Własność ziemska

Począwszy od schyłku II tysiąclecia aż do VII wieku p.n.e. w Chinach Północnych następuje powolny postęp w procesie karczowania lasów i zasiedlania terenów. Niektóre zwierzęta charakterystyczne dla rejonów gorących, jak słoń czy nosorożec, stają się coraz rzadsze mimo, że wybijanie zwierzyny za dynastii Zhou diametralnie zmalało w stosunku do dynastii Shang. Gdy zauważono, że przyroda wcale nie jest niewyczerpalną, przestano ją beztrosko niszczyć, ograniczając polowania i wyręby drzew. Władcy Zhou zaczęli faworyzować uprawę zbóż, choć zmalała hodowla owiec i wołów. Liczba zwierząt składanych w ofierze była uregulowana przepisami etykiety i sprowadzała się do kilku sztuk, co zmniejszyło zapotrzebowanie na nią.

W okresie panowania dynastii Zhou (1046 – 256 r. p.n.e.) teoretycznie cała ziemia należała do władcy, którą mógł oddać ją w lenno. Natomiast arystokracja przejmowała ziemie wspólnot, zachowując formalnie stan rzeczy odziedziczony po przodkach i czerpiąc z niego korzyści. De facto wioski w pobliżu grodów stanowiły część majątków bezpośrednich arystokracji, natomiast obszary bardziej odległe płaciły daninę, w późniejszym czasie zamienioną na podatki. Ziemie będące własnością szlachty oddawano poddanym pod uprawę, podobnie jak w europejskim feudalizmie. Cała ludność wiejska podlegała także pracy przymusowej w postaci robót publicznych, szczególnie przy nawadnianiu i kontroli wód.

Oddawana poddanym pod uprawę ziemia była dystrybuowana poprzez system pole-studnia, inaczej nazywany system dobrego pola (jǐngtián Zhidu,井田制度). Metoda ta istniała już od dynastii Xia, ogólnie stosowana była do końca Zachodniej Dynastii Zhou, a niekiedy jeszcze do zakończenia Okresu Walczących Królestw.

Jej nazwa pochodzi od znaku pisma chińskiego 井 (jǐng), oznacza dobrze, a wygląda jak symbol #. System pole-studnia przedstawiał typ własności wspólnoty ziemskiej oraz wspólnego uprawiania roli. Kwadratowe pole gruntu dzielono na dziewięć identycznych powierzchni, przy czym osiem poletek zewnętrznych (私田; sītián) było uprawianych przez wieśniaków na swoje potrzeby, natomiast części środkowe (公田; gōngtián) były wspólnie uprawiane w imieniu arystokraty ziemskiego przez użytkowników sitian i posiadała studnię. Jeśli jakość ziemi była różnorodna, co pewien czas przeprowadzano rotację, aby wszyscy w przeciągu kilku lat mieli mniej więcej równe dochody. Ze środkowego pola płody należały do arystokraty, który dużą część dochodu z niej był zobowiązany oddać królowi. Dzięki temu rząd był w stanie przechowywać nadwyżki żywności i rozdzielać je w czasie głodu lub klęski żywiołowej. System ten okazał się nieuzasadnionym ekonomicznie w Okresie Walczących Królestw (końcowy okres Wschodniej Dynastii Zhou), został zastąpiony systemem prywatnej ziemi w czasach pierwszego cesarza Qin, Shi Huangdi, przez reformę jego ministra Shang Yang.

W VI w. p.n.e. przeprowadzono pierwsze reformy fiskalne i agrarne; w latach 594 i 590 w państewku Lu, natomiast 543 i 538 w państewku Zheng. Zmieniało to bezpłatną wcześniejszą uprawę ziemi przez chłopów, której produkty były zastrzeżone dla szlachty, na późniejsze rozpowszechnienie się systemu podatków w ziarnie. Podatek ten najczęściej stanowił dziesiątą część zbiorów i był obliczany wg średniej rocznej lub wg rzeczywistej produkcji danego roku. Dzięki tej zmianie rolnicy uzyskali względną wolność i niezależność od swych dawnych panów.

Zdecydowana większość rolników podlegających pracy przymusowej i płaceniu daniny składała się z członków wspólnoty wiejskiej, choć wyzyskiwanej przez rządzącą kastę wojowniczej arystokracji. Istnieli również niewolnicy pochodzący z łupów wojennych, którzy należeli do służby domowej oraz robotników rolnych.

Niestety zacięte walki pomiędzy państewkami w okresie Wschodniej Dynastii Zhou spowodowały drastyczne zwiększenie ciężarów, którymi obarczano chłopów. Do tego należy dodać umiłowanie zbytku i pogarda dla etykiety tego okresu, zarówno w życiu doczesnym i w praktykach pogrzebowych, i staje się oczywistym pogarszające życie rolnika.

Na przestrzeni wieków chińska ludność wiejska - w przeciwieństwie do większości krajów zachodnich, gdzie mieszkańcy wsi są rozproszeni wzdłuż dróg lądowych (pomijając komunistyczne PGR-y) – była zgrupowana w wioskach, tworząc niezależne zespoły. Cel był wieloraki: obrona przed atakami bandytów, lokalnych watażków, a z praktycznych powodów to: wiercenie studni, aby być samowystarczalnym, pomoc przy pracach wymagających koncentracji siły.

Wiejska osada liczyła 500 – 700 osób, gdzie każdy mężczyzna codziennie jakimś transportem: zwierzęcym, później rowerem, bądź na własnych nogach przemieszczał się do pobliskiej działki; podczas gdy kobiety albo towarzyszyły mężom przy pracach polowych, albo zajmowały się dziećmi i domownikami, np. teściami. Sfera usługowa, jak: rynki zbytu, administracja lokalna, usługi, rozrywka, działalność społeczna znajdowała swoje miejsce w większych, zurbanizowanych wioskach, mających do obsługi dwadzieścia pięć okolicznych wiosek.