Człowiek i wolność

Temat tak postawiony obejmuje wiele zagadnień:

rodzaje praw i norm, formuły, procedury, schematy, standardy, wzorce, itd., którym podlega człowiek na obecnym etapie kultury (cywilizacji), także zależności międzyludzkie i społeczne – aspekt zewnętrzny i statyczny (bierny) wolności;
moralność rozumianą jako akceptację (przyjęcie) danej normy zachowania do własnego systemu norm (świadoma lub nieuświadomiona) – aspekt wewnętrzny (czynny) wolności;
sposób wyboru odpowiedniej normy zachowania w danej sytuacji uwzględniając ich różną moc obowiązywania – aspekt wewnętrzny i dynamiczny (czynny) wolności.

Ad 1. Wchodzą tu rozmaite prawa przyrody: chemiczne, fizyczne, biologiczne, zoologiczne, itd.

Oraz prawa ludzkie: reguły moralne, prawne, i ekonomiczne;

Ad 2. Edukacja służy zapoznaniu i przyswojeniu tych norm przez ucznia, ale ich internalizacja to coś znacznie głębszego.

Trzeba zauważyć, że na obecnym etapie rozwoju kulturowego postawy, poglądy, normy i wartości przekazywane w trakcie edukacji coraz bardziej zaczynają odbiegać od naturalnych tak więc udział „wychowania w rodzinie” musi być odpowiednio silniejszy, by wyposażyć dziecko w odpowiedni zakres krytycyzmu, który pozwoli mu odrzucić błędne ideologie;

Np. Komunizm (marksizm), który wydaje się atrakcyjny, dopóki nie zauważymy, że życie pojedynczego człowieka nie ma żadnego znaczenia dla tej ideologii.

Ad 3. Sposoby organizacji społeczeństwa, społeczności lokalnej i samego środowiska bytu i pracy człowieka mają tu decydujące znaczenie.

Np. „Darwin Award” to nagroda dla tych, którzy nie liczą się z naturalnymi prawami przyrody ograniczającymi możliwości człowieka i sami eliminują swoje geny głupoty z puli genetycznej ludzkości.