Problemy z Traktatem

Jednak również wśród zwycięzców Traktat Wersalski mógł powodować uczucie niedosytu. Tak deputowany francuski, dziennikarz, historyk, Ch. Benoist, przemawiał na temat powersalskiej bałkanizacji Europy, 27 sierpień 1919 rok :

" Jeżeli spojrzymy na nową Europę centralną, nowe granice, nie zobaczymy żadnego wielkiego państwa poza Rzeszą niemiecką. Duża ilość krajów Europy centralnej i wschodniej gdzie przed wojną istniały tylko dwa państwa Austro-Węgry i Rosja. Niemcy stężnieją szybko i powstaną tutaj jako jedyne wielkie mocarstwo.

Na miejsce połowy austriackiej monarchii Austro-Węgierskiej, powstała niemiecka Austria wahająca się pomiędzy Rzeszą niemiecką i konfederacją naddunajską. Poddaje się tym łatwiej przyciąganiu Rzeszy, gdy ta wzmacnia się a konfederacja naddunajska nie powstaje i jej elementy zanikają poddane zawirowaniom. Na miejsce połowy Węgier, powiatów madziarskich rozczłonkowanych pomiędzy Czechosłowację bądź Polskę (w skład Polski nie wyszły tereny węgierskie-moje przypomnienie), Austrię niemiecką, Jugosławię czy Rumunię, w Europie centralnej wielka pustka po rozpadzie Austro-Węgier, ale i w Europie wschodniej otchłań po dekompozycji Rosji."(tłum. własne)

Zajmował pozytywne stanowisko wobec polskich postulatów. Był też zwolennikiem interwencji w bolszewickiej Rosji. W 1921  odznaczony Krzyżem Walecznych (trzykrotnie) a w 1922 – Orderem Orła Białego

- G. Clemenceau, główny negocjator podczas konferencji paryskiej. Pod koniec swojego życia, w Granduers et miseres d'une victoire (1930), mówiąc o Traktacie Wersalskim, z żalem podkreśla, że dzieło nie było do końca perfekcyjne ale było wyborem mniejszego zła:

"I jeżeli nasze ostatnie zwycięstwo będzie jedynie podbojem terytorialnym, które wywoła z chęci rewanżu następną wojnę, nasz sukces militarny  będzie równie jałowy jak wcześniejsze. To czego można życzyć Europie, to to, że zwycięzcy się samoograniczą i zastąpią siłę militarną siłą praw by w tej równowadze tworzyć pokój zdolny do trwania" (tłum. własne)

"Francja będzie taka, na jaką zasłużą Francuzi" – powiedział. Były to ostatnie słowa, jakie skierował do swoich rodaków.

PS Dlaczego nie ma ulicy G. Clemenceau? Może podczas zmian związanych z nową ustawą , samorządy w imię przyjaźni polsko-francuskiej przyjmują go jako patrona jednej z ulic, tym bardziej, że swoim propolskim działaniem, podczas konferencji paryskiej, on obok Wilsona na to jak najbardziej zasłużył.

Wiele państw czuło się pokrzywdzonych decyzjami Traktatu Wersalskiego, dokonując aneksji terytoriów na własną rękę, tworzyło politykę faktów dokonanych. Europa nie reagowała. We wrześniu 1919 roku ochotnicy włoscy pod przywództwem twórcy Manifestu Futurystów, późniejszego zwolennika faszyzmu, Marinettiego oraz poety Gabriela  D'Annunzio zajęli port Fiume (dziś Rijeka). Spowodowało to wzrost napięcia pomiędzy Włochami i Jugosławią zakończonego zajęciem Fiume przez Włochy w 1924 roku. W 1920 Polska zajmuje Wilno zaś w 1922 Litwa dokonuje aneksji Wolnego Miasta Memel. Liga Narodów teoretycznie gwarantowała status tych miast lecz nie przeciwstawiła się przewrotom.

Najbardziej dotkliwe naruszenie Traktatu Wersalskiego nastąpiło w momencie "tureckiego przebudzenia" , przejęcia władzy przez generała Mustafę Kemala i usunięcia od władzy sułtana w 1920 roku. Anglicy wsparli gracką interwencję w Turcji. Krwawa wojna turecko-grecka z lat 1920-1922 zakończyła się klęską wojsk greckich i rzezią ludności chrześcijańskiej Smyrny. Został podpisany nowy traktat pokojowy w Lozannie zwracający Turcji Azję Mniejszą. Problem mniejszości narodowych rozwiązano poprzez wzajemny transfer ludności: Greków z Jonii i Turków z Tracji. Zniknęła z mapy niepodległa Armenia. O Zakaukazie wzbogaciła się Rosja sowiecka dzięki pomocy udzielonej Turcji. Tak więc uzgodnienia poczynione podczas rokowań w Sevres zostały w dużej mierze podważone.

"Niemcy zapłacą" - ten slogan francuskiego ministra finansów najlepiej tłumaczy w jaki sposób zamierzano wprowadzić w życie postanowienia Traktatu Wersalskiego. W 1921, Komisja Reparacji Wojennych obciążyła Niemcy sumą 132 mld marek w złocie: 52 procent miała przejąć Francja, 22 procent imperium brytyjskie. Założenia przyjętych decyzji od samego początku zostały poddane krytyce. W swojej książce, Konsekwecje ekonomiczne pokoju, w 1920 roku, angielski ekonomista, Keynes podkreślił, że ekonomia europejska ryzykuje wstrząsem przez osłabienie Niemiec poddanych zbytnim obciążeniem. Środowisko polityków angielskich życzyło sobie ulżenia Niemcom by wciąż mogły być przeciwwagą Francji. Obawiali się zbytniego wzmocnienia byłego sojusznika w powojennej Europie.

Na Dalekim Wschodzie Japonia zapragnęła zdominować Chiny, które w tym czasie poszukiwały swojej przyszłości pomiędzy komunizmem i kapitalizmem. Idee japońskiego imperializmu umacniały się po zwycięstwie nad Chinami w 1895 roku i nad Rosją w 1905. Drzwi ku ich ambicjom zostały otwarte 1914 roku wraz z wybuchem I WŚ, gdy stanęli po stronie Aliantów zgadzających się na przejęcie przez Państwo Słońca niemieckich posiadłości.

Na zdjęciu aresztowanie przez żołnierzy studentów i licealistów chińskich uczestniczących w anty-japońskiej manifestacji 4 mają 1919 roku.

Od 1912 roku Chiny krok po kroku zmierzały w kierunku anarchii. Wojna 1914 roku sprawiła, że stały się łatwą zdobyczą Japonii gdyż świat poświęcał więcej uwagi działaniom na frontach Europy. 4 maja 1919 roku uczniowie zamanifestowali przeciw niekorzystnym postanowieniom Traktatu Wersalskiego. Manifestacje wsparte zostały strajkami robotników i bojkotem japońskich produktów przez chiński biznes. Po raz pierwszy ruch skierowany przeciw obcokrajowcom wpisał się w perspektywę zmian kulturalnych i ekonomicznych.

Republika Chińska w tym czasie wciąż pod wpływem ośrodków zagranicznych, pogrążona w kłopotach wewnętrznych i za słaba by przeciwstawić się presji japońskiej. W 1915 roku dzięki " Ultimatum 21 Żądań" Chiny znalazły się pod ekonomicznym protektoratem Japonii. Konferencja Wersalska pod naciskiem Wielkiej Brytanii przypieczętowała nowe zdobycze Nipponu. Ale przecież Państwo Środka również przystąpiło do wojny przeciw Niemcom, więc wsparte przez Stany Zjednoczone protestowało domagając się równego traktowania. Japonia zagroziła nie przystąpieniem do Ligi Narodów, więc Wilson ustąpił i Japonia zachowała swoje wpływy w Chinach i niemieckie posiadłości zajęte na Pacyfiku.

Jednak czuło się oznaki odnowy w Chinach, ruch intelektualny i ideologiczny poruszał masy młodych ludzi. Ruch 4 maja 1919 roku, antyimperialistyczny i kulturalny studencki ruch polityczny, skierowany był przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, który lekceważył interesy chińskie i był preludium do do historycznego marszu ku Nowym Chinom.

Imperialistyczne japońskie ambicje były powstrzymywane w latach dwudziestych obawą przed USA. Ale w okresie późniejszym lekiem na wewnętrzne dolegliwości stała się polityka podbojów. Agresja na Chiny w 1937 stała się pierwszym krokiem ku "Wielkiej Azji" zdominowanej przez Imperium Słońca.

Japonia stała się, kosztem eksporterów europejskich i później amerykańskich, wielkim beneficjentem I WŚ. Eksport japoński podbił rynek chiński, Azji Południowo Wschodniej ale również Australii i Afryki Południowej. Przemysł bawełniany stał się drugim co wielkości na świecie. Deficyt w obrotach handlowych notowany przed wojną, od tego czasu był już tylko bilansem dodatnimi. W strachu przed inwazją ludności pochodzenia japońskiego Australia w 1919 roku a Kanada w 1928 zamknęły swoje granice dla imigracji Japończyków.

Japońska ekspansja zaniepokoiła nie tylko Stany Zjednoczone ale również Państwa Pacyfiku przede wszystkim Australię, kraju niewielkiej populacji w stosunku do wielkości obszaru. By nie utracić wpływu na dominia w regionie Pacyfiku, Wielka Brytania zrewidowała swoją politykę względem Państwa Słońca i nie odnowiła traktatu o współpracy anglo-japońskiej z 1902 roku.

Japonia poczuła się izolowana podczas Konferencji Waszyngtońskiej z 1922 roku, dotyczącej rejonu Pacyfiku. Musiała oddać Chinom Shandong i zrezygnować z korzyści ekonomicznych płynących z tego kraju. Zaczęto respektować niezależność i intergralność terytorialną Chin. Przyjęto zasady wolnego handlu pod nazwą "drzwi otwartych". Ograniczono zbrojenia morskie, które to postanowienia Japonia wkrótce zaczęła łamać.

Jednak Japonia zachowała większość swoich nabytków w rejonie Pacyfiku i możliwość utrzymania sił morskich, względem tonażu trzecich na świecie. Konferencja nie powstrzymała imperialistycznych ambicji Nipponu, które od tej chwili wzbudzały coraz większą czujność władz amerykańskich.