Fobia społeczna, czyli "co ludzie o mnie powiedzą"? Jak z nią walczyć?

Fobia społeczna jest to zaburzenie na tle nerwowym. Jest to paniczny lęk przed negatywnym ocenieniem, kompromitacją, pojawiający się w sytuacjach towarzyskich, najogólniej lęk przed ludźmi. Fobia społeczna często mylona z nieśmiałością czy tremą. Przez niektórych naukowców uznawana jest za chorobę cywilizacyjną. 

Co to jest fobia społeczna?

Fobia społeczna ma wiele nazw. Bywa określana jako nerwica społeczna, lęk społeczny, lęk towarzyski, fobia socjalna, socjofobia czy chorobliwa nieśmiałość. Często powoduje ją m.in. załamanie psychiczne lub trudne zdarzenie. Charakteryzuje się panicznym lękiem przed kompromitacją w publicznym miejscu. Fobie ograniczają się zwykle do określonej sfery lub sytuacji (np. spotkań z płcią przeciwną, wystąpień publicznych, spożywania posiłków w miejscach publicznych). Silniejsza postać lęku obejmuje niemal wszystkie sytuacje społeczne poza kręgiem najbliższej rodziny. 

Fobia społeczna występuje u 7-9 proc.populacji. Najczęściej dotyczy grupy wiekowej 17-30 lat. Częściej zapadają na nią kobiety niż mężczyźni. Osoba z lękiem społecznym z góry zakłada, że zostanie znana za brzydszą, głupszą i gorszą od innych. Jest przekonana, że gdziekolwiek pójdzie, czy cokolwiek zrobi jest przez innych oceniana, i to najczęściej negatywnie. Jednocześnie jest przekonana, że inne osoby, zwłaszcza dość pewne siebie, są pod każdym względem bardziej wartościowe. Takie myślenie powoduje unikanie stresujących sytuacji za wszelką cenę i chęć zamknięcia się w domu. 

Przyczyn fobii społecznej upatruje się w czynnikach neurobiologicznych, genetycznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych. Źródeł zaburzenia doszukuje się w cechach osobowości i doświadczeń w dzieciństwie. Do tego dochodzą sytuacje życiowe, np. traumatyczne przeżycie, odrzucenie przez rodzinę, grupę rówieśniczą itp.

Jak rozpoznać fobię społeczną?

Osoby cierpiące na fobię społeczną:

• unikają wystąpień publicznych
• unikają spotkań towarzyskich
• unikają jedzenia i picia w miejscach publicznych
• nie odzywają się w obecności innych
• unikają rozmów, zwłaszcza z osobami, na których im zależy
• nie mogą pracować lub robić czegoś, gdy ktoś na nie patrzy 
• prowadzą najczęściej samotniczy tryb życia

Natomiast, jeśli chodzi o objawy somatyczne, u osób z fobią społeczną występuje:

•     czerwienienie się
•     przyspieszenie bicia serca, kołatanie serca
•     drżenie rąk i mięśni (np. łydek)
•     nadmierna potliwość
•     duszność
•     nudności
•     szumy w uszach
•     zaburzenia mowy (np. drżenie głosu)
•     zawroty głowy

Z objawów związanych z emocjami wyróżniamy:

• lęk, głównie w sytuacji związanej z oceną ze strony innych ludzi
• napady paniki
• nadpobudliwość ruchową, np. kompulsywne wymachiwanie rękami
• ogólne przygnębienie, apatię
• brak motywacji
• utratę możliwości odczuwania przyjemności
• irytacja
• huśtawkę nastrojów

Fobia społeczna działa na zasadzie błędnego koła. Im bardziej ktoś się "nakręci", tym większy stres powoduje każda najdrobniejsza sytuacja. Np. zwyczajna prośba o powtórzenie pytania spowoduje, że taka osoba myśli, że to pytanie było idiotyczne i już więcej nie zabiera głosu. 

Osoby z lękiem społecznym w celu dodania sobie odwagi podczas spotkań z ludźmi mogą nadużywać alkoholu albo innych używek. Dodatkowo mogą cierpieć na zaburzenia jedzenia, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwica natręctw), zaburzenia osobowości, depresję nerwicową. Wśród takich osób często występuje uzależnienie od internetu, który daje im poczucie bezpieczeństwa, że mogą udawać kogoś innego niż są w rzeczywistości.

Fobia społeczna - leczenie

Fobia społeczna często uważana jest za nieśmiałość, tremę. W tym drugim przypadku mamy do czynienia z sytuacjami incydentalnymi, natomiast w przypadku socjopatii objawy są na tyle silne, że powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu. Fobię społeczną można obecnie skutecznie leczyć przy pomocy farmakoterapii i/lub psychoterapii. Farmakoterapia jest oparta o leki antydepresyjne z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), głównie paroksetynę. W przypadku psychoterapii najczęściej proponowana jest terapia behawioralno-poznawcza, której celem jest stopniowe oswajanie pacjenta z bodźcem wywołującym lęk.

Kilka porad na zwalczenie lęku w sytuacjach towarzyskich: 

• nie skupiaj się na własnych myślach i uczuciach, przekieruj uwagę na coś innego, np. kontempluj wystrój wnętrza
• wyrównaj oddech, skoncentruj się na tym jak oddychasz
• staraj się odwracać myśli, np. zostałam zaproszona na spotkanie, bo mnie lubią, bo jestem dobra itp.  

Zobacz także: Dieta może wspomagać leczenie zaburzeń psychicznych

ja