Szalone lata dwudzieste

Szalone lata dwudzieste. Nowe rodzaje rozrywki, rewia Folies Berges.Ta dekada była idntyfikowana jako okres prosperity, nazwana a posteriori "szalonymi latami", "annees folles", "roaring twenties" jako kontrast do wspomnień jakie pozostawiły po sobie dramaty Wielkiej Wojny i nieszczęścia dekady następnej. Symbol "Szalonych lat Dwudziestych"- Folies Berger i jego aktorka Josephine Baker.

Baker występowała w kilku filmach, poczynając od zrealizowanego w 1927 we Francji La Sirena des Tropiques, następnie Zou Zou i Princess Tam-Tam. W 1991 Brain Gibson zrealizował w USA obraz pt. Historia Josephine Baker z Lynn Whitfield w roli tytułowej.

Powrót pokoju zaznaczył się głębokimi wstrząsami monetarnymi, ekonomicznymi i społecznymi, zmianami w światowej równowadze, na których szczególnie zyskały Stany Zjednoczone. Po krótkim, klasycznym kryzysie gospodarczym lat 1920-21 i uspokojeniu sytuacji, w 1924 roku przyszły wstrząsy monetarne, choć przez całą dekadę główne przemysłowe państwa kapitalistyczne przeżywały okres wzrostu trwający do 1929 roku.

Gospodarka charakteryzowała się niezwykłym dynamizmem zaznaczając nowy etap rewolucji przemysłowej. Postęp widoczny był szczególnie we wzroście wydajności pracy, wynikającym ze zmian w organizacji produkcji, struktury technicznej i finansowej zakładów pracy. Ekonomiści, publicyści i politycy, szczególnie w USA, wieszczyli nową erę niekończacej się "prosperity" , nowego Złotego Wieku.

Ale wzrost nie był ani regularny ani jednorodny. Rolnictwo pozostało wielkim zapomnianym "prosperity", w nierównowadze pozostawał system finansowy, pozycję dominującą przyjęły Stany Zjednoczone, zarówno w handlu jak i na rynku kapitałowym. Potrzeby finansowe większości państw Europy Centralnej, w tym Niemiec nakładały się na zadłużenie, problem reparacji, nie zawsze społecznie akceptowane, grożąc destabilizacją monetarną i ekonomiczną.

1920-1921 to czas kryzysu gwałtownego acz krótkotrwałego. Pod koniec wojny ekonomia światowa wykazywała się ciągłym wzrostem, z którego w dużej mierze korzystali eksporterzy amerykańscy. Eksport wspierany był międzynarodową kredytową polityką rządu USA. Ale w połowie roku 1920 roku Waszyngton ograniczył udzielanie pożyczek. To pociągnęło za sobą zmniejszenie europejskich zakupów, kryzys klasycznej nadprodukcji, głęboki spadek cen, ograniczenia w produkcji, jak np. w wypadku stali spadek w jej wytwarzaniu o 50 procent i co za tym idzie wzrost bezrobocia.

Na plakacie strajk maszynotypistek. W latach dwudziestych, dwudziestego wieku, swoje podwoje otworzył, szczególnie dla kobiet, nowy zawód - maszynotypistka.

Dekrety w Rosji sowieckej dotyczące kobiet, które służyły celom w większości propagandowym.

1 października 1917 roku. - Urlop macierzyński 8 tygodni przed i 8 tygodni po urodzeniu dziecka.

18 grudnia 1918 roku- dekret dotyczący instytucji małżeństwa cywilnego, rozwodów, znoszący wszelkie dyskryminacje dotyczące dzieci ze związków legalnych i nielegalnych.

10 lipca1918 - ustanowienie pełnych praw wyborczych i politycznych dla kobiet.

1 września 1918 roku - równouprawnienie w wynagodzeniach bez względu na płeć.

17 października 1918 roku- Ogłoszenie pierwszego kodeksu rodzinnego.

18 listopada 1920- dekret zezwalajacy na aborcję bez ograniczeń.

20 grudnia 1920- dekret rekomendujący pilne włączenie kobiet w życie ekonomiczne kraju.

"Dancing" namalowany przez Manuela Orzi w 1925. Liberalizacja obyczajów i ubioru kobiet, moda na włosy krótkie, opisana w 1922 roku przez Victora Marguertte'a w skandalizującej powieści "Chłopczyca". Manuel Orazi był włoskim grafikiem i plakacistą tworzącym w stylu Art Nouveau. Ilustrował m.in. „Kwiaty zła” Charlesa Baudelaire’a W roku 1921 zaprojektował scenografię do francuskiego filmu niemego „Atlantyda” (L'Atlantide) w reżyserii Jacques Feydera. Portret dziennikarki Sylvii von Harden, 1926 namalowany przez Otto Dix, w różnej tonacji różu, kobieta lat dwudziestych niezależna i prowokująca.

Obowiązujący styl "chłopczyca" . Garsonkę zaprojektowała Coco Chanel. Coco w 1919 roku, już popularna, założyła dom mody (przy Rue Cambon) pod marką Chanel. Proponowany przez nią styl à la „skromna panienka”, propagujący ubrania wygodne na bazie dzianin, przyniósł szybko zainteresowanie bogatych i wpływowych klientek, zmęczonych obowiązującym gorsetem. Gdy ustawy „aryzacji” zmuszają Żydów do rezygnacji z ich interesów, Chanel dostrzega okazję do odzyskania lukratywnej gałęzi swojego imperium perfum. Coco Chanel zostaje agentem Abwehry F-7124 w 1941 roku. Plakat Coca Coli z 1925 roku, nowy szarm egzystencji epoki "prosperity". Narracja Coca-Coli to opowieść o wyjątkowych chwilach - czasach z rodziną i przyjaciółmi oraz specjalnych okazjach, gdzie miejsce coli jest naturalne. Każda osoba pijąca coca-colę cieszy się chwilą odświeżenia - ma udział w doświadczeniu, którym rozkoszowały się miliony innych osób. Reklama Coca-Coli pomoże stworzyć nowoczesny wizerunek Świętego Mikołaja.

King Oliver Creole Jazz Band. Orkiestra jazzu nowoorleańskiego. Zdjęcie z 1923 roku. Joe "King" Oliver, duchowy ojciec wszystkich trębaczy jazzowych, w centrum stojący, przed nim na kolanach Louis Amstrong i jego trąbka.

Rudolf Valentino, ten zmysłowy, ciemnooki włoski miłośnik, pozostaje romantyczną ikoną ponad sto lat po swojej śmierci. Urodzony we Włoszech w 1895 roku, Rudolf Valentino był niespokojnym uczniem i romantycznym marzycielem, który przybył do Nowego Jorku, by rozpocząć nowe życie. Po pewnym czasie tułania się po ulicach stał się partnerem tanga w słynnym Maximie - dając lekcje tańca znudzonym, bogatym kobietom. Aby uciec od skandalu i wizerunku żigolaka, uciekł do Hollywood. Po zagraniu roli złoczyńcy w frywolnych produkcjach, takich jak The Married Virgin i The Eyes of Youth, Rudolf dostał swoją wielką szansę w The Four Horseman of the Apocalypse. Jego erotyczne argentyńskie tango pozostało niezapomniane, kreując go w oczach dziewcząt na boga seksu. Role okrutnego władcy pustyni w Szejku i nieustraszonego hiszpańskiego matadora, sprawiły, że młode serca kobiet zaczęły szybciej pulsować z pożądania, zachwyconych jego śliskim spojrzeniem, wrażliwością i ekspresyjnym aktorstwem. Valentino przekroczył srebrny ekran. Jego styl zmienił sposób, w jaki kobiety patrzyły na mężczyzn i to, jak mężczyźni postrzegali samych siebie. Był jednym z pierwszych mężczyzn (co powinni wiedzieć nasi politycy), którzy nosili zegarek na nadgarstku, a nie na łańcuszku. Jego styl życia był ekstrawagancki i luksusowy.

Jednak życie prywatne idola ekranu było pełne problemów - nie zawsze był w stanie poradzić sobie nagłą sławą, a dwa nieszczęśliwe małżeństwa zakończyły się rozwodem. Jego późniejsze filmy, takie jak Monsieur Beaucaire i The Hooded Falcon, okazały się klapą finansową. 

Niemcy ukochali film, przed I WŚ było 2000 sal kinowych ale już w 1920, 3700 i ponad 5000 w 1929. Niemcy produkowali więcej filmów w latach dwudziestych niż cała Europa razem wzięta. Z rekordową produkcją 646 obrazów w 1922. Najwięksi reżyserzy tego okresu to Fritz Lang, Murnau, Pabst. Niemiecka dziesiąta muza oddziaływała na cały świat. Np. Murnau jako jeden z pierwszych świadomie w filmie Ostatni Człowiek, obrazując życie głównego bohatera wykorzystał ruchomą kamerę czy kamerę subiektywną.

Ekspresjonizm w kinie niemieckim najlepiej obrazuje Gabinet Doktora Caligari Wiene'a, Nosferatu Wampir Murnau'a czy Doktor Mabuse Langa. Silne emocje, strach, gwałt są z jednej strony rezultatem panującej estetyki filmowej, z drugiej jednak odzwierciedlały nastrój epoki.

Po 1925 roku pojawia się kino realistyczne w takich filmach jak Zatracona Ulica Pabsta i tu pierwszy raz na ekranie Greta Garbo a w jego pierwszej produkcji dźwiękowej - Błękitny Anioł (1930) uwodzicielska Marlena Dietrich. Te filmy wraz z elementami sadyzmu, upokarzania, gwałtu są znakami tego co ma się wydarzyć w Niemczech w latach trzydziestych.

Pabst planował wyemigrować do Stanów został jednak złapany we Francji w 1938 roku podczas wizyty u matki, był zmuszony do powrotu do nazistowskich Niemiec, tu pod auspicjami ministra propagandy, Josefa Goebbelsa , Pabst nakręcił dwa filmy; Komicy (1941), nagrodzony na Festiwalu w Wencji i Paracelsus (1943).

Nazistowski propagandysta Joseph Goebbels był pod wrażeniem przesłania filmu dotyczącego sprawiedliwości społecznej. Wkrótce po dojściu nazistów do władzy, Goebbels powiedział Langowi, że Hitler, chciał, aby robił on filmy dla nazistów. Dziś przedstawia się obraz jako odpowiedź na cywilizację przemysłową, wielkich miast a w niej "panów" i "niewolników", przepowiednie ery totalitaryzmów z łagrami i obozami koncentracyjnymi.

W lipcu 2015 r. Włamano się do grobu Murnaua, reżysera filmu Nosferatu, jego zwłoki zostały sprofanowane, a czaszka usunięta przez nieznane osoby. Znaleziono resztki wosku na grobie, co doprowadziło niektórych do spekulacji, że świece zapalono w celach rytualnych.

Pierwszy lot przez Atlantyk. 33 godzinny lot non stop z Nowego Yorku do Paryża i przylot Lindbergha na lotnisko w Bourget. 25 letni pilot, Lindbergh, próbując szczęścia, wystartował 20 maja 1927 o 7:52 (czasu lokalnego) z Roosevelt Field na Long Island niedaleko Nowego Jorku. Dla tego wyzwania, były pilot amerykańskich sił powietrznych specjalnie zbudował samolot. W przeciwieństwie do swoich konkurentów decyduje się na samodzielny lot lżejszym samolotem i tylko z jednym silnikiem. Żeby zatankować do maszyny dodatkowe litry paliwa rezygnuje nawet ze wskaźnika paliwa, pozbawia się radia i nie bierze spadochronu! Celem jest konstrukcja dużego baku, który pomieści ponad 1350 litrów paliwa. Bak zainstalowany za silnikiem uniemożliwia widoczność z przodu. Musi więc pilotować za pomocą peryskopu, zamocowanego po lewej stronie maszyny.

Ford T do roku 1927 został wyprodukowany w 15 milionach egzemplarzy.  Podczas gdy inni producenci samochodów chcieli projektować luksusowe samochody, Henry Ford zaprojektował samochód, na który każdy mógł sobie pozwolić.

Henry Ford popularyzował produkcję masową, to nowa organizacja pracy. Zasada daleko idącego podziału pracy. Daleko ponieważ każdy robotnik wykonywał pracę, której już nie dało się bardziej podzielić. Przykładem może być pracownik przykręcający trzy śrubki i nic więcej, nie wymagano od niego wysokich kwalifikacji. Łatwo pracownika można było wymienić. Pracy można było się nauczyć w kilka godzin. Co więcej system Forda pozwalał na zatrudnianie inwalidów wojennych czy też niewidomych.

20 września 1926 roku Wojciechowski przeprowadził drugi zamach na Capone. Wdarł się do lokalu Hawthorne Inn, kwatery głównej Ala Capone w Cicero w stanie Illinois. Pomimo użycia broni maszynowej, w barze nikt nie zginął, jedynie kilka osób zostało rannych. Ala Capone uratował ochroniarz Frank Rio.

 Postać Henryka Wojciechowskiego vel Hymie Weissa pojawia się w 8 odcinku, w dwóch scenach, serialu Zakazane Imperium, choć powiązanych z Polską gangsterów jest znaczenie więcej: Guzik, Bugsy Siegel, czy prawdziwy mózg mafii amerykańskiej Meyer Lansky, właśc. Majer Suchowlański. Lansky urodził się na terenach dawnej I Rzeczypospolitej będących pod zaborem rosyjskim, a pytany o kraj ojczysty zawsze odpowiadał: „Polska”. Postać grana przez Lee Strasberga w filmie „Ojciec Chrzestny II” była wzorowana na Lanskym. Po premierze filmu Meyer Lansky zadzwonił do aktora i gratulował dobrze zagranej roli, ale dodał, że mógł być bardziej sympatyczną postacią.

 Pilot politycznego serialu Zakazane Imperium, na podstawie książki opartej na faktach Nelsona Johnsona Boardwalk Empire: The Birth, High Times, and Corruption of Atlantic City, zrealizowany przez Martina Scorsese, miał premierę 19 września 2010 roku. Boardwalk Empire zyskał szerokie uznanie krytyków, zwłaszcza ze względu na styl wizualny i bazowanie na postaciach historycznych. Moralnym przesłaniem ma w nim być: "chciwość zostanie ukarana" i zapewne dlatego scenariusz przyśpiesza śmierć Enoch'a Johnsona, skorumpowanego "prezydenta" Atlantic City. Serial otrzymał 57 nagród Primetime Emmy Award. Serial również zdobył nagrodę Złotego Globu za Najlepszy Dramat Telewizyjny w 2011 roku i dwie Screen Actors Guild Awards. W tym za główną rolę zagraną przez Steve'a Buscemiego, odtwórcy postaci "Nucky".

Oczywiście serial jak każdy film poddany jest dramaturgizacji i fikcjonalizacji i nie można go traktować jak dokumentu, tak i tu ma miejsce odchodzenie od faktów historycznych np. :

Syn Al Capone, Sonny, jest przedstawiony jako całkowicie głuchy w wieku dwóch lat. W rzeczywistości Sonny zachorował znacznie później, i tylko pozostał częściowo głuchy i to dopiero w wieku siedmiu lat. Część kostiumów była zaprojektowana wg stylu późnych lat XX-ego wieku i wczesnych lat XXI wieku. Nie ma dowodów, że prawdziwy "Nucky" , główny bohater serialu, kiedykolwiek kogoś zabił. Rządził raczej za pomocą "aksamitnego młotka". Prawdziwy Enoch Johnson zmarł w domu opieki w 1964 roku i przeżył lata dwudzieste. I takich nieścisłości jest znacznie więcej, nie ma to jednak wpływu na jakość serialu.

Sacco i Vanzetti leżący martwi w trumnach; Pogrzeb Sacco i Venzettiego namalowany przez Bena Shaana. Jeden z serii 23 obrazów z serii Pasja Sacco i Vanzettiego (1931-1932). Jeden sugeruje żal sędziego i dwóch innych, którzy podtrzymali wyrok po latach apelacji; W rękach lilie, fałszywy gest żałoby w świetle podjętych przez nich decyzji. Symbol Chrystusa ukrzyżowanego, lilie sugerują również, że Sacco i Vanzetti są męczennikami, ukaranymi za grzechy, których nie popełnili.

Opinie były podzielone co do tego, czy Sacco i Vanzetti byli winni, czy też byli niewinnymi ofiarami systemu prawnego i niewłaściwie przeprowadzonego procesu. Niektórzy twierdzili, że Sacco był winny a Vanzetti niewinny. Wielu jednak historyków uważa, że obaj mężczyźni powinni otrzymać szansę ponownego rozpatrzenia sprawy z uwagi na istotne wady procesowe.

W 50. rocznicę śmierci w 1977 r. Gubernator Massachusetts, Michael S. Dukakis wydał proklamację stwierdzającą, że Sacco i Vanzetti nie byli traktowani sprawiedliwie.

Uciekał w sposób charakterystyczny dla obcokrajowców.

Sprawa rozpoczęła się 15 kwietnia 1920 roku w małym miasteczku Braintree w Massachusetts, gdy grupa pięciu bandytów napadła i zabiła kasjera i jego ochroniarza pobierających 16000 $, przeznaczonych na wypłaty pracownicze. Jak dobrzy profesjonaliści gangsterzy, zgodnie z tradycją oddalili się samochodem. Podobny napad miał miejsce kilka dni wcześniej w sąsiednim miasteczku. Trzy tygodnie później policja zatrzymała tylko dwóch ludzi: Sacco i Vanzettiego. Zostali postawieni przed sądem 31 maja 1921 roku, który 14 lipca uznał ich winnych zbrodni.

Mężczyźni zostali rozpoznani lecz podczas procedury budzącej wiele wątpliwości. Świadkowie nie byli do końca pewni swoich spostrzeżeń, ich zeznania czasami budziły rozbawienie, jak młodego człowieka, który rozpoznał Venzettiego po tym jak " biegł w sposób charakterystyczny dla obcokrajowców".

Z drugiej strony tych dwóch mężczyzn miało solidne alibi. Oskarżenie skupiło się na fakcie znalezienia przy nich w momencie aresztowania broni palnej i, że podczas początkowych zeznań oszukiwali policję. Dlaczego? Być może był to wynik słabej znajomości angielskiego? Może chcieli ukryć swoją działalność anarchistyczną? Wg ich zeznań, uważali początkowo, że zostali zatrzymani za swoje poglądy i nie zdawali sobie sprawy z ciążących na nich podejrzeń o dokonanie mordu. Sacco i Venzetti znani byli policji jako polityczni agitatorzy. Wall Street Journal tytułował swojego wstępniaka " Lenin i Trocki przybywają".

Fala protestów przetoczyła się przez kraj. 3 sierpnia 1927 r. Gubernator odmówił prawa łaski; jego komitet doradczy zgodził się z tym stanowiskiem. Rozpoczęły się demonstracje w wielu miastach na całym świecie, a bomby podkładane przez anarchistów wybuchały w Nowym Jorku i Filadelfii . Sacco i Vanzetti, nie przyznawali się do zbrodni, zostali straceni 23 sierpnia 1927 roku.

W 1971 Giuliano Montaldo nakręcił, nominowany do głównej nagrody w Cannes, francusko-włoski film oparty na tej historii.

Pacyfizm i jego zatrute owoce

Od 1925 pomimo wciąż istniejacej wzajemnej niechęci stosunki francusko-niemieckie zaczęły ulegać poprawie. Briand, obejmując tekę ministra spraw zagranicznych, jako pacyfista, zamierzał oprzeć swoją politykę o wskazania Ligii Narodów. Kanclerz niemiecki, Stresemann, działał w sposób bardziej dwuznaczny oczekując, że polityka konsyliacyjna otworzy drogę do rewizji postanowień Traktatu Wersalskiego. Za wynegocjowanie Traktatów z Locarno Aristide Briand otrzymał w 1926 r. Pokojową Nagrodę Nobla, razem z niemieckim politykiem Gustavem Stresemannem. 

Polepszenie się stosunków pomiędzy zachodnimi państwami i tendecje pacyfistyczne wydały dla Polski, tradycyjnie, zatrute owoce jakimi były konferencja w Locarno gwarantująca granice francuskie i belgijskie, pozostawiająca sprawą otwartą granice niemiecko-polskie, i przystąpienie pod patronatem Francji, Niemiec w 1926 roku do Ligii Narodów. Pierwsze postanowienia kierowały energię Niemiec na rewizję granic polsko-niemieckich, drugie pozwalały Niemcom na prowadzenie na arenie europejskiej działań dyplomatycznych podważajacych integralność terytorialną naszego kraju. Niemcy akceptowały niektóre ustalenia traktatowe, które do tej chwili były w całości kontestowane. Udział w Locarno Wielkiej Brytanii i zgoda na ustalenia innych państw europejskich dodawały konferencji znaczenia.

Locarno wywołało falę krytyki. Prawica czyniła wyrzuty Briandowi, że ulega stronie niemieckiej. Głosiła sabotaż Traktatu Wersalskiego, lewica ale również większość kombatantów, tłumaczyli, że Wielka Wojna czy inaczej Wojna Wszystkich Wojen, dzięki Locarno będzie tą ostatnią, rozpocznie się era pokoju światowego bazującego na pojednaniu niemiecko-francuskim i aktywności Ligii Narodów.

Czy można lekceważyć Republikę Weimarską i jej wpływ na Niemcy jak i na cywilizację europejską? Niemcy nie powtarzając jej błędów, są przedłużeniem tej polityki federacyjnej, liberalnej i demokratycznej, czerpiąc wzory z konstytucji weimarskiej. Główne partie są dziś dziedzictwem Republiki Weimarskiej, przede wszystkim socjaldemokracja, centrum ale i jej ducha można odnaleźć w partii chadeckiej.

Narodzona z realnej porażki Rzeszy, ale w opinii publicznej nie w pełni zrozumiałej. Raczej klimat rewolucyjny wpływał na stan umysłów i poczucie zagrożenia społeczeństwa niemieckiego. Gdy tylko powstała, republika musiała zmierzyć się z atakiem ekstremalnej lewicy personifikowanej przez Różę Luxemburg i związek Spartakusa, potem pucz ekstremalnej prawicy a w końcu ciężki kryzys monetarny. W momencie gdy zdawało się osiągała stabilizację i wchodziła na drogę dynamicznego rozwoju przyszedł kryzys roku 1929.

W dniu 16 kwietnia 1922 podpisała z Sowietami w Rapallo traktat, w którym każda ze stron zrzekała się wszelkich roszczeń terytorialnych i finansowych wynikłych z następstw traktatu brzeskiego i I wojny światowej. Traktat stał się podstawą umowy Ribbentrop-Mołotow z sierpnia 1939 roku.

Przez długi czas lekceważona ze względu na swój tragiczny koniec, dziś odżywa dzięki swojemu życiu kulturalnemu, rozwiązłości lat dwudziestych, co miało wpływ na cywilizację europejską, jak również przypomina się jej dynamiczny rozwój ekonomiczny. Druga rewolucja przemysłowa przybrała w Niemczech weimarskich początkowo cechy zadziwiającej nowoczesności.

11 lutego 1919 odbyły się pierwsze w historii Niemiec wybory prezydenckie, podczas których Zgromadzenie Narodowe wybrało przeważającą większością głosów 277 spośród 379 oddanych Friedricha Eberta. Jego konkurent, przewodniczący DNVP Arthur von Posadowsky-Wehner pochodzący ze śląskiej szlachty otrzymał jedynie 49 głosów.

Legenda o ciosie w plecy (niem. Dolchstoßlegende ) – teoria spiskowa rozpowszechniona w niemieckich kręgach narodowych po 1918, głosząca że winę za przegraną I wojnę światową ponoszą socjaliści (rząd Eberta), którzy podpisali rozejm w Compiègne kończący wojnę.

Pokój Wersalski - karykatura Ericha Schillinga z Simplicissimusa nr 18 (2.8.1922), dotycząca reparacji wojennych. Simplicissimus, czasopismo satyryczne, stworzone w 1896 miało swój sukces z 85 000 prenumeratą, z jadowitymi karykaturami (Heine, Kollwitz, Grosz...), z artykułami na wysokim poziomie literackim. W 1933 roku czasopismo nie uniknęło konfiskaty przez nazistów.

 Róża Luxemburg ( wł. Luxenburg) z Liebknechtem utworzyła związek Spartakusa. W podręcznikach historii na Zachodzie podaje się jej pochodzenie rosyjsko-polskie. 15 stycznia 1919 wraz z Karlem Liebknechtem i Wilhelmem Pieckiem (który zdołał zbiec) została pojmana w Wilmersdorfie po udziale w powstaniu robotniczym, które objęło tzw. dzielnicę prasową w Berlinie. Policja przekazała więźniów członkom Freikorpsu, którzy po przesłuchaniu pobili, a następnie strzałem z pistoletu w skroń zamordowali Różę Luksemburg. Jej zwłoki wrzucono do Landwehrkanall, gdzie odnaleziono je dopiero 1 lipca tego samego roku.

Pucz Kappa w marcu 1920 poddał republikę pierwszej próbie. Freikorps dowodzony przez generała Walthera von Lüttwitza zajął berlińską dzielnicę rządową i mianował Wolfganga Kappa kanclerzem Rzeszy. Legalny rząd wycofał się początkowo do Drezna, a potem do Stuttgartu i stamtąd wezwał do strajku generalnego przeciwko puczystom. Próba przewrotu nie powiodła się.

Prawie równocześnie z puczem Kappa-Lüttwitza rozpoczął się komunistyczny bunt w Zagłębiu Ruhry, krwawo stłumiony przez wojsko i Freikorps. Także późniejsze bunty w środkowych Niemczech, w Turyngii i Hamburgu utopiono we krwi.

Kiedy latem 1923 r. siły francuskie zajęły Dolinę Ruhry, z Moskwy wysłano tam Waltera Krzywickiego i sześciu innych oficerów aby wzniecić opór. Wiązało się to z współpracą z Niemiecką Partią Komunistyczną. Utworzyli „małe oddziały, których zadaniem było podkopywanie morale Reichswehry i policji”. Kriwitski brał udział w tworzeniu jednostek zamachowców, które „szybko i skutecznie uderzały w różnych częściach Niemiec, wyłapując policjantów i innych wrogów sprawy komunistycznej”.

Lenin dostrzegł okazję do fermentacji rewolucji komunistycznej w Niemczech. Nakazał Zinowjewowi zorganizowanie powstania. Kilka wysokich rangą osobistości, w tym Karol Radek, Bucharin i Jurij Piątakow, pospieszyło do Niemiec, aby przygotować jednostki wojskowe w strategicznych miejscach na ogólnokrajową rewoltę, która miałaby zostać wszczęta na rozkaz Moskwy, Zinowjew zaproponował powstanie w Hamburgu. Komuniści w mieście, wierząc, że otrzymają wsparcie ogólnonarodowej rewolty, wyszli na ulice, zaatakowali komisariat policji i zajęli główne obiekty. Nie otrzymali jednak wsparcia od innych grup robotniczych, bunt został stłumiony w ciągu trzech dni. Kriwitski tak to skomentował: „Kiedy zobaczyliśmy upadek wysiłków Kominternu… wzięliśmy najlepszych ludzi wytypowanych przez nasz wywiad partyjny… i włączyliśmy ich do sowieckiego wywiadu wojskowego”.

Urodzony w Słupsku G. Grosz przewidywał bardzo wcześnie tragiczną przyszyłość Republiki Weimarskiej. Obraz "Bez tytułu" 1920, zabłąkany przechodzień, bez twarzy, bez rąk, wśrod zabudowań wielkiego, przemysłowego miasta.

Zwłoka w spłacie reparacji wojennych doprowadziła na początku 1923 do okupacji Zagłębia Ruhry, co z kolei wpłynęło na powstanie ruchów separatystycznych w Nadrenii i Palatynacie. Ten bierny opór powodował ciągle rosnące koszty, które nowy kanclerz Gustav Stresemann próbował pokryć zwiększonym drukiem marek.

Wartość pieniądza papierowego spadała coraz szybciej. Stał się nieszczęściem życia codziennego Niemców. Czekając na otwarcie banków każdego dnia w południe i na ogłoszenie nowego kursu, który pojawiał się na pierwszych stronach całej prasy niemieckiej, tworzono niekończące się kolejki by wypłacić wystarczającą ilość gotówki na przeżycie jednego dnia. Ze względu na hiperinflację i olbrzymie ilości pieniędzy, do transportu służyły taczki

Urodzony w Poznaniu, prezydent, marszałek Hindenburg uosabiał nostalgię za Niemcami imperialnymi. Posiadał honorowe obywatelstwo następujących miast: Bolków, Bytom, Frankfurt nad Odrą (1933, pozbawiony 1990), Gdańsk (1915), Reszel (1915), Hamburg (1917), Elbląg, Iława, Kisielice, Malbork (1915), Morąg (1927), Poznań (1914, pozbawiony 1919), Prabuty, Szczecin, Tarnowskie Góry (1916), Toruń (1914), Wrocław (1927).

Czy nie należałoby, zamiast wygłaszania wzniosłych sentencji pozbawionych rzeczywistego znaczenia, odebrać honorowe obywatelstwo temu polakożercy, który zamierzał zburzyć Warszawę i wysiedlić 3 mln. Polaków, z pozostałych miast?

Dornier Do X – samolot pasażerski o konstrukcji łodzi latającej, wyprodukowany na przełomie lat 20. i 30. XX wieku przez niemiecką firmę Dornier w trzech egzemplarzach. Przykład niemieckiego dynamizmu technicznego i przemysłowego Republiki Weimarskiej, zdjęcie z 1928 roku.

Afisz i robot z filmu Fritza Langa, z 1926 roku. Metropolis obrazował nowoczesną cywilizację miejską i przemysłową, która przeciwstawia się idei "panów" i "niewolników". Film przepowiadał erę totalitaryzmu i obozów koncentracyjnych.

Obok filmów jak Metropolis w kinach pojawiają się obrazy na poły pornograficzne świadczące o rewolucji seksualnej lub jak kto woli dla innych o dekadencji moralnej Republiki Weimarskiej. Kabarety, teatry rewiowe, burleska nie stronią od podtekstów seksualnych. Takie filmy jak:

„Moral und Sinnlichkeit” (Moralność i zmysłowość); "Wie kostet Liebe?" (Jaka jest cena miłości); „Wenn ein Weib den Weg verliert” (Gdy kobieta gubi drogę); „Prostitution” (prostytucja); „Sündige Mutter” (Grzeszna mama); „Das Buch des Lasters” (Księga występków). Domy publiczne, "kabarety"... kluby gejowskie...Niemcy oczekiwać będą swojej "sanacji moralnej".

Narodziny faszyzmu

Jeśli chodzi o Polskę, nie można zapomnieć o wstawiennictwie Mussoliniego u Hitlera, które uchroniło przed śmiercią wielu profesorów UJ będących w niemieckich rękach, to Włochy obok Francji uznały, po Traktacie Ryskim, nasze wschodnie granicę, gdy Rada Ambasadorów nie chciała tego zrobić. Ale z drugiej strony antyslawizm był bardzo częstym składnikiem włoskiego faszyzmu tak jak niemieckiego narodowego socjalizmu.

W latach 20. XX wieku, włoscy faszyści, którzy wysuwali roszczenia terytorialne wobec Jugosławii atakowali Słowian południowych zamieszkujących jej tereny, a szczególnie Serbów oskarżając ich o „skłonności atawistyczne”. Faszystowska propaganda włoska głosiła także, że kraj ten był efektem masońskiej konspiracji, który powstał ze środków loży masońskiej Wielkiego Wschodu.

Mussolini porzucił liberalną politykę kolonialną realizowaną przez rządy przedfaszystowskie i rozpoczął politykę rasistowską, według której Włosi mieli być rasą nadrzędną a „gorsi” Afrykanie zostali pozbawieni praw. Dążył do osiedlenia w Libii od 10 do 15 milionów Włochów. W efekcie kampanii pacyfikacyjnych obejmujących wywoływanie głodu, dokonywanie masowych mordów i tworzenie obozów koncentracyjnych zginęło tysiące Libijczyków. Z kraju wydalono 100.000 Beduinów, połowę ludności Cyrenajki, na miejsce rdzennej ludności trafić tam mieli włoscy osadnicy.

Jednak faszyzm Mussoliniego w przeciwieństwie do nazizmu nie miał cech antysemityzmu. We Włoszech szkoleni byli Bejtarowcy. Katolickie społeczeństwo nie akceptowało narodowo-socjalistycznego rasizmu. Szczególnie gdy Watykan wszedł w ostry konflikt z Hitlerem. Po encyklice MIT BRENNENDER SORGED, skierowanej "Do Czcigodnych Braci Arcybiskupów i Biskupów niemieckich oraz innych Ordynariuszów, utrzymujących pokój i jedność ze Stolicą Apostolską. O POŁOŻENIU KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W RZESZY NIEMIECKIEJ."

Prasa watykańska zaś pokazywała hipokryzję głównego ideologa nazizmu, pseudonaukowca i wroga chrześcijaństwa Alfreda Rosenberga: Węgiersko-żydowski dziennikarz Franz Szell, spędził rok na badaniach w łotewskich i estońskich archiwach zanim opublikował list otwarty w 1936 roku, z kopiami do Hermanna Göringa, Josepha Goebbelsa, niemieckiego ministra spraw zagranicznych Konstantina von Neurath i innych oskarżając pseudonakowca Alfreda Rosenberga, twórcę nazistowskich teorii rasistowskich o to, że „nie ma kropli niemieckiej krwi” płynącej w jego żyłach. Szell napisał, że wśród przodków Rosenberga byli tylko „Łotysze, Żydzi, Mongołowie i Francuzi”. W wyniku listu otwartego Szell został deportowany przez władze litewskie 15 września 1936 r. Jego twierdzenia zostały powtórzone 15 września 1937 roku w watykańskiej gazecie L'Osservatore Romano.

Tak o tym pisze Hannah Arendt :

"Gdy Mussolini wprowadził - pod presją niemiecką - ustawodawstwo antyżydowskie pod koniec lat trzydziestych, wyliczył zwykłe kategorie osób wyłączonych spod jego działania - kombatantów, Żydów posiadających wysokie odznaczenia itp. - dodał jednak kategorię nową, mianowicie byłych członków partii faszystowskiej, wraz z ich rodzicamii dziadkami, żonami i dziećmi oraz wnukami. Nie są mi znane żadne statystyki związane z tą sprawą, ale skutek musiał być taki, że wyłączenia objęły ogromną większość Żydów włoskich. Nie było prawie żadnej rodziny żydowskiej, której przynajmniej jeden członek nie należał do partii faszystowskiej, gdyż działo się to w czasach, kiedy Żydzi - tak samo jak Włosi - od prawie dwudziestu już lat garnęli się masowo do ruchu faszystowskiego, jako że pracę w aparacie państwowym mogli otrzymać jedynie członkowie tegoż ruchu. Tych zaś niewielu Żydów, którzy występowali przeciwko faszyzmowi z pobudek ideowych -jak przede wszystkim socjaliści i komuniści - nie było już w kraju."

Marsz na Rzym (wł. Marcia su Roma) – określenie faszystowskiego zamachu stanu w 1922 roku, w wyniku którego we Włoszech zdobył władzę Benito Mussolini. „Marsz na Rzym” polegał na koncentracji członków faszystowskich bojówek w stolicy Królestwa Włoch. Zamach miał miejsce w dniach 27 - 29 października 1922 r. ,"marsz na Rzym", jest ówczesną manipulacją w celu wywarcia presji na króla Wiktora Emmanuela III i rząd Facty. Marsz ruszył, ale "wódz" siedział w redakcji "Popolo d'Italia" w Mediolanie a przed budynkiem stał samochód. Do granicy ze Szwajcarią było 60 km. Tak więc Benitto nie był pewny skuteczności całej akcji. Rząd włoski chciał wprowadzić stan wyjątkowy w całym kraju, a członek Rady Wojskowej gen. Pietro Badoglio (późniejszy "zdobywca Etiopii", szef Sztabu Generalnego w 1940, podał się do dymisji po agresji Włoch a Grecję, premier po obaleniu Mussoliniego w 1943 roku), prosił króla "o zgodę na 10 minut ognia" w celu rozpędzenia faszytów idących w "Marszu". W Rzymie było wówczas 28 tys żołnierzy i policjantów i gdyby ich użyto los faszyzmu we Włoszech zostałby przesądzony, a Mussolini skończyłby jako emigrant w Szwajcarii. Król jednak, namawiany przez ks. Aostę, odmówił Facie podpisania dekretu o stanie wyjątowym i zgodził się mianować Mussoliniego premierem. Na zdjęcich z tego okresu mamy czołówkę "Marszu" na ulicach Rzymu, już po wręczeniu przez króla Mussoliniemu dokumentu nominacyjnego. Ubiór Duce, żakiet? W tym stroju odbierał nominację od króla w Pałacu Kwirynalskim. Równolegle do "akcji bezpośredniej", faszyści negocjowali z liberałami nad warunkami udziału w rządzie. Chcieli 5 resortów, proponowano im 2, potem 3. "Marsz" miał przeważyć szalę i powiększyć udział faszystów w rządzie (kierowanym nadal przez liberałów), a przyniósł wyniki zaskakujące: premierostwo dla Mussoliniego. Początkowo liberałowie i centryści w rządzie Mussoliniego mieli większość resortów (faszyści tylko 2). W latach 1922 - 1926 faszyści opanowali większość stanowisk administracyjnych i po zlikwidowaniu partii, poza faszystowską, posiadali pełnię władzy we Włoszech.

Marsz na Rzym (Marcia su Roma, 1962), obraz Dino Rosi. Film przedstawia satyryczną rekonstrukcję narodzin faszyzmu. Główny bohater grany przez Vittorio Gassmana jest weteranem wojennym, cierpiącym z powodu powojennego kryzysu gospodarczego. Widzi, że dla wielu wojna była instrumentem szybkiego wzbogacenie się. 

Z kolei kapitan Paolinelli uosabia tych, którzy zrealizowali się w czasie wojny i teraz, podczas pokoju nie mogą odnaleźć swojego miejsca w społeczeństwie, są nieprzystosowani do życia w nowych warunkach. Obaj wiążą swoją przyszłość z faszyzmem, który ogłasza się obrońcą byłych żołnierzy i daje nadzieję rozliczenia spekulantów wzbogaconych na zaopatrzeniu armii. Chłop, Gavazza, katolik Partii Ludowej, zostaje zafascynowany faszyzmem, ponieważ obiecuje mu się chłopską rewolucję, która da mu ziemię.

Benito Mussolini, namalowany przez futurystę Ambrosiego. Benito Mussolini Aerorittrato di aviatore. Malowidło przedstawia Mussoliniego na tle starożytnego Rzymu, który jest punktem odniesienia dla faszystów. Możemy tu zobaczyć słynne zabytki potężnego starożytnego Rzymu. Mussolini marzy o jego oworzeniu, podkreśla nienawiść do Rzymu nowoczesnego, "prowincjonalnego miasta". Chce naśladować „wielkich budowniczych”. Z tej okazji zabytki średniowiecza i renesansu zostają zrównane z ziemią. Obraz przedstawia twarz Mussoliniego, która wydaje się być zdeterminowana i wyrażać siłę woli. Malarz kojarzy ją z wielkomiejskim rozwojem. Twarz nałożona na widok z lotu ptaka na miasto, które mówi o wielkości starożytnego Rzymu. Mussolini chce stworzyć trzeci Rzym, inspirowany wartościami i starożytnymi mocami poprzednika. Obraz pokazuje Mussoliniego jako inspirującego i twórczego geniusza. Przez przezroczystość twarzy wskazuje, że wódz i Rzym to jedność.

Historycy tłumaczący fenomen faszyzmu, stawiają wciąż te same pytania... Czy można go interpretować jako parantezę we współczesnej historii Włoch, czy jako część fali europejskiego, społecznego odreagowania Wielkiej Wojny, albo może jako reakcję włoskiego społeczeństwa na rewolucję przemysłową?

Wielu Włochów wiązało swoje nadzieje z Konferencją Wersalską, oczekiwano, że w zamian za przyłączenie się do wojsk sojuszniczych będą mogli liczyć na nabytki terytorialne. W Wersalu spotkało ich wielkie rozczarowanie. Obietnice złożone przez Aliantów w 1915 roku nie były respektowane. Wilson, w imię samostanowienia narodów, odrzucił je. Niezgodził się na przyznanie Włochom Istrii i Dalmacji, jako że były to regiony zamieszkiwane przez ludność słowiańską a Rijeka ( Fiume) niczym Gdańsk i Kłajpeda stała się Wolnym Miastem.

Mussolini desydent partii socjalistycznej, marksista, tworzy nowy typ reżimu, nazwany faszystowskim. Zawdzięcza swój sukces brakowi równowagi ekonomicznej i społecznej we Włoszech, którą wojna jeszcze bardziej pogłębiła. Aby dojść do władzy Mussolini wykorzystał część zdezorientowanej klasy średniej, obawiającej się rewolucyjnej agitacji i ruchów robotniczych. Mussolini wsparty również przez posiadaczy ziemskich i przemysłowców, widzących w ruchu faszystowskim narzędzie walki z problemami społecznymi, mógł sięgnąć po władzę w sposób legalny. Zmienił jednak wkrótce formy władzy demokratycznej w dyktaturę nowego rodzaju, bazującą na jednej partii, kulcie jednostki i poddaniu oddziaływaniu ideologii faszystowskiej każdego obywatela.

Doktryną, tego niewysokiego bo liczącego zaledwie metr sześćdziesiąt przywódcy było działanie: "Naszą doktryną jest działanie. Faszyzm narodził się z potrzeby działania i był działaniem". Taką definicję sam zamieścił we włoskiej encyklopedii. Taka definicja świetnie też charakteryzowała jego osobowość. Ta potrzeba działania popchnęła tego syna kowala i nauczycielki do porzucenia myśli o karierze pedagogicznej by oddać się polityce i odnalezić swoją drogę w marksizmie, w socjalizmie antyparlamentarnym i antyreformistycznym. Był naczelnym redaktorem gazety socjalistów Avanti, w 1912 roku, w wieku 29 lat.

Mussolini udzielił wywiadu brytyjskiej dziennikarce Clare Sheridan, wkrótce po tym, jak doszedł do władzy. Sheridan miała za sobą wywiady z Leninem, Lwem Trockim , Zinowiewem, Feliksem Dzierżyńskim, Aleksandrą Kołłontaj, Maksymem Litwinowem, Angeliką Bałabanow i Clarą Zetkin. Pierwsze słowa Mussoliniego do Sheridan brzmiały: „Wiem wszystko o tobie i twoich powiązaniach z Rosjanami”. Odpowiedziała: „...Chcę napisać o twoim stosunku do klasy robotniczej”. Mussolini odparł: „Klasy pracujące są niewykształcone, brudne, leniwe i potrzebują tylko kina. Trzeba się nimi zająć i nauczyć ich posłuszeństwa”. Zdając sobie sprawę ze swojego błędu, Mussolini powiedział Sheridan: „Zabraniam ci publikowania tego, co ci powiedziałem. Traktowałem cię jak przyjaciela, a nie dziennikarza – mówiłem otwarcie – powiedziałem za dużo. Jeśli kiedykolwiek napiszesz coś o mnie, będę o tym wiedział. Mam agentów na całym świecie i będziesz cierpieć. Nie ma kraju, do którego moja faszystowska policja nie mogłaby przeniknąć”.

Po wybuchu I wojny światowej poparł publicznie przystąpienie Włoch do wojny po stronie Ententy. Wydalono go za to z partii, ponieważ kłóciło się to z jej oficjalnym stanowiskiem wobec wojny. Mussolini pobierał opłaty od francuskiego rządu za szerzenie propagandy prowojennej, a pieniądze dostarczali mu bezpośrednio francuscy działacze polityczni. Że Benito Mussolini był brytyjskim agentem twierdzi Peter Martland, historyk z Cambridge, który przekopał się przez archiwa brytyjskiego wywiadu MI5. Dowody na zatrudnienie Mussoliniego znalazł w dokumentach pozostawionych przez Samuela Hoare'a, który utrzymywał we Włoszech ponad setkę szpiegów po rewolucji październikowej 1917 r.