Depresja, stany lękowe, zaburzenia żywienia, uzależnienie, żałoba, problemy w życiu i w pracy, ciężka choroba. Trudności życiowe nie omijają nikogo. Można je łatwiej przejść, korzystając z psychoterapii.
Psychoterapia to skuteczna metoda rozwiązywania i leczenia problemów związanych z psychiką człowieka. Polega na rozmowie pacjenta z terapeutą. W zależności od problemu stosuje się różne rodzaje terapii. Czas trwania jest indywidualny - może odbyć się podczas kilku spotkań, ale może też trwać kilka lat. Warunkiem udanego procesu leczenia – oprócz kompetentnego terapeuty - jest pozytywne nastawienie pacjenta, chęć zmiany i regularne spotkania.
Psychoterapia może odbywać się w różny sposób. Najczęściej stosowana jest terapia indywidualna, w której pacjent spotyka się z terapeutą w formule jeden na jeden. Możliwa jest terapia małżeńska, w której para rozmawia z terapeutą. Terapia grupowa polega na spotkaniach i rozmowie grupy osób z terapeutą – tu wsparciem jest zarówno terapeuta, jak i grupa osób, której wspólnym mianownikiem jest ten sam problem, np. uzależnienie. Terapia rodzinna polega na pracy terapeuty ze wszystkimi członkami rodziny, która boryka się ze specyficznymi problemami w relacjach.
Psychoterapia – dla kogo?
Psychoterapia pomaga w leczeniu zaburzeń takich jak depresja, fobia społeczna, zaburzenia lękowe czy zaburzenia żywienia. Jest wskazana dla osób wychodzących z uzależnienia, przeżywających żałobę czy mających problemy w życiu osobistym czy zawodowym. Terapia jest zalecana osobom cierpiących z powodu ciężkich i nieuleczalnych chorób, jak np. nowotwór. Pacjenci mogą uzyskać wsparcie w tym trudnym czasie walki z chorobą i odmienić swój stosunek do przeżywanego cierpienia.
Psychoterapeuta – psycholog, lekarz, trener?
W Polsce do wykonywania psychoterapii są uprawnione osoby z dyplomem lekarza (psychiatrii), pielęgniarstwa, psychologii, pedagogiki i resocjalizacji, które ukończyły dodatkowe podyplomowe szkolenie z uznanej naukowo szkoły psychoterapii. Najczęściej usługi psychoterapii są wykonywane w gabinetach prywatnych, ale również – w ograniczonym stopniu - w ramach świadczeń zdrowotnych finansowanych przez NFZ.
Metody terapeutyczne
Metod terapeutycznych jest bardzo wiele. Najbardziej znane to: psychoanaliza, terapia psychodynamiczna, terapia humanistyczna, terapia systemowa, terapia poznawczo-behawioralna (CBT), psychoterapia Gestalt, terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR), terapia EMDR.
Psychoanaliza
Psychoanaliza należy do najstarszych metod terapii. Jest długoterminowym procesem analizy zdarzeń z przeszłości. Celem jest uświadomienie pacjentowi, jak jego doświadczenia mogą wpływać na jego teraźniejsze życie i problemy, z którymi się mierzy. Psychoanaliza polega na rozmowie, podczas której pacjent swobodnie opowiada terapeucie o swoich przemyśleniach, uczuciach i życiu codziennym, a terapeuta stara się zrozumieć ich rolę i nadać im odpowiednią interpretację, pomaga odnaleźć nieuświadomione konflikty psychiczne, które powodują dyskomfort i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Terapia psychoanalityczna obejmuje wiele spotkań i zazwyczaj prowadzi się ją przez wiele lat.
Terapia psychodynamiczna
Podstawowym założeniem terapii psychodynamicznej jest to, że różne problemy (lęki, zaburzenia nastroju, zaburzenia osobowości) wynikają z nieuświadomionych konfliktów psychologicznych. Trudne przeżycia np. z dzieciństwa wpływają na sposób naszego reagowania i odbierania rzeczywistości w wieku dorosłym. Celem terapii psychodynamicznej jest wykrycie tych nieuświadomionych konfliktów i ich przepracowanie. Terapeuta podczas rozmowy z pacjentem obserwuje jego zachowania, gdy opowiada on o swoich przeżyciach i sposobach reagowania. Dla terapeuty ważna jest mowa ciała pacjenta (mimika, niekontrolowane ruchy), zwraca uwagę na tematy, które pacjent wybiera do rozmowy, a których unika, jego zaangażowanie w terapię (czy przychodzi chętnie na spotkania czy szuka okazji do ich opóźnienia czy odwołania).
Terapia humanistyczna
Terapia humanistyczna ma na celu wsparcie pacjenta na drodze do samorealizacji i wykorzystania jego potencjału. Zakłada się w niej, że problemy, jakie nam się przytrafiają, biorą się z braku realizacji prawdziwych potrzeb i tożsamości pacjenta. Pacjent jest traktowany ciepło i z empatią. Wspólnie z terapeutą stara się odnaleźć to, co daje mu szczęście i pozwala być najlepszą wersją siebie. Terapia humanistyczna może być dobrą metodą dla osób cierpiących na depresję, zaburzenia żywieniowe, fobie oraz stany lękowe. Długość jej trwania zależna jest od złożoności problemu pacjenta.
Terapia systemowa
Psychoterapia systemowa jest najczęściej stosowana w terapii rodzin. Polega na analizie funkcjonowania systemów w danej rodzinie czy związku. Problemy mogą dotyczyć np. częstych kłótni. Terapeuta obserwuje pacjentów – ich relacje i stara się zrozumieć, z czego wynikają problemy. Jego zadaniem jest uświadomienie pacjentom, jakie są relacje pomiędzy nimi i z czego wynikają konflikty. Terapię systemową nieraz prowadzi para terapeutów – chodzi o to, aby terapeuta był jak najbardziej obiektywny i neutralny w swoich ocenach. Terapia systemowa nie trwa długo, a spotkania odbywają się co 2-4 tygodnie.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)
Jest to metoda terapii skuteczna w leczeniu depresji oraz zaburzeń lękowych. Pracuje się w niej nad zmianą utrwalonych zachowań i przekonań nabytych w wyniku trudnych doświadczeń. Pozwala to pacjentowi spojrzeć na swoje problemy z innej perspektywy i uniknąć podejmowania błędnych decyzji życiowych przyczyniających się do jego złego stanu psychicznego. Typowa terapia zajmuje około 15 godzinnych sesji.
Psychoterapia Gestalt
Psychoterapia Gestalt zakłada, że zachowanie człowieka determinują utrwalone schematy reakcji. Aby być akceptowanym przez otoczenie, człowiek oddziela się od własnych odczuć. Skutkiem tego może być zablokowanie jego potencjału. Z czasem organizm zaczyna cierpieć na brak równowagi (ja – reszta świata). Terapia Gestalt polega na tym, aby przy wsparciu terapeuty pacjent odnalazł odpowiedzi na dręczące go pytania i wypracował własne sposoby radzenia sobie z trudnościami, odrzucił dotychczasowe schematy.
Problemy, które można rozwiązać przy pomocy terapii Gestalt, to chwilowe kryzysy, nerwice, depresja, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, uzależnienia, trudne emocje, trudności w relacjach, poczucie bezcelowości lub braku satysfakcji. W zależności od specyfiki problemu spotkania mogą zakończyć się na paru sesjach albo trwać przez dłuższy okres.
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR)
Trudną sytuację pacjenta rozwiązuje się poprzez wyszukiwanie i uświadamianie mu jego możliwości i mocnych stron. W terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach unika się wracania do przeszłości, patrzy się na teraźniejszość i przyszłość.
Terapeuta nie daje klientowi wskazówek, jak ma rozwiązać problemy, nie wyznacza celów, nie stawia diagnozy, nie rozkłada problemu na czynniki pierwsze. Jego rolą jest wydobycie zasobów klienta, aby potrafił sam dojść do wniosków i wypracować strategię działania. Terapeuta pomaga mu wypracować optymalną dla siebie drogę dojścia do celu. Terapia TSR trwa różnie – w zależności od potrzeb klienta.
Terapia EMDR
Terapia EMDR jest formą leczenia, w której wykorzystywana jest stymulacja bilateralna. Przez wodzenie palcem przed oczami pacjenta lub regularne dotykanie jego dłoni wpływa się na sposób, w jaki jego umysł przetwarza bolesne wspomnienia. Pozwala to pacjentowi oswoić się z nimi i nabrać odpowiedni dystans. Rekomendowana jest ona dla osób doświadczonych traumą, np. po wypadkach transportowych, molestowaniu seksualnym, śmierci bliskiej osoby, a także dla chorych na nowotwór czy depresję. Standardowe leczenie obejmuje około 20 godzinnych sesji.
FJ
Inne tematy w dziale Rozmaitości
