Subkultury

Subkultury – grupy społeczne identyfikujące się z różnorodnymi, z zasady dość hermetycznymi fenomenami kulturowymi. Twórcą określenia „subkultura” jest amerykański socjolog Milton Myron Gordon, który zdefiniował je po raz pierwszy w 1947 roku. Socjologowie wskazują, że subkultury powstają wśród grup zawodowych, wiekowych i hobbystycznych. Wymieniają także subkultury wśród więźniów, czy szerzej – przestępców.

Najsilniejszym katalizatorem subkultur jest jednak kultura masowa. Rozwój subkultur ściśle wiąże się z powojennym rozkwitem dobrobytu, rozwojem kapitalizmu i państw dobrobytu, a także wzrostem znaczenia kultury popularnej. Specyfika powojennego świata, w większym stopniu w rejonach najbogatszych, w mniejszym – w mniej zamożnych, spowodowała, że młodzi ludzie zyskali więcej wolnego czasu i więcej środków finansowych do dyspozycji. A to wpłynęło na rozkwit show biznesu, który stymulował rozwój subkultur i równocześnie mógł na nich zarabiać. Dobrze pokazuje to choćby historia brytyjskiego punk rocka w latach 70. XX wieku, gdy kontestacja szybko stała się dobrze sprzedającym się produktem.  

Subkultury z jednej strony są niszowe i hermetyczne, z drugiej: podatne na komercjalizację. Tworzą własną przestrzeń kulturową, z charakterystycznymi artefaktami, ubiorami, środkami przekazu (np. fan ziny, czyli fanowskie gazetki, charakterystyczne dla epoki sprzed internetu), obyczajami, językiem. W Polsce subkultury były szczególnie widoczne na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, gdy dochodziło do ostrych starć między punkowcami, metalowcami (słuchaczami muzyki metalowej) i skinheadami.  

Subkultury często bazują na jakichś charakterystycznych elementach kultury popularnej. Niekoniecznie musi to być muzyka: subkultury tworzą też fani określonych gier komputerowych (niektóre sieci odzieżowe mają dla nich dedykowaną ofertę), zapaleni deskorolkowcy, fani kultowych filmów fantasty i science-fiction. Popkulturowe artefakty bliskie subkulturom z jednej strony wydają się typowe tylko dla nich, z drugiej – są dość dobrze rozpoznawalne dla osób z zewnątrz. Przykładowo: nie każdy jest zapalonym fanem Star Warsów i uczestnikiem poświęconych im zlotów fanowskich, ale niemal każdy skojarzy motywy graficzne z filmami z tej serii.