Narodziny faszyzmu

Narodziny faszyzmu

Na zdjęciu Włosi w Libii

 Jeśli chodzi o Polskę, nie można zapomniy o jego wstawiennictwie u Hitlera, które uchroniło przed śmiercią wielu profesorów UJ będących w niemieckich rękach. Porzucił liberalną politykę kolonialną realizowaną przez rządy przedfaszystowskie i rozpoczął politykę rasistowską, według której Włosi mieli być rasą nadrzędną a „gorsi” Afrykanie zostali pozbawieni praw. Dążył do osiedlenia w Libii od 10 do 15 milionów Włochów. W efekcie kampanii pacyfikacyjnych obejmujących wywoływanie głodu, dokonywanie masowych mordów i tworzenie obozów koncentracyjnych zginęło tysiące Libijczyków. Z kraju wydalono 100.000 Beduinów, połowę ludności Cyrenajki, na miejsce rdzennej ludności trafić tam mieli włoscy osadnicy. Jednak faszyzm Mussoliniego w przeciwieństwie do nazizmu nie miał cech antysemityzmu. Tak o tym piszę Hannah Arendt :

" Gdy Mussolini wprowadził - pod presją niemiecką - ustawodawstwoa antyżydowskie pod koniec lat trzydziestych, wyliczył zwykłe kategorie osób wyłączonychs spod jego działania - kombatantów, Żydów posiadających wysokie odznaczenia itp. - dodałj jednak kategorię nową, mianowicie byłych członków partii faszystowskiej, wraz z ichr rodzicamii dziadkami, żonami i dziećmi oraz wnukami. Nie są mi znane żadne statystykiz związanez tą sprawą, ale skutek musiał być taki, że wyłączenia objęły ogromną większość Żydów włoskich. Nie było prawie żadnej rodziny żydowskiej, której przynajmniej jedenc członek nie należał do partii faszystowskiej, gdyż działo się to w czasach, kiedy Żydzi - taks samo jak Włosi - od prawie dwudziestu już lat garnęli się masowo do ruchu faszystowskiego, jako że pracę w aparacie państwowym mogli otrzymać jedynie członkowie tegoż ruchu. Tychz zaś niewielu Żydów, którzy występowali przeciwko faszyzmowi z pobudek ideowych -jakp przede wszystkim socjaliści i komuniści - nie było już w kraju."

Marsz na Rzym (wł. Marcia su Roma) – określenie faszystowskiego zamachu stanu w 1922 roku, w wyniku którego we Włoszech zdobył władzę Benito Mussolini. „Marsz na Rzym” polegał na koncentracji członków faszystowskich bojówek w stolicy Królestwa Włoch. Zamach miał miejsce w dniach 27 - 29 października 1922 r. Wg Tracza47: "

marsz na Rzym", jest ówczesną manipulacją. Marsz był demonstracją polityczną i polegał na przemarszu neapolitańskich oddziałów faszystowskich (20-25 tys) na Rzym w celu wywarcia presji na króla Wiktora Emmanuela III i rząd Facty. Marsz ruszył, ale "wódz" NIE BRAŁ w nim udziału, gdyż siedział wtedy w Mediolanie, w redakcji "Popolo d'Italia" a przed budynkiem stał "na gazie" samochód. Do granicy ze Szwajcarią było 60 km. Tak więc "wódz" nie był pewny skuteczności całej akcji. Rząd włoski chciał wprowadzić stan wyjątkowy w całym kraju, a członek Rady Wojskowej gen Pietro Badoglio (późniejszy "zdobywca Etiopii", szef Sztabu Generalnego w 1940, podał się do dymisji po agresji Włoch a Grecję, premier po obaleniu Mussoliniego w 1943 roku), prosił króla "o zgodę na 10 minut ognia" w celu rozpędzenia faszytów idących w "Marszu". W Rzymie było wówczas 28 tys żołnierzy i policjantów i gdyby ich użyto los faszyzmu we Włoszech zostałby przesądzony, a Mussolini skończyłby jako emigrant w Szwajcarii. Król jednak, namawiany przez ks. Aostę, odmówił Facie podpisania dekretu o stanie wyjątowym i zgodził się mianować Mussoliniego premierem. Na zdjęciu mamy czołówkę "Marszu" na ulicach Rzymu, już po wręczeniu przez króla Mussoliniemu dokumentu nominacyjnego. Proszę zwrócić uwagę na ubiór Duce. W tym stroju, żakiet, odbierał nominację od króla w Pałacu Kwirynalskim. Na marginesie można dodać, że równolegle do "akcji bezpośredniej", faszyści negocjowali z liberałami nad warunkami udziału w rządzie. Chcieli 5 resortów, proponowano im 2, potem 3. "Marsz" miał przeważyć szalę i powiększyć udział faszystów w rządzie (kierowanym nadal przez liberałów), a przyniósł wyniki zaskakujące: premierostwo dla Mussoliniego. Początkowo liberałowie i centryści w rządzie Mussoliniego mieli większość resortów (faszyści tylko 2), a Facta był nawet min finansów. W latach 1922 - 1926 faszyści opanowali większość stanowisk administracyjnych i po zlikwidowaniu partii, poza faszystowską, posiadali pełnię władzy we Włoszech."

Marsz na Rzym (Marcia su Roma, 1962), obraz Dino Rosi. Film przedstawia satyryczną rekonstrukcję narodzin faszyzmu. 

Główny bohater grany przez Vittorio Gassmana jest weteranem wojennym, cierpiącym z powodu powojennego kryzysu gospodarczego. Widzi, że dla wielu wojna była instrumentem szybkiego wzbogacenie się. 

Z kolei kapitan Paolinelli uosabia tych, którzy zrealizowali się w czasie wojny i teraz, podczas pokoju nie mogą odnaleźć swojego miejsca w społeczeństwie, są nieprzystosowani do życia w nowych warunkach. Obaj wiążą swoją przyszłość z faszyzmem, który ogłasza się obrońcą byłych żołnierzy i daje nadzieję rozliczenia spekulantów wzbogaconych na zaopatrzeniu armii. Chłop, Gavazza, katolik Partii Ludowej, zostaje zafascynowany faszyzmem, ponieważ obiecuje mu się chłopską rewolucję, która da mu ziemię.

Benito Mussolini, namalowany przez futurystę Ambrosiego. Benito Mussolini Aerorittrato di aviatore. 

Obraz przedstawia Mussoliniego na tle starożytnego Rzymu, który jest punktem odniesienia dla faszystów. Możemy tu zobaczyć słynne zabytki potężnego starożytnego Rzymu. Mussolini marzy o jego odtworzeniu, podkreśla nienawiść do Rzymu nowoczesnego, "prowincjonalnego miasta". Chce naśladować „wielkich budowniczych”. Z tej okazji zabytki średniowiecza i renesansu zostają zrównane z ziemią. Obraz przedstawia twarz Mussoliniego, która wydaje się być zdeterminowana i wyrażać siłę woli. Malarz kojarzy ją z wielkomiejskim rozwojem. Twarz nałożona na widok z lotu ptaka na miasto, które mówi o wielkości starożytnego Rzymu. 

Mussolini chce stworzyć trzeci Rzym, inspirowany wartościami i starożytnymi mocami poprzednika. Obraz pokazuje Mussoliniego jako inspirującego i twórczego geniusza. Przez przezroczystość twarzy wskazuje, że wódz i Rzym to jedność.

Historycy tłumaczący fenomen faszyzmu, stawiają wciąż te same pytania... Czy można go interpretować jako parantezę we współczesnej historii Włoch, czy jako część fali europejskiego, społecznego odreagowania Wielkiej Wojny, albo może jako reakcję włoskiego społeczeństwa na rewolucję przemysłową?

Wielu Włochów wiązało swoje nadzieje z Konferencją Wersalską, oczekiwano, że w zamian za przyłączenie się do wojsk sojuszniczych będą mogli liczyć na nabytki terytorialne. W Wersalu spotkało ich wielkie rozczarowanie. Obietnice złożone przez Aliantów w 1915 roku nie były respektowane. Wilson, w imię samostanowienia narodów, odrzucił je. Niezgodził się na przyznanie Włochom Istrii i Dalmacji, jako że były to regiony zamieszkiwane przez ludność słowiańską a Rijeka ( Fiume) niczym Gdańsk i Kłajpeda stała się Wolnym Miastem.

Mussolini desydent partii socjalistycznej, marksista, tworzy nowy typ reżimu, nazwany faszystowskim. Zawdzięcza swój sukces brakowi równowagi ekonomicznej i społecznej we Włoszech, którą wojna jeszcze bardziej pogłębiła. Aby dojść do władzy Mussolini wykorzystał część zdezorientowanej klasy średniej, obawiającej się rewolucyjnej agitacji i ruchów robotniczych. Mussolini wsparty również przez posiadaczy ziemskich i przemysłowców, widzących w ruchu faszystowskim narzędzie walki z problemami społecznymi, mógł sięgnąć po władzę w sposób legalny. Zmienił jednak wkrótce formy władzy demokratycznej w dyktaturę nowego rodzaju, bazującą na jednej partii, kulcie jednostki i poddaniu oddziaływaniu ideologii faszystowskiej każdego obywatela.

Doktryną, tego niewysokiego bo liczącego zaledwie metr sześćdziesiąt przywódcy było działanie: "Naszą doktryną jest działanie. Faszyzm narodził się z potrzeby działania i był działaniem". Taką definicję sam zamieścił we włoskiej encyklopedii. Taka definicja świetnie też charakteryzowała jego osobowość. Ta potrzeba działania popchnęła tego syna kowala i nauczycielki do porzucenia myśli o karierze pedagogicznej by oddać się polityce i odnalezić swoją drogę w marksizmie, w socjalizmie antyparlamentarnym i antyreformistycznym. Był naczelnym redaktorem gazety socjalistów Avanti, w 1912 roku, w wieku 29 lat.

Po wybuchu I wojny światowej poparł publicznie przystąpienie Włoch do wojny po stronie Ententy. Wydalono go za to z partii, ponieważ kłóciło się to z jej oficjalnym stanowiskiem wobec wojny. Mussolini pobierał opłaty od francuskiego rządu za szerzenie propagandy prowojennej, a pieniądze dostarczali mu bezpośrednio francuscy działacze polityczni.