Szalone lata dwudzieste

Szalone lata dwudzieste. Nowe rodzaje rozrywki, na zdjęciu rewia Folies Berges.Ta dekada była idntyfikowana jako okres prosperity, nazwana a posteriori "szalonymi latami", "annees folles", "roaring twenties" jako kontrast do wspomnień jakie pozostawiły po sobie dramaty Wielkiej Wojny i nieszczęścia dekady następnej.

Symbol "Szalonych lat Dwudziestych"- Folies Berger i jego aktorka Josephine Baker.

Baker występowała w kilku filmach, poczynając od zrealizowanego w 1927 we Francji La Sirena des Tropiques, następnie Zou Zou i Princess Tam-Tam. W 1991 Brain Gibson zrealizował w USA obraz pt. Historia Josephine Baker z Lynn Whitfield w roli tytułowej.

Powrót pokoju zaznaczył się głębokimi wstrząsami monetarnymi, ekonomicznymi i społecznymi, zmianami w światowej równowadze, na których szczególnie zyskały Stany Zjednoczone. Po krótkim, klasycznym kryzysie gospodarczym lat 1920-21 i uspokojeniu sytuacji, w 1924 roku przyszły wstrząsy monetarne, choć przez całą dekadę główne przemysłowe państwa kapitalistyczne przeżywały okres wzrostu trwający do 1929 roku.

Gospodarka charakteryzowała się niezwykłym dynamizmem zaznaczając nowy etap rewolucji przemysłowej. Postęp widoczny był szczególnie we wzroście wydajności pracy, wynikającym ze zmian w organizacji produkcji, struktury technicznej i finansowej zakładów pracy. Ekonomiści, publicyści i politycy, szczególnie w USA, wieszczyli nową erę niekończacej się "prosperity" , nowego Złotego Wieku.

Ale wzrost nie był ani regularny ani jednorodny. Rolnictwo pozostało wielkim zapomnianym "prosperity", w nierównowadze pozostawał system finansowy, pozycję dominującą przyjęły Stany Zjednoczone, zarówno w handlu jak i na rynku kapitałowym. Potrzeby finansowe większości państw Europy Centralnej, w tym Niemiec nakładały się na zadłużenie, problem reparacji, nie zawsze społecznie akceptowane, grożąc destabilizacją monetarną i ekonomiczną.

1920-1921 to czas kryzysu gwałtownego acz krótkotrwałego. Pod koniec wojny ekonomia światowa wykazywała się ciągłym wzrostem, z którego w dużej mierze korzystali eksporterzy amerykańscy. Eksport wspierany był międzynarodową kredytową polityką rządu USA. Ale w połowie roku 1920 roku Waszyngton ograniczył udzielanie pożyczek. To pociągnęło za sobą zmniejszenie europejskich zakupów, kryzys klasycznej nadprodukcji, głęboki spadek cen, ograniczenia w produkcji, jak np. w wypadku stali spadek w jej wytwarzaniu o 50 procent i co za tym idzie wzrost bezrobocia.

Na plakacie strajk maszynotypistek. W latach dwudziestych, dwudziestego wieku, swoje podwoje otworzył, szczególnie dla kobiet, nowy zawód - maszynotypistka.

Dekrety w Rosji sowieckej dotyczące kobiet.

1 października 1917 roku. - Urlop macierzyński 8 tygodni przed i 8 tygodni po urodzeniu dziecka.

18 grudnia 1918 roku- dekret dotyczący instytucji małżeństwa cywilnego, rozwodów, znoszący wszelkie dyskryminacje dotyczące dzieci ze związków legalnych i nielegalnych.

10 lipca1918 - ustanowienie pełnych praw wyborczych i politycznych dla kobiet.

1 września 1918 roku - równouprawnienie w wynagodzeniach bez względu na płeć.

17 października 1918 roku- Ogłoszenie pierwszego kodeksu rodzinnego.

18 listopada 1920- dekret zezwalajacy na aborcję bez ograniczeń.

20 grudnia 1920- dekret rekomendujący pilne włączenie kobiet w życie ekonomiczne kraju.

"Dancing" namalowany przez Manuela Orzi w 1925. Liberalizacja obyczajów i ubioru kobiet, moda na włosy krótkie, opisana w 1922 roku przez Victora Marguertte'a w skandalizującej powieści "Chłopczyca".

Manuel Orazi był włoskim grafikiem i plakacistą tworzącym w stylu Art Nouveau. Ilustrował m.in. „Kwiaty zła” Charlesa Baudelaire’a 

W roku 1921 zaprojektował scenografię do francuskiego filmu niemego „Atlantyda” (L'Atlantide) w reżyserii Jacques Feydera.

Portret dziennikarki Sylvii von Harden, 1926 namalowany przez Otto Dix, w różnej tonacji różu, kobieta lat dwudziestych niezależna i prowokująca.

Obowiązujący styl "chłopczyca" . Garsonkę zaprojektowała Coco Chanel. Coco w 1919 roku, już popularna, założyła dom mody (przy Rue Cambon) pod marką Chanel. Proponowany przez nią styl à la „skromna panienka”, propagujący ubrania wygodne na bazie dzianin, przyniósł szybko zainteresowanie bogatych i wpływowych klientek, zmęczonych obowiązującym gorsetem.

Plakat Coca Coli z 1925 roku, nowy szarm egzystencji epoki "prosperity". 

Narracja Coca-Coli to opowieść o wyjątkowych chwilach - czasach z rodziną i przyjaciółmi oraz specjalnych okazjach, gdzie miejsce coli jest naturalne. Każda osoba pijąca coca-colę cieszy się chwilą odświeżenia - ma udział w doświadczeniu, którym rozkoszowały się miliony innych osób. Reklama Coca-Coli pomoże stworzyć nowoczesny wizerunek Świętego Mikołaja.

King Oliver Creole Jazz Band. Orkiestra jazzu nowoorleańskiego. Zdjęcie z 1923 roku.

Joe "King" Oliver, duchowy ojciec wszystkich trębaczy jazzowych, w centrum stojący, przed nim na kolanach Louis Amstrong i jego trąbka.

Rudolf Valentino, ten zmysłowy, ciemnooki włoski miłośnik, pozostaje romantyczną ikoną ponad sto lat po swojej śmierci. 

Urodzony we Włoszech w 1895 roku, Rudolf Valentino był niespokojnym uczniem i romantycznym marzycielem, który przybył do Nowego Jorku, by rozpocząć nowe życie. Po pewnym czasie tułania się po ulicach stał się partnerem tanga w słynnym Maximie - dając lekcje tańca znudzonym, bogatym kobietom. Aby uciec od skandalu i wizerunku żigolaka, uciekł do Hollywood. Po zagraniu roli złoczyńcy w frywolnych produkcjach, takich jak The Married Virgin i The Eyes of Youth, Rudolf dostał swoją wielką szansę w The Four Horseman of the Apocalypse. Jego erotyczne argentyńskie tango pozostało niezapomniane, kreując go w oczach dziewcząt na boga seksu.

Role okrutnego władcy pustyni w Szejku i nieustraszonego hiszpańskiego matadora, sprawiły, że młode serca kobiet zaczęły szybciej pulsować z pożądania, zachwyconych jego śliskim spojrzeniem, wrażliwością i ekspresyjnym aktorstwem. Valentino przekroczył srebrny ekran. Jego styl zmienił sposób, w jaki kobiety patrzyły na mężczyzn i to, jak mężczyźni postrzegali samych siebie. Był jednym z pierwszych mężczyzn (co powinni wiedzieć nasi politycy), którzy nosili zegarek na nadgarstku, a nie na łańcuszku. Jego styl życia był ekstrawagancki i luksusowy.

Jednak życie prywatne idola ekranu było pełne problemów - nie zawsze był w stanie poradzić sobie nagłą sławą, a dwa nieszczęśliwe małżeństwa zakończyły się rozwodem. Jego późniejsze filmy, takie jak Monsieur Beaucaire i The Hooded Falcon, okazały się klapą finansową.

Na zdjęciu pierwszy lot przez Atlantyk. 33 godzinny lot non stop z Nowego Yorku do Paryża i przylot Lindbergha na lotnisko w Bourget.

25 letni pilot, Lindbergh, próbując szczęścia, wystartował 20 maja 1927 o 7:52 (czasu lokalnego) z Roosevelt Field na Long Island niedaleko Nowego Jorku. Dla tego wyzwania, były pilot amerykańskich sił powietrznych specjalnie zbudował samolot. W przeciwieństwie do swoich konkurentów decyduje się na samodzielny lot lżejszym samolotem i tylko z jednym silnikiem. Żeby zatankować do maszyny dodatkowe litry paliwa rezygnuje nawet ze wskaźnika paliwa, pozbawia się radia i nie bierze spadochronu! Celem jest konstrukcja dużego baku, który pomieści ponad 1350 litrów paliwa. Bak zainstalowany za silnikiem uniemożliwia widoczność z przodu. Musi więc pilotować za pomocą peryskopu, zamocowanego po lewej stronie maszyny.

Ford T do roku 1927 został wyprodukowany w 15 milionach egzemplarzy. 

Henry Ford,1921 i Model T. Podczas gdy inni producenci samochodów chcieli projektować luksusowe samochody, Henry Ford zaprojektował samochód, na który każdy mógł sobie pozwolić.

Henry Ford popularyzował produkcję masową, to nowa organizacja pracy. Zasada daleko idącego podziału pracy. Daleko ponieważ każdy robotnik wykonywał pracę, której już nie dało się bardziej podzielić. Przykładem może być pracownik przykręcający trzy śrubki i nic więcej, nie wymagano od niego wysokich kwalifikacji. Łatwo pracownika można było wymienić. Pracy można było się nauczyć w kilka godzin. Co więcej system Forda pozwalał na zatrudnianie inwalidów wojennych czy też niewidomych.

L'esprit nouveau czyli E.N.

Dwa zjawiska, które odgrywają szczególną rolę w tworzeniu nowych kierunków artystycznych, to konsekwencje I WŚ i drugiej rewolucji przemysłowej.

Następuje osłabienie tradycyjnych systemów wartości. Zasady, w których żyli ludzie tamtych czasów, postęp naukowy i techniczny powiązany z moralnością, patriotyzm, szacunek do "autorytetów", przewaga Europy w świecie zostają zakwestionowane w trakcie czterech lat wojny. Jedni cierpieli i ginęli w okopach, podczas gdy inni na tyłach bawili się lub, co gorsza, bogacili. Postęp naukowy służył zabijaniu, a nie wyzwalaniu. Ci, którzy przeżyli, chcą zapomnieć i odprężyć się w „szalonym zgiełku" lat dwudziestych.

L'Esprit nouveau to magazyn poświęcony współczesnej estetyce we wszystkich jej przejawach architektura, malarstwo, literatura, założony przez Le Corbusiera i Amédée Ozenfant w 1920 roku.

Program „E.N.” był kontynuacją puryzmu, wskazywał na konieczność zbliżenia różnych dziedzin twórczości i podkreślał znaczenie konstrukcji oraz syntezy we współczesnej cywilizacji.

Pavillon de l'Esprit Nouveau to modelowy dom zbudowany na Międzynarodową Wystawę Nowoczesnych Sztuk Dekoracyjnych i Przemysłowych w Paryżu w 1925 roku . Budynek został zaprojektowany przez szwajcarskich architektów Le Corbusiera i Pierre Jeanneret .

W pierwszym tomie swojej pracy „Le Corbusier” wyjaśnia związek między urbanizacją a swoim prototypem: „Chciałem [...] wykazać, że te wygodne i eleganckie jednostki mieszkaniowe, to praktyczne maszyny do życia, mogą być umiejscawiane w wysokich blokach mieszkalnych. W związku z tym ‹Pavilion de l'Esprit Nouveau› został pomyślany jako typowa komórka w takim bloku mieszkalnym. Składał się z minimalnego apartamentu z własnym tarasem na dachu. [...] W 1929 r. Z perspektywy czasu zauważono, że ‹Pavilion de l'Esprit Nouveau› stanowi punkt zwrotny w projektowaniu nowoczesnych wnętrz i kamień milowy w rozwoju architektury. »

Fernand Léger i Stworzenie Świata (La Création Du Monde): Le Nègre, Abstrakcja mechaniczna i spektakl, 1923. Wpływ muzyki jazzowej, odejście od sztuki Zachodu, dekoracje kubistyczne. Stworzenie Świata to murzyński balet Dariusza Milchauda odzwierciedlający kulturalne " wrzenie" epoki.

Johnson Wax to główna siedziba i budynek administracyjny SC Johnson & Son w Racine, Wisconsin . Budynek został zaprojektowany przez amerykańskiego architekta Franka Lloyda Wrighta dla prezesa firmy, Herberta F. „Hiba” Johnsona, w latach 1936–1939.

Korek chłodnicy wykonany w kawałku szkła, rok 1928, na korku podpis artysty B. Lalique. Sztuka wkracza w najdrobniejszych szczegółach do luksusowych samochodów.

Okładka paryskiego przeglądu z 1923 roku : "Tenis pań, sport czy choreografia?"

Pierwsze zdjęcie, Bibi, czerwiec 1922, Trouville, J.H. Lartigue. Fotografia z techniki stała się dziełem sztuki.

 Jacques Henri Lartigue był francuskim fotografem i malarzem , znanym z fotografii wyścigów samochodowych, samolotów i paryskich modelek. "Odkryty" w USA w 1963 roku.

Bauhaus

100 lat temu niemiecki architekt Walter Gropius starał się połączyć formalne style sztuki z kunsztem, który wcześniej był blokowany przez rzemieślników i projektantów. Deklarowany cel Gropiusa był na owe czasy rewolucyjny.

Bauhaus to szkoła w pełni orginalna, założona przez Gropiusa w 1919 roku, celem jej była nauka studentów w wielu dziedzinach sztuki związanej z życiem codziennym, od funkcjonalnej urbanistyki, projektowania mebli poprzez malarstwo, fotografię i plakaty. Promuje w budownictwie nowe materiały jak szkło, beton, stal. Przenosi idee również na poziom literatury, motyw szklanych domów pojawia się np. w opowieści Baryki. Nie zaniedbuje jednak estetyki w projektowanych obiektach wykorzystywanych w życiu codziennym. Idee Gropius rozpowszechnia wśród artystów całej Europy. Artyści skupiają się na życiu codziennym zwykłych ludzi. Wpływ szkoły jest nie do przecenienia aż do jej zamknięcia w 1933 roku.

Zbiegiem okoliczności stało się, że w 1926 roku władze państwowe poszukiwały rozwiązania trwającego od zakończenia wojny, kryzysu budownictwa mieszkaniowego. Odpowiedzią archtektów był zwołany w 1928 roku, pod hasłem: " budownictwo miejskie nigdy nie będzie odwoływać się do estetyki ale do funkcjonalności", Międzynarodowy Kongres Architektury Współczesnej (CIAM). W 1929 roku Gropius wygłosił na kongresie swój wykład o minimalnych potrzebach, które powinny wypełniać mieszkania w wielkich miastach. A swoje minimalistyczne idee architektoniczne wprowadził dzięki programowi sfinansowanemu przez Simensa i pierwszym budynkom, które powstały w Berlinie w 1929 roku.

"W tej stali i kamieniu tworzymy pomnik prezydenta Kennedy'ego.”  

Na zdjęciu JFK Federal Building w Bostonie, 1964. Gdy wyemigrował w 1937 roku do USA, Gropius, już jako profesor Harvardu, popularyzował idee Bauhausu zarówno w Ameryce Północnej jak i Południowej aż do swojej śmierci w 1969 roku.

Paul Klee, Portret Madame P.,1924. On i jego kolega, rosyjski malarz Wassily Kandinsky , obaj uczyli w szkole sztuki, projektowania i architektury Bauhausu, malarstwa. Ten z pochodzenia Szwajcar tworzył dzieła figuratywne i abstrakcyjne.

Studentem Bauhausu był Franz Ehrlich, jako komunista dostał się do Buchenwaldu gdzie w obozie koncentracyjnym zaprojektował dla SS bramę wjazdową. Począwszy od 1956 roku seria mebli 602 została wyprodukowana w Deutsche Hellerau Werkstätten (Niemieckie Warsztaty Hellerau) według jego projektu.

Jedem das Seine to niemiecki idiom, będący tłumaczeniem łacińskiej frazy Suum cuique, na język polski można to przetłumaczyć jako każdemu co mu się należy. Według zaś komunizmu „od każdego według jego zdolności, każdemu według jego potrzeb” . Jeszcze jedno świadectwo na wspólne dziedzictwo dwóch zbrodniczych ideologii.