Tolerancja w Polsce końca XIX wieku

„Wesele” Wyspiańskiego to nieoceniony obraz polskiego społeczeństwa końca XIX wieku. I z tym chyba zgodzą się wszyscy.

 

Jednak oprócz ogólnie znanych zagadnień narodowowyzwoleńczych autor w sposób zupełnie naturalny i niezamierzony nakreślił relacje panujące pomiędzy chłopami i inteligencją a Żydami. Antysemityzm w tych relacjach jest również zupełnie naturalny. Jest i już.

Akt I, Scena 25:

Czepiec:

Tego Żyda

było, jak go hukne w pysk -

juzem myśloł, ze sie stocył

on sie tylko krwoim zamrocył,

a nie upod, bo był ścisk.

A to było przy wyborze,

w sali w tym sokolskim dworze: -

po co sie bestyjo darła,

a to tak z całygo garła; -

było, jak go hukne w pysk,

umyślołem juz, że sie stocył,

on sie ino krwiom zamrocył,

a nie upod bo był ścisk.

Albo Akt I, Scena 29:

Żyd:

Panie Czepiec, wyście winni,

wyście zapłacić powinni

za mój konicz.

Czepiec:

Ty psie ścierwo,

konic Twój? Łżesz! Z nas się żywią,

ssają naszą krew - grosz łudzą,

nasze szyćko świństwem brudzą.

I jeszcze jedna kwestia, mówiąca o "przyjaźni" polsko-żydowskiej, Akt I, Scena 17:

Pan Młody:

Przyszedł Mosiek na wesele...

Żyd:

Nu, ja tu przyszedł nieśmiele.

Pan Młody:

No, jesteśmy przyjaciele.

Żyd:

No, tylko że my jesteśmy

tacy przyjaciele, co się nie lubią.

Pan Młody:

A tak, jak są tacy, co skubią,

to są i tacy, co się boczą.