Książę idiomów

Książę Hui z Jin swoim postępowaniem przyczynił się do powstania dwóch idiomów chińskich. Pierwszy (w polskiej wersji) Kto chce psa uderzyć, ten kijzawsze znajdzienawiązuje do początkowego okresu jego władzy, natomiast drugi Zewnętrznie silne, a wewnętrznie słabe do końcowego.

Ale od początku…

W 655r. wojska Jin podbiły Guo (虢), a następnie Yu (虞). Pierwszych w odwecie za uratowanie życia pierworodnych potomków księcia Xian, a drugich celem uzyskania sojusznika.

Emigracja ratująca życie książąt Chong’er i Yiwu do plemion północnych Di, umożliwiła synom nomadycznej branki,Li Ji, pozbycia się konkurencji do tronu. Książę Xiqi stał się dziedzicem władcy, a jego młodszy brat Daozi (悼 子) stanął w kolejce do monarchii. Wychowanie przyszłych władców powierzono doradcy Xun Xi (荀息). 

Xun Xi, zwany również Xun An (荀黯) lub Xun Shu (荀叔), czyli Wujaszek Xun był szlachcicem w państewku Jin, wywodzącym się z klanu Zhonghanga (中行), który w przyszłości wydał kilku dostojników. Z tego klanu również pochodził jeden z Sześciu Głównych Ministrów (liuqing 六卿). Xun w rzeczywistości było nazwą lenną, a nie imieniem rodowym. Kiedy książę Wu Jin (晉武公, żyjący 717-677) podbił państewko Gou, nazwał to terytorium Yuanshi An (原氏黯), aby z czasem zmienić na Gou Shu (茍叔), a po wymianie znaków 茍na 荀, Xun Shu.

W 658. Xun Xi zasugerował władcy, księciu Xian, aby przekupił końmi i klejnotami księcia małego państewka Yu (虞), celem wzmocnienia kampanii przeciw Guo. Dowództwo armii zostało powierzone Xun Xi, zaś koordynację działań z oddziałami Yu, Li Ke (里克). Alianci podbili stolicę Guo, Xiayang (下陽), obecnie w pobliżu Pinglu (平陸) prowincji Shanxi.

Trzy lata później armia Jin zaatakowała byłego sojusznika, Yu, i pojmała księcia oraz jego głównego ministra Baili Xi (百里奚). Xun Xi został mianowany mentorem (fu 傅) następcy tronu, Xiqi.

Gdy okazało się, że książę Xian umiera, władca poprosił Xun Xi o ochronę i pomoc księciu Xiqi, ze względu na jego niski wiek.

Urzędnik odpowiedział:  ̶  Postaram się jak najlepiej będę potrafił. Bo jeśli będę w stanie go chronić, to Twój duch będzie go błogosławił. Ale jeśli mi się nie uda, popełnię samobójstwo, jako przeprosiny za brak możliwości wywiązania się z przyrzeczenia.

Po śmierci władcy wypadki potoczyły się niezgodnie z planami księcia Xian, knowaniami Li Ji oraz zobowiązaniem Xun Xi.  Wyniesionego na tron Xiqi, zabił Li Ke, dbający o główną linię rodu książęcego. Wobec czego Xun Xi kolejnym władcą wskazał Daozi. Li Ke również zabił kolejnego władcę, a więc pozbył się obu synów branki Xian, wywodzącej się z plemion nomadycznych. W tych rozgrywkach zginął również Xun Xi, który padł ofiarą miecza Li Ke, gdy bronił młodego księcia Jin.

Wobec takiego obrotu sprawy najpotężniejszą osobą w Jin stał się Li Ke, popierający gałąź spadkobierców księcia Xian po księżniczkach, a nie po brankach nomadycznych. Wysłał umyślnych do księcia Chong’er (重耳, przyszłego księcia Wen, (晉文公, 637-628), który mieszkał na ziemi ojczystej swej matki pośród plemion Di, celem sprowadzenia go do Jin. Chong’er odmówił przyjęcia tronu. Natomiast książę Yiwu (夷吾), który przebywał na wygnaniu w Liang 梁, przyjął zaszczyty i powrócił do domu dzięki pomocy państewek Qin i Qi.

Nowy władca, znany jako diuk Hui (晉惠公, 651-637), obawiając się intryg ze strony potężnego Li Ke, bardziej popierającego starszego brata będącego na wieloletniej emigracji, księcia Chong’er, wydał rozkaz zamordowania Li Ke.

Zanim urzędnik został stracony, książę powiedział  ̶  Bez Ciebie nie byłbym dziś władcą. Ponieważ popełniłeś przestępstwo, zabijając dwóch książąt oraz jednego wyższego urzędnika, muszę Ciebie ukarać, bo jakbym przekonał  lud o prawości moich rządów?

Li Ke mu odpowiedział  ̶  Gdybym ich nie zabił, jakbyś mógł zostać władcą? Jeśli zdecydujesz się przypisać mi zbrodnię i mnie zabijesz, zawsze będziesz uwikłany w zarzut braku powodu… - Powiedziawszy to, Li Ke podciął sobie gardło.

Interpretując wypowiedź Li Ke ludzie stworzyli idiom: Yu Jia Zhi Zui, He Huan Wu Ci (欲加之罪, 何患无辞) - Zawsze można znaleźć pretekst, jeśli zamierzasz kogoś potępić. Co w wersji europejskiej brzmi: Jeśli chcesz uderzyć psa, kij się zawsze znajdzie.

Knowania konkubiny Li Ji oraz podział na zwolenników prawowitych sukcesorów i tych przekupionych wspierających dzieci branki, doprowadziły do chaosu w kraju. Jeszcze przed uzyskaniem władzy, na zsyłce Yiwu rozmawiał z księciem Mu z Qin, i obiecał, że jeśli będzie miał okazję powrócić na tron, to odda mu pięć miast za pomoc utrzymania życia i powrót do ojczyzny. Doradcy Lü Sheng i Xi Rui zasugerowali nowemu władcy skorzystanie z ochrony księcia Mu z Qin, w zamian za oddanie terytorium Hexi (河西). Jednak po wstąpieniu na tron Hui odmówił spełnienia wszelkich wcześniejszych zobowiązań, a nawet przeciwstawił się ofiarowaniu Fenyang (汾阳). Sytuacja zaczęła wyglądać groźnie, gdy do Jin na szczęście przybył pierwszy hegemon Huan z Qi, aby przywrócić porządek w państewku, co dało początek normalizacji, również z sąsiadami.

W czwartym roku panowania księcia Hui, państewko Jin nawiedziła klęska głodu; i mimo animozji, książę Mu z Qin sprzedał niezbędną ilość ziarna, aby ludność mogła przeżyć do następnych zbiorów. W kolejnym roku sytuacja się odwróciła, to państewko Qin doświadczyło klęski głodu, ale diuk Hui z Jin odmówił sąsiadom sprzedaży ziarna, mimo odmiennej rady jednego z najlepszych doradców, Qing Zheng (慶鄭).

Wobec takiego obrotu sprawy książę Mu z Qin w 645 r. p.n.e. najechał Jin. Z powodów ambicjonalnych książę Hui z Jin sam poprowadził swoje wojsko, a chcąc się pokazać, dał rozkaz przygotowania swego rydwanu zaprzężonego z piękne konie zakupione w państewku Zheng.

Na to Qing Zheng skomentował sytuację  ̶ W czasach starożytnych ludzie używali swoich, wypróbowanych koni do ciągnięcia wozów, ponieważ były przyzwyczajone do ciężkiej pracy i klimatu, znały drogę, dlatego łatwo było nimi powozić. Konie z Zheng wyglądają bardzo krzepko, ale są silne jedynie na pierwszy rzut oka, natomiast wewnętrznie są słabe. Kiedy czują niepokój wojenny, tracą swój charakter i wymykają się spod kontroli woźnicy. Jeśli zajdzie taka sytuacja, nie będziesz w stanie walczyć. Pożałujesz tego.

Książę Hui nie skorzystał z rad doświadczonego, a będąc urażonym, że podwładny śmiał podważyć jego rozkaz, nie wyraził zgody, aby Qing Zheng z trakcie bitwy korzystał ze swego rydwanu zaprzężonego w silne, swojskie konie. Bardzo szybko się to zemściło. Przerażone konie z Zheng nie dały się  prowadzić, rzucały się raz w jedną, raz w drugą stronę, w skutek czego szybko rydwan władcy ugrzązł w błocie, narażając go na działania wojska przeciwnika. Hui rozkazał Qing Zheng wyprowadzenie jego rydwanu z opresji, jednak ani on, ani żaden z żołnierz nie przyszli z pomocą. W końcu okiełznano oszalałe ze strachu konie, a powożenie rydwanu władcy przekazano Liang Yao (梁繇), zaś prowadzenie bitwy Guo She (虢射). Ponieważ byli to mniej udolni wojskowi, oddziały Jin zostały pokonane, a książę Hui wzięty do niewoli Qin.

Wskutek tego incydentu powstał idiom: Wai Qiang Zhong Gan (外强中干)  ̶  Silny na wygląd, a słaby w rzeczywistości.  Jest często używany w stosunku do osób udających kogoś innego, np. z kłopotami finansowymi, jednak na zewnątrz stwarzającego osobę majętną, czy udających erudytów, a w rzeczywistości będących niedouczonymi.

Po pojmaniu Hui z Jin, gdy nadszedł dzień złożenia ofiary bogom z ciała wroga, jego przyrodnia siostra Bo Ji (伯姬), a żona księcia Mu z Qin, wymusiła na mężu ułaskawienia władcy Jin. Wobec tego Mu z Qin zawarł sojusz z Hui z Jin i odesłał do jego państewka.

Pierwszym krokiem władcy Jin było zrobienie porządku we własnym rządzie. Zabił Qing Zheng, a także wysłał ludzi do plemion Di, celem zabicia starszego brata, księcia Chong’er. Ten jednak, wcześniej uprzedzony, zdołał się skryć w państewku Qi.

W 643 r. p.n.e., zgodnie ze zwyczajem, Hui odesłał syna, księcia Yu, do państewka Qin, jako zakładnika.

W 638 r p.n.e. książę Hui z Jin ciężko zachorował. Książę Yu, zakładnik Qin, obawiając się, że tron zagarnie któryś z jego młodszych braci, wraz ze swoją żoną Huai Ying (懷嬴) uciekł z Qin i zdążył jeszcze przed śmiercią ojca.

W dziewiątym miesiącu 637 r. p.n.e. , w czternastym roku swego panowania zmarł książę Hui z Jin, a jego następcą został książę Yu, znany jako książę Huai z Jin.

c.d.n.

.......................

Polecam Chronologiczny spis treści i Tematyczny spis treści niniejszego blogu