Chiny.Historia.Dynastie: dynastia Xia.

Rozpoczynam zapoznawanie moich czytelników z historią Chin. Jako, że jest to blog, a więc forma dosyć luźna, stąd i sposób opisywania poszczególnych dynastii czy okresów historycznych będzie taki na jaki pozwala mi czytelnik. A więc osoba która niewiele wie o Chinach, chciała by się czegoś ciekawego dowiedzieć, a przy okazji nie być zanudzoną na śmierć. Moim celem nie jest zaprezentowanie wykładu akademickiego ze wszelkimi jego rygorami, a raczej popularne podejście do tematu. Chciałbym, aby Ci którzy będą czytali moje teksty o poszczególnych dynastiach- COŚ z tego czytania wynieśli. Jakąś wartość dodaną. A tą wartością – moim zdaniem- będzie usystematyzownie epok historycznych i wskazanie na te, w których działo się coś tak ważnego, że wpłynęło to na losy narodu i państwa.

Zatem do pracy.

Dynastia Xia, o której tu będzie mowa, nie wzięła się z powietrza. Coś ją poprzedzało. Jak zwykle.

W kilku słowach: prehistoria Chin to jak zwykle mieszanka wiedzy naukowej np. wykopaliska archeologiczne i mitów, legend, ect. Tak również jest w Chinach. Ale ta część legendarna, mityczna, odgrywa tu ogromną i nie do przecenienia- rolę.

Oto co wiemy o bardzo dawnych czasach.

W okolicach 100 000 lat p.n.e. - a więc w okresie kultury paleolitu- można mówić o pojawieniu się na terenach obecnych Chin, człowieka „homo sapiens”.

W okresie neolitycznym a więc w okolicach 10 000 lat p.n.e. pojawiają się dwie kultury które nazwano Yangshao (kultura środkowych Chin) i Longshan (jedna z najważniejszych kultur). Mieszkańcy rejonów skupionych wokół środkowego biegu Żółtej Rzeki- Huang He, stworzyli system społeczny i kulturowy, który wg odkryć archeologicznych zdaje się być syntezą tych dwóch wymienionych powyżej kultur. Obszar ten można dopasować geograficznie do Wielkiej Niziny Północno- chińskiej. A administracyjnie jest to obszar dzisiejszych prowincji Henan oraz Shanxi.

To główny ośrodek nowo powstałej dynastii. Dynastii Xia

Szacuje się, że dynastia ta panowała w okresie 2100- 1600 lat p.n.e. W tym czasie- a więc w okresie ok. 500 lat- panowało 17 królów z 14 pokoleń.

Za założyciela i pierwszego władcę tej dynastii uważa się Da Yu. Podania i zapisy głoszą, że przedsięwziął on gigantyczne prace zmierzające do uregulowania biegu Rzeki Żółtej, która bezustannie nękała ludzi niszczycielskimi powodziami. Jawi się on jako historyczny bohater, który pokonał powodzie i uratował naród. Legenda głosi, że Da Yu zaczął kontrolować rzekę Żółtą, której dorzecze ciągle nawiedzały straszliwe powodzie. Dlatego był bardzo popularny wśród ludu. W konsekwencji został założycielem dynastii Xia.

Powstanie dynastii Xia oznaczało koniec sielanki dla ludów zamieszkujących te tereny i ich prymitywnych społeczeństw. Radykalnie wprowadzony został nowy ustrój społeczny, opierający się na zasadach feudalnych czyli np. niewolnictwie. Rozpoczął się okres budowania rozległego imperium.

Materiałów historycznych o dynastii Xia jest bardzo mało.Okres panowania tej dynastii bardzo długo uważano za mityczny. Dopiero w roku 1959 w pobliżu miejscowości Erlitou (miasto偃师, Yǎnshī) odkryto rozległe ruiny pałacowe. Ich wiek określono na okres 2100-1800 p.n.e. Uznano je za część stolicy dynastii Xia. Do dziś nie ma innych znaczących znalezisk z okresu tej dynastii, choć znane są już imiona królów, okresy ich rządów, oraz dość liczne szczegóły dotyczące wydarzeń historycznych tamtego okresu. Kopalnią informacji o legendach, mitach i byłych półlegendarnych władcach jest dzieło Sima Qian- „Zapiski Historyka”, który pisze również o legendarnych Pięciu Cesarzach, sprzed okresu dynastii Xia. Jeden z nich, Żółty Cesarz, uważany jest za praprzodka wszystkich Chińczyków.

Niektórzy historycy twierdzą jednak nadal, że wykopaliska Erlitou są jedynie pozostałościami Kultury Erlitou, niczym więcej.

Na wykopaliskach owej „kultury Erlitou”, oprócz narzędzi charakterystycznych dla późnego neolitu, odnaleziono różne narzędzia z brązu: broń i naczynia, a nawet pozostałości warsztatu wyrobu narzędzi. Najważniejszym jednak znaleziskiem były narzędzia nefrytowe. Jako że nefryt jest materiałem niezwykle twardym i przez to trudnym w obróbce, znaleziska są dowodem, że technika rzemieślnicza i umiejętności techniczne były wówczas stosunkowo dobrze rozwinięte.

Struktura państwowa państwa Xia powstała prawdopodobnie poprzez wybicie się jednego z rodów ponad inne w ramach miejscowego plemienia lub szczepu. Zanim do tego doszło, przywódcy byli wybierani przez całą wspólnotę wiosek, plemion bądź klanów. Tak można wnioskować z opisanego legendami sposobu, w jaki poprzedni dwaj władcy przekazywali sobie władzę. Założyciel dynastii Xia – Da Yu zmienił tą zasadę, zaprowadzając rządy dziedziczne.Przekazywania władzy zostało oparte na zasadzie “z ojca na syna”. Dowody na to można znaleźć w historiach opowiadających o legendarnych władcach w prymitywnych czasach. Sukcesja została podobno wprowadzona wraz z synem pierwszego Króla Yu. Przejął władzę, mimo że jego ojciec mianował innego następcę. Konfucjusz opisuje proces sprawowania władzy, w którym król wybiera wartego tronu następcę jako najlepszą formę rządzenia. W ten sposób władca nie będzie postrzegany jako uzurpator. Kultura ta posiadała kalendarz, rytuały składania ofiar, i wysoce rozwinięte rolnictwo. Pierwsze zapiski dotyczące dynastii Xia datowane są na tysiąc lat po jej domniemanym istnieniu.

Możemy się tylko domyślać, jak rewolucyjne zmiany w strukturach społecznych musiały wtedy zachodzić. Do użycia wchodziła broń z brązu, a miedź i cyna była w zorganizowany sposób wydobywana i przetapiana. Wyrób broni wymagał organizacji pracy i kontroli nad ludnością, do którego struktury plemienne były nieadekwatne. Powstawały grody warowne, coraz lepiej ufortyfikowane, pod rządami członków rodu władcy plemienia. Nowa organizacja stał się początkiem skoku wydajnościowego w produkcji żywności i broni. Państwo, które pierwsze wytworzyło do tego władzę centralną skutecznie zarządzającą przemieszczaniem siły roboczej oraz armii, osiągnęło dominację w regionie.

Największą uwagę należy zwrócic na kalandarz powstały w czasie panowania dynastii Xia - Księgę Xia Xiaozheng, w której wyjaśniono, że ludzie mogli już wtedy odróżniać miesiące według pozycji Wielkiego Wozu. Jest to najstarszy kalendarz w dziejach Chin. W tej księdze opowiada się o pozycji gwiazd, klimacie i zjawiskach naturalnych, pracy ludzkiej, sprawach społecznych w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Zapisy tej księgi pokazują poziom rozwoju rolnictwa dynastii Xia, i zachowują najstarszą, cenną wiedzę o nauce i przyrodzie.

Ostatni władca dynastii Xia jest opisywany jako brutalny monarcha. Stracił “mandat niebios”, który zwyczajowo przekazywany był następnej dynastii. Poprzez opisanie wcześniejszych władców jako szczególnie brutalnych i bezwzględnych, następna dynastia mogła legalnie obalić “syna nieba”, który służył jako pośrednik między ludźmi a niebem.To przedstawienie sposobu zmiany władzy, przewija się przez prawie całość chińskiej historiografii.

Początek końca tej dynastii był jak zwykle przyjemny. Kiedyś kobieta o imieniu Meixi została postawiona przed sądem króla Jie i włączona do jego haremu. Była to osoba pewna siebie i nie pasowała do innych kobiet dworu, które zachowywały się jak ich wychowanie nakazywało: dobrze wychowane i służalcze. Meixi wywodziła się z barbarzyńskiego plemienia, które naturalnie przyciągało uwagę króla. W ten sposób zaczęła oplatać go swoim urokiem. Razem szukali coraz bardziej wyszukanych i okrutnych przyjemności.

Zaniedbywanie spraw państwo doprowadziło do obalenia Jie przez króla Tang. Żołnierze dynastii Xia odmówili bronienia króla Jie. On i Maixi zostali porzuceni w łodzi i pochłonięci przez niebo. Król Tang został pierwszym królem dynastii Shang.

Materiały: CRI,Wikimedia,eChiny.pl, Chiny.pl,Wikipedia