Przemoc seksualna i jej wpływ na życie kobiety

Przemoc seksualna może upośledzać funkcjonowanie kobiety w związkach intymnych nawet przez wiele lat. W każdym przypadku przemoc ta pozostawia skutki w psychice.

To, jak kobieta funkcjonuje w sferze seksualnej, zależy od wielu czynników: biologicznych, osobowościowych, jakości relacji partnerskiej, otoczenia społeczno-kulturowego. Muszą one współdziałać ze sobą harmonijnie. Jednym z czynników wpływających negatywnie na tę sferę życia jest doświadczenie przemocy seksualnej. Czas zdarzenia nie ma znaczenia – może być ono odległe w czasie, jak i niedawne.

Przemocy seksualna – czym jest?

Przemoc seksualna jest pojęciem bardzo szerokim. Najczęściej polega na fizycznym wymuszeniu kontaktu seksualnego lub określonych zachowań. Sprawca - wbrew woli ofiary - dotyka jej intymnych części ciała, wymusza współżycie lub dokonuje zgwałcenia. Przemocą seksualną jest też zmuszanie do praktyk niezgodnych z wolą kobiety, jak na przykład do seksu analnego czy z udziałem innych osób.

Przemoc seksualna może przybierać także formy bez kontaktu fizycznego. Polega ona wtedy na przykład na okazywaniu – bez woli kobiety - intymnych części ciała lub czynności seksualnych, albo zmuszaniu do oglądania filmów i zdjęć pornograficznych.

Za przemoc seksualną można uznać również molestowanie polegające na traktowaniu kobiety jako obiektu seksualnego: przyglądaniu się jej ciału i komentowaniu wyglądu, żartach czy komentarzach/ zaczepkach w mediach społecznościowych o jednoznacznie erotycznym charakterze, wręczaniu erotycznych prezentów.

Przemoc seksualna może spotkać kobietę na każdym etapie życia – w dzieciństwie, wieku dojrzałym, jak i na starość. Niezależnie od wieku, takie doświadczenie pociąga za sobą skutki psychologiczne i może wywrzeć negatywny wpływ na niemal wszystkie aspekty życia ofiary.

Doświadczenie przemocy seksualnej w dzieciństwie bardzo często nie jest ujawniane przez ofiary. Z badań wynika, że dzieje się tak w aż 80 proc. takich zdarzeń z okresu przed ukończeniem 15. roku życia. Skutki przemocy seksualnej doświadczonej w okresie dorastania są bardzo dotkliwe. Na tym etapie życia kształtuje się tożsamość seksualna kobiety i jej oczekiwania dotyczące przyszłych związków.

Zobacz również: Zespół stresu pourazowego (PTSD) - jak leczyć?

Przemoc seksualna - skutki

W sferze psychicznej konsekwencjami przemocy seksualnej są stany lękowe, obniżona aktywność życiowa, depresja, bezradność i niska samoocena. Dzieci, które doświadczyły przemocy seksualnej, często wypierają to zdarzenie z pamięci i daje ono o sobie znać dopiero po wielu latach.

Następstwa przemocy seksualnej mają różny poziom nasilenia. U niektórych kobiet trauma może utrzymywać się przez całe życie i wywierać wpływ na ich postawy wobec mężczyzn, seksu, małżeństwa, relacji międzyludzkich.

Niektóre kobiety nie potrafią uwolnić się od negatywnych odczuć, których doznały w związku z przemocą seksualną. Odczuwają niechęć do kontaktów intymnych, kojarzą im się one z przemocą i przywołują traumatyczne wspomnienia. Niektóre kobiety mają trudności z uzyskaniem podniecenia seksualnego lub orgazmu.

Aż 93 procent zgwałconych kobiet wykazuje w następstwie brak pożądania seksualnego, albo ma awersję do seksu (85 proc.). Inne ofiary reagują przeciwnie - podejmują ryzykowne zachowania seksualne. Aż 83 proc. zgwałconych kobiet odczuwa podczas stosunku ból w okolicy genitalnej, a niektóre cierpią na pochwicę, która uniemożliwia odbycie stosunku.

Im kobieta jest bardziej zamknięta w sobie i tłumiąca emocje, tym bardziej zaawansowane są objawy doznanej traumy. Podobnie w przypadku kobiet, które do chwili urazu darzyły mężczyznę (sprawcę) dużym zaufaniem lub idealizowały jego obraz.

Duże znaczenie w radzeniu sobie z konsekwencjami przemocy seksualnej odgrywa osobowość kobiety. Osobowość każdego człowieka jest w znacznym stopniu uwarunkowana biologicznie. Jednym z jej przejawów są predyspozycje do doświadczania pewnych stanów emocjonalnych - ludzie rodzą się z indywidualnym stylem emocjonalnym, to znaczy z przewagą i gotowością do przeżywania emocji pozytywnych lub negatywnych. Na przykład osoby o wysokim poziomie neurotyczności charakteryzuje między innymi łatwość doświadczania lęku, smutku. Nie jest to ich winą, ich psychika tak się właśnie wykształciła. Emocje są nie tylko przeżywane, ale także zapamiętywane i odtwarzane w naszych odczuciach i zachowaniach, zazwyczaj poza kontrolą, nierzadko jako doznanie niespodziewane i niepożądane.

Przemoc seksualna - terapia

Przemoc seksualna zawsze pozostawia ślady w psychice. Jeśli doświadczenie to jest silne, wymaga pomocy psychologa, a niekiedy także innych form pomocy, na przykład czasowego włączenia farmakologii lub pomocy seksuologa lub innego lekarza specjalisty. Nie można liczyć na to, że „samo przejdzie”, a ból i wstyd z czasem zatrą się w pamięci. Skutki przemocy mogą być odczuwalne nawet po wielu latach. Mogą mieć też bardzo różny charakter, także w postaci objawów somatycznych.

Podstawową sprawą jest wytłumaczenie ofierze, że nie jest ona winna i odpowiedzialna za to, co się zdarzyło. A przy przemocy poczucie winy pojawia się u ofiary bardzo często. Bardzo ważne jest, aby zrozumiała, że winny jest wyłącznie sprawca przemocy.

Terapia pomaga w poradzeniu sobie z negatywnymi emocjami związanymi z traumatycznym doświadczeniem. Jej czas trwania zależy od typu wykorzystania seksualnego i wielu różnych zmiennych. Każda przebiega w indywidualnym tempie. Na jej efektywność wpływa zarówno profesjonalizm terapeuty, jak i motywacja pacjentki.

Ważną rolę w terapii odgrywa partner kobiety – ofiary przemocy. To traumatyczne doświadczenie wymaga od mężczyzny zrozumienia problemu, odpowiedzialności w podejściu do partnerki i dużej wyrozumiałości. Swoim zachowaniem może on nieświadomie pogłębiać objawy wykorzystania występujące u jego partnerki.

Polecamy:

• Terapia EMDR - na co pomaga i na czym polega?

• Kryzys psychiczny – jak sobie z nim poradzić?