Po przeszczepie pacjenci uczą się na nowo normalnego życia. Na co należy zwracać uwagę po transplantacji?
W 2019 r. przeprowadzono w Polsce prawie 1500 przeszczepień narządów, w tym 959 transplantacji nerek i 351 przeszczepień wątroby.
Osoba po przeszczepie powoli uczy się zwykłego życia i wraca w jego rytm. Musi jednak pamiętać o specyfice dawnej choroby, która doprowadziła do przeszczepienia narządu. Reguły życia po transplantacji każą zwracać uwagę na rodzaj przeszczepu. Z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku serca, z inną – trzustki, nerek, płuc, wątroby.
Pacjenci po transplantacji koniecznie muszą przyjmować leki imuunosupresyjne. To leki, które obniżają odporność organizmu – są niezbędne, by organizm nie odrzucił przeszczepu.
Pacjenci po transplantacji koniecznie muszą przyjmować leki immunosupresyjne.
„Immunosupresja inaczej wygląda w przypadku serca i płuc, a inaczej w przypadku wątroby: inny jest stopień nasilenia i konieczność monitorowania” - mówi prof. Krzysztof Zieniewicz, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej Transplantacyjnej i Wątroby Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Immunosupresja ma działanie uboczne. Jego objawy to nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, zaburzenia układu krzepnięcia, zaburzenia czynności nerek. Dlatego pacjent, który przyjmuje leki na obniżenie odporności organizmu, nie powinien zaniedbywać wizyt u lekarza.
Większość pacjentów będzie musiało przyjmować leki immunosupresyjne do końca życia. Jednak w przypadku przeszczepień niektórych narządów, zwłaszcza wątroby, pojawia się zjawisko tolerancji. Dotyczy blisko 10 proc. wszystkich chorych po przeszczepieniu wątroby.
Unikanie infekcji
Osoba po transplantacji powinna unikać infekcji. To niestety źle wpływa na życie towarzyskie, ale po przeszczepie powinno się unikać choćby sal teatralnych czy kinowych. Szczególnie należy o tym pamiętać w „sezonie grypowym”, jesienią i zimą.
Ważne jest odżywianie
Osoby po przeszczepie powinny zadbać o dietę. Zdaniem lekarzy niewskazane jest spożywanie serów robionych z niepasteryzowanego mleka oraz serów pleśniowych.
Należy zadbać o właściwe nawodnienie organizmu. Pacjent po transplantacji powinien koniecznie wypijać minimum dwa-trzy litry wody na dobę. To służy prawidłowej pracy nerek – a w efekcie sprawnemu oczyszczaniu się organizmu. „To o tyle ważne, że przyjmowane przez tych chorych kortykosteroidy gromadzą w organizmie sód, a co w konsekwencji powoduje zatrzymanie wody i sprzyja rozwojowi nadciśnienia tętniczego” - tłumaczy prof. Zieniewicz.
Osoby po przeszczepie powinny też ograniczać spożycie soli. Warto przyjrzeć się diecie pod tym kątem i wykluczyć z niej produkty wysokoprzetworzone i wszelkie produkowane masowo napoje.
Osoby po przeszczepie powinny ograniczać spożycie soli.
Niektórych leków (inhibitory kalcyneuryny) nie wolno popijać sokiem grejfrutowym, bo może on powodować wzrost stężenia tych leków we krwi i wystąpienie niepożądanych działań.
U większości ludzi z uszkodzonymi nerkami występuje też zbyt wysokie stężenie potasu we krwi, dlatego lepiej unikać produktów zawierających duże ilości potasu takich jak np. szpinak, soki owocowe, banany.
Sport po transplantacji
Aktywność fizyczna dobroczynny wpływ na ogólne samopoczucie i kondycję pacjenta. Regularne ćwiczenia pomagają utrzymać właściwą masę ciała. Nie są wskazane sporty ekstremalne i wyczynowe.
Zwykłe życie po przeszczepie
Dla pacjentów najtrudniejsze są pierwsze trzy miesiące po transplantacji. Później stopniowo wracają do normalnego życia. „Nasi biorcy, jeśli tylko wiek im na to pozwala, wracają do pracy, zdobywają tytuły stopnie naukowe, wychodzą za mąż, rodzą dzieci. Mamy już całkiem przyzwoite przedszkole, około stu dzieci urodzonych przez kobiety po przeszczepieniu narządów wątroby. Ich życie jest zupełnie normalne, nie odbiega od tego, co mogą przeżyć zdrowi ludzie” - podkreśla prof. Zieniewicz.
Dla osób po przeszczepie ważne jest to, jak traktowani są nie tylko przez lekarzy, ale czy spotykają się z akceptacją społeczną. Wiele zależy od lokalnych uwarunkowań. Na przykład w Turcji rozwinął się system tzw. dawstwa rodzinnego.
Dla osób po przeszczepie ważne jest czy spotykają się z akceptacją społeczną.
- Turcja jest liderem w transplantacji wątroby i nerek od żywych spokrewnionych dawców. Ze względów kulturowych i religijnych nie do końca akceptowalne jest pobieranie narządów ze zwłok. Tam za to znakomicie jest rozwinięty system dawstwa rodzinnego. Rząd turecki zainwestował w edukację – rozesłał w latach dziewięćdziesiątych kilkuset swoich chirurgów do znakomitych ośrodków na świecie na szkolenia i teraz zbiera tego owoce - mówi prof. Zieniewicz.
Najważniejsze informacje o przeszczepianiu narządów
Dawstwo narządów nie może być opłacane. Na karę naraża się nie tylko ktoś, komu udałoby się pobrać jakąś gratyfikację za oddanie czy przyjęcie narządu, ale nawet ktoś, kto ogłasza zamiar sprzedaży narządu.
Najczęściej narządy przeszczepia się od dawców zmarłych. Polskie prawo stanowi, że każda osoba zmarła może być uważana za potencjalnego dawcę tkanek i narządów, jeśli za życia nie wyraziła sprzeciwu. Jeśli nie chcesz, by Twoje narządy zostały pobrane do przeszczepienia po śmierci, powinieneś zgłosić sprzeciw.
Dokonać tego można w następujących formach:
- wpis w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich
- oświadczenie pisemne zaopatrzone we własnoręczny podpis
- oświadczenie ustne złożone w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego
W niektórych sytuacjach dopuszcza się pobranie nerki lub fragmentu wątroby od dawcy żywego. Taka procedura obwarowana jest nie tylko względami medycznymi, ale i prawnymi.
Dawcą żywym może zostać krewny w linii prostej biorcy, jego rodzeństwo, małżonek lub osoba przysposobiona.
Dopuszcza się też podarowanie narządu osobie spoza tego kręgu, ale sąd musi w tym przypadku stwierdzić „szczególne względy osobiste”. Dawcą żywym narządu może zostać wyłącznie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, a zgoda na pobranie narządu lub jego fragmentu została udzielona dobrowolnie i potwierdzona pisemnie przed lekarzem.
Dane osobowe dotyczące potencjalnego dawcy, dawcy, potencjalnego biorcy i biorcy są objęte tajemnicą. Nie dotyczy to w takim zakresie relacji biorca - żywy dawca spokrewniony.
KW
Inne tematy w dziale Rozmaitości
