Artur Szutta
Obywatelskie nieposłuszeństwo
Próba określenia pojęcia
Monografia z pogranicza etyki, prawa i politologii
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2011
ISBN 978-83-7507-102-3
format B5, s. 138, bibliografia, indeks nazwisk
Nieposłuszeństwo obywatelskie to dzisiaj, choć pewno i dużo wcześniej, temat ogromnie aktualny. Wystarczy przypomnieć sobie rozmaite perypetie z przyznaniem – i odbiorem – pokojowych nagród Nobla. Wiele osób otrzymało te nagrody właśnie za obywatelskie nieposłuszeństwo, czyli za działanie na rzecz wolności i pokoju bez użycia przemocy. Książka doktora Artura Szutty podejmuje ten problem przede wszystkim od strony teoretycznej, starając się – z wielkim powodzeniem – precyzyjnie go określić, uzasadnić i umiejscowić na mapie myśli. Rzecz nie jest łatwa, bo należało zaangażować do tego celu filozofię człowieka, społeczeństwa, polityki i prawa. Dzięki dobremu fundamentowi filozofii (personalizmowi) oraz doskonałemu wykorzystaniu aktualnej i właściwie dobranej literatury przedmiotu otrzymaliśmy znakomitą monografię nieposłuszeństwa obywatelskiego, mającą znaczenie tak teoretyczne, jak i praktyczne. Moim zdaniem żadne następne studium tego tematu nie będzie mogło pominąć tej książki.
prof. Jerzy Gałkowski
Artur Szutta – adiunkt w Zakładzie Etyki i Filozofii Społecznej Uniwersytetu Gdańskiego. W zakres jego zainteresowań wchodzą głównie zagadnienia związane z tematyką obywatelstwa, wielokulturowości, liberalizmu, personalizmu i refleksyjnej równowagi. Obecnie pracuje nad monografią poświęconą problemowi wielokulturowej wspólnoty politycznej.
Spis treści
Wstęp
Rozdział I . W kierunku pojęcia postawy obywatelskiej
1 . Człowiek jako osoba
2 . Wspólnotowy wymiar życia osoby ludzkiej
3 . Wspólnota polityczna
4 . Postawa obywatelska
Rozdział II . W stronę definicji obywatelskiego nieposłuszeństwa
1 . Obywatelskie nieposłuszeństwo jako akt przeciwny nakazowi prawa
2 . Kontekst polityczny obywatelskiego nieposłuszeństwa
3 . Przyczyny i cele nieposłuszeństwa obywatelskiego
4 . Publiczny charakter obywatelskiego nieposłuszeństwa
5 . Przemoc w aktach obywatelskiego nieposłuszeństwa
6 . Zarys definicji
Rozdział III . Usprawiedliwienie obywatelskiego nieposłuszeństwa
1 . Argumenty za obowiązkiem posłuszeństwa prawu
2 . Ograniczony charakter obowiązku posłuszeństwa prawu
3 . Argumenty przeciwko możliwości usprawiedliwienia obywatelskiego nieposłuszeństwa
4 . Warunki usprawiedliwienia obywatelskiego nieposłuszeństwa
Zakończenie
Bibliografia
Indeks nazwisk
Ackerman Peter 121, 129
Adams James L . 111–112, 115, 117, 119, 123, 129
Adler Mortimer J . 109, 129
Arystoteles 80, 129
Arendt Hannah 14, 52, 62, 65–66, 73, 78, 129
Arneson Richard 92, 129
Augustyn św . 46
Austin John 81, 83
Barker Rodney 59, 129
Barry Brian 50, 129
Bay Christian 44, 53, 58, 129
Beck Sanderson 9, 10, 129
Bedau Hugo A . 8–13, 44–46, 58–59, 69–70, 72, 75, 106, 109–110, 114, 121,
129–134
Betz Joseph 105, 129
Bocheński Józef M . 33, 129
Brown Stuart M . 12, 103, 119–120, 129
Buber Martin 51
Carson Clayborne 11, 129
Chapman John W . 53, 61, 71, 111, 115, 129, 133
Charvet John 85–86, 129
Childress James F . 13, 44–45, 52, 58, 106, 119, 129
Cohen Marshall 59, 109, 119–120, 129
Dagger Richard 30, 33–35, 130
Daniels Norman 17, 130
Daube David 7, 130
Dunleavy Patrick 28, 130
DuVall Jack 121, 129
Dworkin Ronald 12, 14, 24, 45, 59, 81, 85–86, 93, 123–124, 129–131, 133
Enders Michael E . 103–104, 107, 109, 130
Falandysz Lech 14, 130
Farmer James 10
Farrell Daniel 123, 130
Feinberg Joel 13–14, 44, 59, 87, 92, 106, 130
Fortas Abe 12, 69, 81–82, 104, 107, 109, 130
Gandhi Mahatma 10–11, 48, 50–51, 54, 58, 69–72, 75–76, 78, 116, 119, 120–121,
130–132
Gans Chaim 86, 88–91, 93, 97, 101, 130
Gewirth Alan 81–82, 109, 130
Goodin Robert E . 28, 130
136
Gregg Richard B . 70, 130
Greenwalt Kent 44, 56, 60–61, 109, 119–121, 130
Griswold Erwin 12, 93, 123
Haksar Vinit 50, 70–71, 76, 130
Hallowell John 107, 130
Harman Gilbert 101, 130
Harris Paul 85, 91, 99, 101, 107, 119, 123, 129–130, 132
Hart Herbert L . A . 24, 81, 84, 91, 131
Herngren Per 15, 47, 131
Hobbes Thomas 8, 30, 87, 89
Hołówka Jacek 7, 14, 131
Honderich Ted 73, 76, 131
Höffe Otfried 33, 131
Iyer Raghavan 58, 70–71, 119, 131
Jack Homer A . 51, 131
James Gene G . 7, 131
Jan św . 8
Kaufmann Arthur 69, 97, 131
Kennedy John Fitzgerald 11
Kelsen Hans 81
Kymlicka William 34, 131
King Martin Luther 10–12, 46, 52, 55–56, 59, 70–71, 74, 77, 113, 115–121, 129,
131, 133
Klosko George 93, 131
Krawietz Werner 97, 131
Krąpiec Mieczysław A . 33, 129, 131
Kropotkin Piotr 18
La Boétie Étienne de 8
Landesman Bruce 101, 131
Lang Berel 119–120, 131
Lang Wiesław 14, 131
Lazari–Pawłowska Ija 50–51, 70–71, 120, 131
Leys Wayne A . R . 71, 120–121, 132
Locke John 8, 27, 87–88, 132
Mabbott John D . 123
MacCallum Gerald Jr . 53, 132
MacCormick Neil 97, 131
MacFarlane Leslie 59, 132
Machiavelli Niccolo 35
MacIntyre Alasdair 64, 85, 132
Maritain Jacques 18, 27–30, 32–33, 37, 125, 132
Marty William R . 72, 132
McLaughlin Robert J . 7, 132
137
Milne Alan J . M . 91, 132
Modzelewski Wojciech (właśc . Karol) 8, 10–11, 14, 53, 59, 70–71, 120, 123, 132
Morreall John 75–76, 132
Morus Thomas 8
Muste Abraham J . 72, 106, 132
Norman Wayne 34, 131
Nozick Robert 18
Ossowska Maria 37, 132
Parks Rosa 10
Passerin d’Entréves Alessandro 84, 132
Paweł św . 7–8
Peach Bruce 12
Pennock J . Roland 53, 61, 71, 111, 115, 129–130, 132
Pettit Philip 28, 130
Piotr św . 8
Platon 7, 89, 132
Raz Joseph 13–14, 28, 81, 85, 101, 111, 121, 130–132, 134
Rex Martin 8, 69, 133
Rawls John 12–15, 17–18, 44–45, 47–50, 52, 54–55, 59–65, 69, 73, 75–76, 78,
91–92, 94, 111, 113–114, 118–119, 123–124, 127, 130, 132
Rousseau Jean Jacques 8, 87
Russell Bertrand 12, 133
Rao Rama P . S . S . 71, 120–121, 132
Scholz Sally J . 8, 133
Sharp Gene 70, 133
Simmons A . John 85–86, 89, 133
Singer Peter 12–13, 49, 55–56, 59–60, 69, 75, 83, 108, 111–112, 119, 123, 127,
133
Smart Brian 13–14, 46, 48, 55, 59, 61, 76, 111, 121, 133
Smith Malcolm B . E . 91, 133
Sofokles 7, 133
Sokrates 7, 89, 119
Spitz David 44, 129, 133
Styczeń Tadeusz 67, 133
Szostek Andrzej 22, 133
Ślipko Tadeusz 112–113, 119, 133
Taylor Charles 85
Taylor William L . 44, 133
Thoreau Henry David 8–11, 14, 36, 58, 60, 70, 80, 88, 120, 129, 133
Tocqueville Alexis de 35–37, 133
Tołstoj Lew 10, 70, 129
Tomasz z Akwinu 8, 88, 133
Urquhart Clara 12, 133
Waldman Louis 12, 59, 69, 76, 115, 133
Wasserstrom Richard A . 12, 81, 93, 105, 133
Weber Max 28, 134
Witwicki Witold 7, 132
Wofford Harris 72, 76, 78, 134
Wojtyła Karol 18–20, 23–26, 34–35, 38–40, 66–67, 71, 125, 134
Wolff Robert P . 28, 80–81, 134
Wolter 8
Woozley A . D . 74, 121, 134
Wright Georg H . von 97, 131
Wróblewski Jerzy 14, 131
Zinn Howard 12, 14, 52–53, 72, 74, 76, 121–122, 134
Inne tematy w dziale Polityka
