Jak amerykańscy prezydenci szli na rękę sowieckiemu wywiadowi

Jak amerykańscy prezydenci szli na rękę sowieckiemu wywiadowi.

Projekt armii amerykańskiej dotyczący odszyfrowania zakodowanych radzieckich depesz rozpoczął się w 1943 r. W następnym roku fińscy oficerowie wywiadu zwrócili się do misji OSS w Sztokholmie z ofertą sprzedaży około 1500 stron materiałów związanych z sowieckimi kodami, w tym kodu używanego przez NKWD. Fińskie wojska zdobyły spalone słowniki i materiały kryptograficzne w czerwcu 1941 r. podczas sowieckiej inwazji na Finlandię. Sekretarz stanu Edward R. Stettinius Jr. , którego asystentem był sowiecki agent Alger Hiss, nakazał dyrektorowi OSS Donovanowi odrzucić ofertę, gdyż Rosja była amerykańskim sojusznikiem. OSS i tak jednak kupiła materiały. Pod namową Departamentu Stanu, Roosevelt nakazał Donovanowi, aby zwrócić wszystko niezwłocznie Sowietom. Po nieudanej próbie dostarczenia go Pawłowi Fitinowi, szefowi wywiadu zagranicznego NKWD, materiał został ostatecznie przekazany ambasadorowi radzieckiemu w USA Andriejowi Gromyce. W rezultacie tych działań odszyfrowanie depesz z operacji Venona było opóźnione do 1953 r. Po listopadzie 1944 r. dotychczas odszyfrowane wiadomości zostały pokazane prezydentowi Rooseveltowi przez amerykańskiego oficera marynarki wojennej, którego obowiązkiem było przekazywanie tajnych informacji do Białego Domu, nie zrobiły jednak na prezydencie wrażenia.

 W maju 1945 r. zespół wywiadu armii amerykańskiej odkrył drugą książkę kodów w niemieckim archiwum wywiadu w Saksonii, na terytorium przypisanym do sowieckiej strefy okupacyjnej. Zaledwie dzień przed sowiecką okupacją tego obszaru zespół usunął materiał, który następnie trafił do Służby Wywiadu Armii (SIS). Ale kilka miesięcy przed końcem wojny 14 sierpnia 1945 r. generał brygady Carter Clarke z armii G-2 (wywiad) powiadomił SIS, że otrzymał instrukcje z Białego Domu, by „zaprzestać wszelkich działań przeciwko ZSRR." 4 czerwca 1945 roku, sześć tygodni po zostaniu prezydentem, Harry Truman został poinformowany o Venonie, według byłego oficera Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NSA) Olivera Kirby'ego, zastępcy dyrektora rosyjskiego projektu łamania kodów. Na podstawie notatek sporządzonych przez Kirby'ego, Clarke, szef ówczesnej Agencji Bezpieczeństwa Armii (prekursor NSA), poinformował Prezydenta Trumana, że odszyfrowane sowieckie wiadomości ujawniają masowe operacje wywiadu sowieckiego w Stanach Zjednoczonych, choć jest za wcześnie, aby zidentyfikować agentów lub operacje. Według Kirby'ego, Clarke opisał te spotkanie jako delikatnie mówiąc zadziwiające, gdy prezydent odpowiedział generałowi, że jego opis łamania kodów brzmi "JAK BAJKA"

.