Przemówienie o głupocie i zdradzie wpływa na nastroje rewolucyjne

Na zdjęciu książe Lwow, ktory uczestniczył w opracowaniu deklaracji Rządu Tymczasowego z 30 marca 1917 o uznaniu prawa Polski do niepodległości.

Po abdykacji cara, wszystkie organizacje polityczne wspierające cara poszły w rozsypkę. Jak rządzić olbrzymim krajem, będącym w pełnej dekompozycji ekonomicznej i politycznej i jak wypełniać swoje wojenne zobowiązania sojusznicze? Partie opozycyjne nie przewidziały wybuchu rewolucji. Nie były przygotowane na upadek caratu. W tej totalnej dezorganizacji ujawniły się dwa bieguny:

- Rząd Tymczasowy, kierowany przez księcia Lwowa, reprezentującego deputowanych Dumy, zaś liberałów i umiarkowanych socjalistów reprezentujący Kiereński. Ich logiką był parlamentaryzm, celem Rosja kapitalistyczna, nowoczesna i liberalna.

- Sowiet Piotrogrodu składał się z delegatów robotników wszystkich strajkujących fabryk i delegatów żołnierzy ze zbuntowanych regimentów. Wszyscy socjaliści byli tam reprezentowani, z dominacją mienszewików i rewolucyjnych socjalistów. Ich głównym kłopotem było najszybsze ustanowienie pokoju.

Na zdjęciu obrady Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Pałacu Taurydzkim, 1917.

Te dwie siły reprezentowały dwie różne koncepcje dotyczące społeczeństwa rosyjskiego. Ich konflikt trwał od lutego do października 1917. Żołnierze chcieli pokoju, chłopi ziemi, robotnicy pracy i godnych zarobków. Między lutym i październikiem ewolucja przybiera tempa: rząd tymczsowy oddala się od oczekiwań ludności a bolszewicy stają się porte-parole Rady Delegatów.

Na zdjęciu przywódcy mienszewików: Paweł Akselrod, Julij Martow i Aleksandr Martynow w Sztokholmie w 1917 roku.

Na samym początku władza rządu tymczasowego nie była kontestowana. Socjaliści, którzy zdominowali Sowiet Piotrogrodu nie wyobrażali sobie rewolucji socjalistycznej w kraju w większości rolniczym, takim jakim była Rosja. Widzieli w liberałach rządu tymczasowego instrument rewolucji kapitalistycznej i demokratycznej, którą wspierali. Po upadku carskiej administracji socjaliści starają się wypełniać puste miejsce. Sowiety w fabrykach, w dzielnicach, miastach, przejmują w swoje ręce sprawy lokalne. Chłopi okupują posiadłości ziemskie i tworzą komitety agrarne.

Na zdjęciu Paweł Milukow, 14 listopada 1916 wystąpił w Dumie, wygłaszając przemówienie, w którym zarzucił rządowi zdradę kraju w przemówieniu, przeplatanym frazą Głupota, czy zdrada. Przemówienie Milukowa miało duży rezonans w kraju i przyczyniło się do wzmożenia nastrojów rewolucyjnych, wyprzedzając rewolucję lutową i obalenie caratu.

Kwestią sporną okazał się stosunek do wojny i tu nastąpiło główne starcie. Milukow minister spraw zagranicznych powrócił do celów wojny carskiej Rosji, myślał, że prowadzenie dalszych działań wojennych przyczyni się do zaprowadzenia porządku wewnętrznego. Sowiet Piotrogrodu opowiedział się, przeciwnie, za bezwarunkowym pokojem bez aneksji. W kwietniu wielka manifestacja organizowana przez Sowiet przeciw polityce zagranicznej, doprowadziła do rekonstrukcji rządu. Mienszewicy i rewolucyjni socjaliści weszli do rządu w większej liczbie. Kiereński przyjął tekę ministra wojny, przygotował wielką czerwcową ofensywę, której celem było "wygranie pokoju". Ofensywa okazała się porażką i znacząco osłabiła rząd tymczasowy.

Inną optyką wykazali się bolszewicy, najpierw zgodni byli z główną linią Sowietu Piotrogrodu, ale w kwietniu wrócił, dzięki pomocy wywiadu niemieckiego, z wygnania Lenin. Miał powrócić do Rosji wraz z grupą 32 rosyjskich emigrantów pod postawionym przez Lenina warunkiem, że pociąg będzie traktowany jako eksterytorialny i nikt nie będzie mógł do niego wsiąść. Wyznaczone przez niemieckie ministerstwo spraw zagranicznych pięć milionów marek miało pomóc Leninowi wrócić do Rosji, by spełnić jego dziejowe zadanie. Lenin zapropnował: żadnych sojuszy z burżuazją, należy natychmiast rozpocząć robotniczą rewolucję, oddać wszelką władzę sowietom, ziemię chłopom, zakończyć wojnę poprzez zawarcie pokoju natychmiastowego i separatystycznego. To spowodowało, że bolszewicy z małej partii w Sowietach Piotrogrodu stali się grupą najbardziej znaczącą, szczególnie po klęsce czerwcowej ofensywy. Jednak w lipcu w Piotrogrodzie, gwałtowna manifestacja za pokojem okazała się działaniem przedwczesnym. Armia przywróciła porządek, bolszewicy byli ścigani przez siły porządkowe a Lenin musiał znowu emigrować.

Na zdjęciu marynarze Kronsztadu.

Sytuacja pogarszała się z każdym tygodniem. Napięcie sięgało zenitu. Przemysłowcy obawiali się ciągłego przesuwania się władzy w kierunku lewicowym, co mogło skutkować odebraniem im fabryk. Szef armii generał Korniłow, wsparty oficerami, resztką urzędników carskich i przemysłowcami rozpoczął marsz na Piotrogród celem przejęcia władzy. Powstrzymany jednak został przez gwardię czerwoną i marynarzy Kronsztadu, zorganizowanych i wspartych przez bolszewików. Trocki, bliski Leninowi, został przewodniczącym Sowietu Piotrogrodu, natychmiast sformował własną milicję. Wielki ruch strajkowy mający za cel przejęcie kontroli nad fabrykami przez robotników, ogarniał większość kraju.

Na zdjęciu szturm na Pałac Zimowy.

Lenin potajemnie wraca z wygnania i ustala datę insurekcji na 24 października 1917 roku w wigilię zjazdu II Kongresu Sowietów. Nocą z 24 na 25 cały Piotrogród zostaje zajęty, tylko Pałac Zimowy w rękach przeciwników pozostaje do samego rana. 25 pażdziernika, Sowiet publikuje proklamację :

" Rząd Tymczasowy został usunięty. Władza przeszła w ręce Sowietu delagatów robotniczych i żołnierskich Piotrogrodu."