Przypadek i wolność

Jest pewna bardzo interesująca kwestia teoretyczna, która ma wielki wpływ na nasze myślenie i działanie.

Otóż w naszym życiu spotykamy się z dwoma rodzajami zjawisk i wydarzeń - są to wydarzenia albo przypadkowe, albo zaplanowane. Ludzie chcieliby zmniejszyć rolę przypadku i zwiększyć kontrolę nad czynnikami, które mają wpływa na nasze życie. Wszelkie strategie, czy to militarne czy gospodarcze zmierzają do redukcji przypadkowości.

Domeną przypadku był do chwili obecnej wolny rynek, ponieważ trudno przewidzieć  w skali społecznej zachowania innych ludzi i przebieg chaotycznych procesów. Tym niemniej zawsze pojawiały się próby zmniejszenia w tej dziedzinie roli przypadku i zwiększenia kontroli, co mogło prowadzić np. do monopoli, gdy jeden z konkurentów wszelkimi środkami starał się wyeliminować konkurencję i wtedy musiało ingerować państwo by zapewnić  wolną konkurencję. Rola przypadku zostaje ograniczona też dzięki nowym technologiom. Nowe technologie, związane z systemem konsumpcjonistycznym pozwalają manipulować popytem konsumenckim przez działania marketingowe, skłaniające ludzi do zaprogramowanych algorytmicznie zachowań. Także cały sektor finansowo-bankowy nastawiony jest na strategiczne manipulowanie zjawiskami gospodarczymi.

Przypadkowość oferuje różnorodność a więc i realny wybór. Tymczasem algorytmy platform cyfrowych przypadek eleiminują, zamykając użytkowników w coraz szczelniejszych bańkach odbierających im wolność.

Jak widać przypadkowość ma nie tylko wady lecz i zalety. Przypadkowość daje nam wolność, a nadmiar regulacji tę wolność redukuje. Wszyscy lubimy niespodzianki, lecz oprócz miłych niespodzianek są też i niespodzianki niemiłe. Rutyna zaś staje się po pewnym czasie monotonna i nużąca i zaczyna doskwierać. Jednak nadmiar przypadkowości powoduje chaos, destabilizację, nerwowość i społeczne niepokoje.

Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem paradoksalnym. Systemowa eliminacja przypadkowości w życiu jednostek powoduje zamknięcie tych jednostek w coraz bardziej zróżnicowanych, odmiennych bańkach, redukujących wspólne zainteresowania i uniemożliwiających współpracę - powstaje chaos systemowy i system, z braku wspólpracy na poziomie jednostkowym, musi się zawalić.