Samolot PZL M-16

W 1973 r. opracowano w biurze konstrukcyjnym Ośrodka Konstrukcji Lotniczych PZL Mielec projekt samolotu myśliwsko-szturmowego i treningowego PZL M-16. Opracowany został przez zespół mgr inż. Edwarda Margańskiego. Samolot PZL M-16 miał być następcą samolotów PZL TS-11 „Iskra”. Projekt zakładał budowę samolotu koncepcyjnie zbliżonego bardziej do jugosłowiańsko-rumuńskiego IAR-93 „Vultur”/SOKO J-22 „Orao”. Miał być to samolot dwusilnikowy, zbudowany w układzie górnopłata ze skośnym skrzydłem, pojedynczym statecznikiem pionowym i usterzeniem poziomym o ujemnym wzniosie. Do napędu M-16 zamierzano wykorzystać parę jednoprzepływowych silników. Problemem pozostawał jednak brak krajowego silnika o odpowiednich osiągach. Stąd też zamierzano zakupić licencję na brytyjskie silniki Rolls-Royce „Viper” 632 lub też opracować własny zespół napędowy, który określano mianem SO-16. Silnik „Viper” 632 miał otrzymać pierwszy prototyp, gdyby silnik krajowy nie był gotowy na czas, zakładano także zakup kolejnych brytyjskich napędów. Para silników mających stanowić napęd M-16 miała zostać zamontowana w tylnej części kadłuba. Członkowie załogi mieli zajmować miejsca w kabinie w układzie tandem. Samolot miał mieć zagięte ku dołowi końcówki skrzydeł. Masa własna M-16 została określona na 4000 kg, samolot miał dysponować udźwigiem co najmniej 2000 kg i charakteryzować się prędkością maksymalną dochodzącą do 1150 km/h na poziomie morza. Prędkość wznoszenia na małych wysokościach miała zaś wynosić 70 m/s. Projekt M-16 zakładał wyposażenie samolotu w radar nawigacyjno-celowniczy, bezwładnościowy system nawigacyjny i autopilot umożliwiający automatyczny lot na małej wysokości. Wątpliwa była możliwość pozyskania zaawansowanego wyposażenia elektronicznego. Mimo tych kłopotów projekt kontynuowano do 1975 r., zmieniając przy okazji wymagania, jakim samolot miał odpowiadać. Projekt wprawdzie nie znalazł się w pięcioletnim planie gospodarczym na lata 1975-1980, ale w grudniu 1975 r. Rada Ministrów PRL nakazała kontynuowanie prac. Oznaczenie samolotu zmieniono na „Iskra-2”, a w połowie 1977 r. na „Iskra-22”. Dalsze prace doprowadziły do powstania projektu samolotu PZL I-22 „Iryda”.

Planowano powstanie dwumiejscowej wersji szkolnej i jednomiejscowej uderzeniowej. Zakładano, że pierwsze seryjne samoloty znajdą się w eskadrach lotniczych już w 1983 r. Na budowę M-16 rozważano dwie koncepcje: miał być polską wersją Alpha Jeta, który wtedy był technologiczną nowinką, albo autorskim, polskim samolotem naddźwiękowym. Finalnie w latach 1973-1975 powstało liczące kilkaset stron opracowanie na temat projektu samolotu M-16.

Przewidywane dane techniczne:

Konstrukcja – jedno lub dwumiejscowy górnopłat o skośnych skrzydłach, podwoziem z podwójnym kołem przednim i kołami głównymi w tandemie.

Silnik – zakładano wykorzystanie do napędu silnika odrzutowego o ciągu 1475-1765 daN – rozważano zastosowanie brytyjskich silników Rolls-Royce „Viper”, lub polskich SO-16, które – jak zakładano – osiągną ciąg 1765 daN.

za: samolotypolskie.pl; lotniczepodkarpackie.pl; samoloty.pl

rys. Krzysztof Luto