Katarzyna Czekaj
Artur Śliwiński (1877-1953)
Polityk, publicysta, historyk
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2011
ISBN 978-83-7507-083-5
format B5, s. 343, ilustr., bibliografia, indeks osobowy
Książka przedstawia życie i twórczość Artura Śliwińskiego – postaci w znacznym stopniu współtworzącej niepodległe państwo polskie, choć przez jej współczesnych rzadko docenianej, dziś nieco już zapomnianej.
Śliwiński był jednym z najmniej znanych premierów II Rzeczypospolitej, choć jego gabinet powstawał w atmosferze wielkiego konfliktu politycznego. Był jednym z najpopularniejszych pisarzy historycznych dwudziestolecia międzywojennego, jednak dziś po jego książki mało kto sięga. Był wreszcie uczestnikiem większości najważniejszych wydarzeń politycznych w historii Polski pierwszej połowy XX wieku, ale jego nazwisko wymienia się przy tych okazjach na drugim lub trzecim planie.
Odtworzenie dziejów jego życia, prześledzenie efektów pracy twórczej było zadaniem trudnym. Wynikało to z rzadko spotykanej aktywności Śliwińskiego na bardzo wielu polach pracy politycznej i społecznej, obszerności jego dorobku pisarskiego i publicystycznego. Jego działania pozostawiły ślad w dziesiątkach dokumentów, wspomnień i relacji jemu współczesnych, jednak ze względu na nieeksponowaną pozycję Śliwińskiego w ówczesnym życiu społecznym, zwykle są to wzmianki lakoniczne, powierzchowne, często sprzeczne ze sobą w warstwie faktograficznej. Bardzo trudno na podstawie takiego materiału, choć obszernego, odtworzyć w szczegółach życiorys postaci, jeszcze trudniej biografowi nakreślić w tej sytuacji wiarygodny portret psychologiczny i osobowościowy jego bohatera. Działalność publiczna Śliwińskiego daje nam obraz konsekwentnego,niezrażającego się niepowodzeniami polityka o radykalnie demokratycznych poglądach, usposobieniu kompromisowym i dużym talencie negocjacyjnym. Przebieg jego kariery, dokonywane wybory, wreszcie niekwestionowana lojalność wobec przywódcy politycznego – Józefa Piłsudskiego – pozwalają nam myśleć o nim jako o polityku-ideowcu (nie tak rzadkim typie wśród pokolenia wychowanego w tradycji bohaterów polskich zrywów narodowowyzwoleńczych). Jego praca polityczna i zaangażowanie nie były motywowane chęcią zysku, kariery czy majątku – trudno chyba doszukać się, nie tylko w tamtych czasach, polityka, który odrzuciłby tak wiele składanych mu propozycji objęcia intratnych stanowisk państwowych. Wreszcie jego działalność pisarska, wyjątkowo owocna, znajdująca uznanie w oczach czytelników, a przecież niepoparta nawet wyższym wykształceniem, buduje nam obraz samouka, tytana pracy, a chyba można pokusić się i o tę tezę – fascynata historii i właśnie dlatego jej najlepszego popularyzatora.
Biografia Artura Śliwińskiego przybliża nam postać nieco zapomnianego polityka okresu międzywojennego, premiera i senatora II Rzeczypospolitej. Jako jeden z najbliższych cywilnych współpracowników Józefa Piłsudskiego w czasie I wojny światowej Śliwiński brał udział w niemal wszystkich najważniejszych wydarzeniach politycznych w Warszawie między sierpniem 1914 a listopadem 1918 roku. Uczestniczył w budowie zrębów niepodległej Polski. Był świadkiem jej sukcesów, ale i uczestnikiem jej upadku, angażując się w obronę Warszawy w 1939 roku. Śliwiński, o czym dziś się już nie pamięta, był też jednym z najpopularniejszych autorów książek o tematyce historycznej, propagujących wśród szerokiego odbiorcy postacie wielkich polskich wodzów, królów i poetów. KsiążkaArtur Śliwiński (1877 1953). Polityk, publicysta, historykjest zatem historią rodzącej się II RP, walczącej o swoje miejsce na mapie Europy, borykającej się z kolejnymi wstrząsami i kryzysami, opowiedzianą z perspektywy polityka, pisarza i historyka. Wiele poruszonych tu wątków (rozgrywki politycznych koterii, bezpardonowa walka propagandowa manipulująca emocjami tłumów, rywalizacja o władzę i wpływy polityczne) jest aktualnych także dziś.
Katarzyna Czekaj jest absolwentką Uniwersytetu Łódzkiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii politycznej II RP i dziejów ruchu piłsudczykowskiego. Opublikowała biografię Karola Lilienfelda-Krzewskiego, popularnego wśród piłsudczyków „Kaprala Szczapy” (Karol Lilienfeld-Krzewski (1893-1944). Biografia, Warszawa 2008).
SPIS TREŚCI
Wstęp
Rozdział I
Polityczny nowicjat – początki działalności w obozie niepodległościowym do 1914 r.
1. Dzieciństwo i młodość (1877-1903)
2. Okres kijowski (1902-1906) – pierwsze kroki w Polskiej Partii Socjalistycznej oraz praca społeczna
3. Redaktor „Trybuny” – w szeregach PPS-Frakcji Rewolucyjnej
4. Powrót do Królestwa – działalność niepodległościowa w latach 1907-1914
Rozdział II
Na pierwszej linii – działalność polityczna w obozie Józefa Piłsudskiego w okresie Wielkiej Wojny (1914-1918)
1. Śliwiński jako wykonawca polityki Piłsudskiego w pierwszym okresie wojny (VIII 1914 – XII 1915)
2. „O Rząd i Wojsko”. Prezes Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (XII 1915 – II 1917)
3. Czas najtrudniejszych wyborów – w Tymczasowej Radzie Stanu
4. Prawie u celu – aktywność w początkach odbudowy niepodległego państwa polskiego (1918)
Rozdział III
Na szczycie kariery czy u jej zmierzchu? Premier Rzeczypospolitej Polskiej
1. Na wielu frontach – w środowisku radykalnej inteligencji i samorządzie warszawskim (1918-1922)
2. Geneza i przebieg kryzysu konstytucyjnego 1922 r. Śliwiński jako szef rządu (28 VI – 7 VII 1922)
Rozdział IV
Polityk – rezerwista. Na arenie politycznej, kulturalnej i społecznej w latach dwudziestych i trzydziestych
Rozdział V
Wojna i okupacja. Ostatnie lata w Polsce Ludowej
Zakończenie
Bibliografia
Indeks osobowy
szczegółowy opis on-line
Inne tematy w dziale Kultura
