Życie Chin czasów dynastii Ming

Najwyższej klasy zabytki pochodzące ze Stołecznego Muzeum Chin po raz pierwszy można oglądać w Polsce na wystawie Życie mieszkańców Chin pod koniec panowania dynastii Ming zorganizowanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu.

Ponad 100 eksponatów przybliża różne aspekty życia społeczeństwa czasów chińskiego renesansu. Wystawę podzielono na trzy działy: Społeczeństwo szanujące kulturę, Życie religijno-kulturowe oraz Rozkwit kultury miejskiej.

Zarówno wystawa, opracowanie książkowe ją przybliżające oraz oprowadzanie kuratorskie są na najwyższym poziomie przekazu wiedzy o dalekiej cywilizacji. Poznajemy oryginalną estetykę cenioną przez mieszkańców Państwa Środka zaklętą w malarstwie oraz przyborach codziennego użytku, będących jednocześnie bibelotami ukazującymi kunszt ówczesnych twórców.

Ponieważ w strukturze społecznej dawnych Chin wyjątkową rolę odgrywali urzędnicy-erudyci, dlatego ich gabinetowi, wenfangsibao, poświęcono dużo miejsca. Klasa ta była uosobieniem konfucjańskich cnót, rozległej wiedzy humanistycznej i symbolem kariery. Długoletnie studia, pomyślne złożenie egzaminów państwowych oraz kultura osobista to cechy arystokracji chińskiej.

Na stole erudyty stały tzw. cztery skarby uczonego: tusz, kamień do jego rozcierania, pędzle i papier. Również tam się znajdowały: podstawka pod pędzle, miseczka do mycia pędzli, pojemniczek na wodę, podstawka na laskę tuszu czy pojemnik na pędzle oraz pieczęcie.

Zaprezentowane niżej to: pędzel z dekoracją przedstawiającą postacie urzędnika i chłopca, także sztabka tuszu ozdobiona wizerunkami pięciu ptaków o ważnej symbolice, i tak:

- duży i mały żuraw ilustrują stosunki pomiędzy ojcem i synem

- fenix i drzewo uosabiają lojalność i prawość w relacjach pomiędzy władcą i poddanymi

- kaczki mandarynki powinność męża i żony

- pliszki ład między starymi i młodymi

- wilgi wierność między przyjaciółmi.

Pozostałe akcesoria to bambusowe pojemniki na pędzle. Ten bliższy przedstawia Siedmiu Mędrców z Bambusowego Gaju, gdzie zabawiali się przy winie, grając na guqin, dyskutując i deklamując poezję. Jeden z dalszych pojemników przestawia mędrców kontemplujących przyrodę, a drugi krajobraz.

Równie ciekawa jest kolekcja kamieni do rozcierania tuszu wykonywanych przede wszystkim z krystalicznego taohe, czarnego łupku ze złotymi plamkami – she, duan z tufu wulkanicznego, kamienia chengni oraz porcelany – wszystkie bogato zdobione z inskrypcjami

oraz liczna kolekcja pieczęci służących do znakowania dokumentów oraz obrazów, stanowiąc potwierdzenia własności lub autorstwa.

W chińskiej tradycji związany z naturą człowiek, szanował ją i żył z nią z harmonii. Dlatego ulubionym tematem malarzy był pejzaż ukazujący odludne górskie tereny o szczytach spowitych mgłą, z wodospadami i strumieniami, lasami oraz pojedynczymi powykręcanymi sosnami; rzadziej ożywione małymi postaciami ludzi.

W dawnych Chinach różnorodne kulty i prądy filozoficzne – konfucjanizm, taoizm, buddyzm i buddyzm tybetański - funkcjonowały w swoistej symbiozie. W życiu państwowym kierowano się zasadami konfucjańskimi poprzez przestrzeganie norm społecznych, natomiast prywatnie można było wyznawać każdą religię jaką się chciało. Jednak wszystkich obejmował kult przodków oraz wynikający z tego szacunek dla rodziców.

Na wystawie można zobaczyć postacie związane z buddyzmem, który do Chin przywędrował z Indii, a także z panteonu buddyzmu tybetańskiego, będącego swoistym połączeniem tradycyjnej religii Tybetańczyków, bön, z buddyzmem odłamu mahajany.

Duże wrażenie robi sala poświęcona malarstwu rytualnemu, gdzie ukazany jest panteon bogów, bogiń i rozmaitych bóstw związanych z ziemią i wodą.

Wiek XVI w Chinach to okres intensywnego wzrostu gospodarczego i ekonomicznego, rozkwit rolnictwa i rzemiosła, a także wymiana handlowa drogą morską.

Na wystawie można obejrzeć egzemplarze encyklopedii Jingji Leibian, liczącej 100 tomów, w której opisano poglądy ówczesnych Chińczyków na takie dziedziny życia, jak: polityka, gospodarka, wojskowość, kultura, zwyczaje i filozofia.

Kolejną ciekawostką jest zestaw 46 patyczków z wierszami z jednej strony, zaś z drugiej strony z pytaniem z różnej dziedziny, a używanych do gry podczas spotkań towarzyskich.

W czasach panowania cesarzy Jiajinga i Wanli srebro stało się podstawową formą płatności. Wystawa udostępnia sztabki srebrne stosowane do pokrycie podatku gruntowego, a także monety miedziane.

Trudno sobie wyobrazić wystawę dobrodziejstw chińskich bez porcelany. Dlatego twórcy wystawy również pokazali piękne egzemplarze, gdzie trudno wskazać ten najpiękniejszy czy najcenniejszy.

A może misa przedstawiająca legendę o największym mistrzu kaligrafii zwanym mędrcem kaligrafii (書聖, shū shèng), Wang Xizhi? Jego Przedmowa do rękopisu z Altany Orchidei (兰亭集序, Lantingji Xu), zbiór 37 wierszy, została uznana za najwybitniejsze dzieło chińskiej kaligrafii. Wang Xizhi był również znany ze swego hobby, tj. hodowli gęsi. Wzór na wystawionej misie przedstawia taoistycznego kapłana, który również hodował gęsi. Pewnego dnia Wang Xizhi przybył do niego w odwiedziny i zapragnął kupić całe jego stado. A ponieważ gospodarz był pełen podziwu dla kunsztu kaligraficznego gościa, zaproponował: „Jeśli napiszesz dla mnie Daodejing (Księgę Drogi i Cnoty – klasyczne dzieło taoistów), dostaniesz wszystkie moje gęsi za darmo”.