Estetyka na Nowy Rok

Anna Wolińska
ZDZIWIENIE / OCZEKIWANIE / BEZCZYNNOŚĆ
estetyka wobec nadmiaru

ISBN 978-83-7507-176-4
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014
Format 140 × 260 mm, s. 260, Summary in English, bibliografia, indeks osób

Anna Wolińska – doktor, adiunkt w Zakładzie Estetyki w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka prac z zakresu estetyki semiotycznej i hermeneutycznej.

Książkę Anny Wolińskiej wyróżnia osobiste, pełne pasji podejście Autorki do tematu pewnego typu postawy recepcyjnej, która zostaje określona jako doświadczenie nadmiaru. Filozoficzna, oryginalna interpretacja problemu jest ufundowana na wielowątkowo prowadzonej, miejscami błyskotliwej analizie literatury z zakresu estetyki filozofii, filozofii sztuki, literatury: badanie problemu z punktu widzenia jednej wybranej tradycji filozoficznej – jednoperspektywiczne spojrzenie – uważa bowiem Autorka za niewystarczające w uzasadnieniu hipotezy o roli kategorii nadmiaru. Uzyskane instrumenty badawcze znajdują zastosowanie w prowadzonej szczegółowo analizie wewnętrznej dynamiki doświadczenia nadmiaru. Jest to interpretacja twórcza ukazująca filozoficzną odwagę w budowaniu hipotez i konsekwencję w sposobie ich uzasadniania.

Spis treści

Wstęp

I. NADMIAR

Rozdział 1.
Poza miarą

Rozdział 2.
Trudny początek

Rozdział 3.
Nieustanne poszukiwanie odpowiedzi

II. ZDZIWIENIE

Rozdział 1.
Względność i potencjalność wszelkiego systemu odniesienia

Rozdział 2.
Przypadkowość zdarzenia nadmiaru

Rozdział 3.
Zmysł możliwości

Rozdział 4.
Bycie – wydarzenie zewnętrza?

III. OCZEKIWANIE

Rozdział 1.
Antycypacja czy zawieszenie?

Rozdział 2.
Horyzont i poza horyzontem

IV. BEZCZYNNOŚĆ

Rozdział 1.
Czas wolny – poza dialektyką pracy i wypoczynku

Rozdział 2.
Współczesne katharsis

Podziękowania
Summary
Bibliografia
Indeks osób

===============================================

Piotr Schollenberger
Granice poznania doświadczenia estetycznego

ISBN 978-83-7507-122-1
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014
format B5, 184 s. 184, bibliografia, indeks nazwisk

Jedna z anegdot opowiada o tym, jak Gustave Courbet malował krajobraz. Gdy skończył, wysłał jednego ze swych pomocników, by ten zidentyfikował dziwny kształt, który znajdował się w malarskim kadrze. Posłany wrócił po chwili z informacją, że majaczącym w oddali przedmiotem były wiązki chrustu. Courbet uchwycił więc na obrazie sens przedmiotu wcześniej niezidentyfikowanego. Malował bowiem nie tożsamość („co to jest?”) ani nie funkcję („do czego to służy?”) obiektu, lecz jedynie jego aspekt czysto wizualny („jak to coś jest?”). Istotą twórczości artystycznej – nie tylko malarskiej – jest nie tyle odtwarzanie wyglądów za pomocą historycznie i kulturowo zdeterminowanych środków, ile sam proces aktywnego wydobywania sensu tkwiącego w doświadczeniu świata. Na ten aspekt doświadczenia estetycznego zwraca szczególną uwagę tradycja fenomenologiczna.

Analizowane w tej książce koncepcje Maurice Merleau-Ponty’ego, Mikela Dufrenne’a, Jean-Luca Mariona skupione są wokół projektu estetycznego powrotu „do rzeczy samych”. Powrót do bezpośrednio danej naoczności, która nie kulminuje w pojęciu, a więc zwrot ku receptywności, musi się jednak skonfrontować z pytaniem: jak mówić o tym, co poprzedza dyskurs?

Piotr Schollenberger – doktor, adiunkt w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się fenomenologią i tradycją estetyki fenomenologicznej, a także teorią sztuki.

Spis treści

Wprowadzenie

Rozdział I
Otwarty charakter refleksyjności doświadczenia estetycznego

1. „Aktorem jest widz” i „wiara postrzeżeniowa” Merleau-Ponty’ego

„Trzeci wymiar”

2. Refleksyjne zdystansowanie i źródłowa ekspresja

Dystans jako źródło ekspresji

Ekspresyjna kreacja sensu

3. (Nad)refleksyjny wymiar percepcji estetycznej

Doświadczenie estetyczne i doświadczenie świata

Rozdział II
Percepcyjne źródło sensu

1. Między dystansem a jednością

Percepcyjne tropy bezpośredniości

2. Koncepcja a priori jako wyraz równości człowieka i świata

W stronę przeformułowań Kanta i Husserla

Przedrozumienie jako wirtualne a priori

Człowiek jako możliwość aktualizacji sensu świata – a priori

egzystencjalne

3. Uczuciowe zestrojenie człowieka i świata

Poznanie rządzone uczuciem

4. Przedstawić poza przedstawieniem – rola wyobraźni

Wyobraźniowa rekolekcja sensu

Poetyckie obrazy wyobraźni

5. Ekspresja i pierwotna obecność

6. Przedmiot estetyczny

7. Quasi‐podmiot

Rozdział III
Logika parergonu. O związkach filozofii i doświadczenia estetycznego

1. Uwarunkowania dyskursu o sztuce

2. Apologia obecności

Schemat onto-teo-logiczny

Różnica przeciwko „różni”

W stronę źródłowej obecności

3. Obecność odczuwana – Dufrenne’owska filozofia Natury

Między „gruntem” a „podstawą” – dyskusja z Heideggerem

Poza korelacją intencjonalną

Twórczość jako doświadczenie źródłowej obecności

Obecność wiecznie odraczana

4. Źródłowa ekspresja a strukturalne uwarunkowania języka

5. Transcendentalny narcyzm i filozofia sztuki

Rozdział IV
Estetyka i dar niewidzialnego

1. Dwuznaczny charakter sztuki z perspektywy transcendencji

2. Radykalizacja fenomenologii – fenomenologia daru

3. Obraz jako to, co dane

4. Niewidzialna praca perspektywy

5. „Fenomeny przesycone”

6. Obraz jako fenomen przesycony

7. Poza doświadczenie estetyczne

Rozdział V
Metafizyka a ontologia dzieła sztuki

1. Charakterystyka przedmiotu intencjonalnego i problem ontologii

2. Obraz i malowidło

3. Rola artysty i widza w konstytucji dzieła sztuki

4. Jakości metafizyczne w dziele sztuki

Bibliografia
Indeks nazwisk