Mistrzostwo ciesielstwa

Współcześnie mamy problemy z identyfikacją zawodów istniejących od stuleci, choć nadal bardzo potrzebnych, ale obecnie zapomnianych. Na przykład w budownictwie: cieśla jest zawodem związanym z obróbką drewna, polegającym na wykonywaniu elementów konstrukcji, części wyposażenia oraz detali z drewna, trwale związanymi z budynkiem, budowlą czy okrętem. Niejednokrotnie zawody cieśli są mylone ze stolarzem. Cieśla, w odróżnieniu od stolarza czy meblarza, wykonuje jedynie te konstrukcje budynku, które są nieodzowne do jego powstania, szczególnie więźby dachowej. Natomiast stolarz budowlany wykonuje drzwi, okna i podłogi.

Ileś lat temu istniała moda na stawianie domków góralskich, bez względu na miejsce ich posadowienia i właśnie je stawiali cieśle góralscy.

Wracając do bardzo dawnych lat w Chinach, czasów dynastii Zhou. Za panowania tej dynastii rezydencja króla, a na jej wzór rezydencje książęce i panów feudalnych, zgodnie ze schematem zorientowane były wzdłuż osi północ-południe i miały trzy następujące po sobie dziedzińce (zewnętrzny, wewnętrzny i prywatny). Wszystkie budynki je okalające były w kształcie prostokąta; drewniane kolumny podtrzymujące dwuspadowy dach stanowiły zasadniczy element konstrukcji, ściany stanowiły jedynie wypełnienie. Było to stosowane do XIX wieku (Zakazane Miasto, Yameny).

Wszystkie budowle użyteczności publicznej wznosiły się na podmurowaniu. Patrząc na współczesne zdjęcia z Zakazanego Miasta w Beijing nie mamy problemu z odtworzeniem sobie w myślach budowli władców sprzed przeszło trzech tysięcy lat. W północnej części centralnego dziedzińca stała wznosząca się na trzech stopniach i skierowana fasadą na południe sala audiencyjna. Po wschodniej stronie centralnego dziedzińca - odpowiedzialna za wspomaganie ludu świątynia przodków, zaś po zachodniej – ołtarz Ziemi. Ta ostatnia pełniła również rolę dyscyplinującej praworządność; gdzie karano nieposłusznych i złoczyńców, wykonywano egzekucje na jeńcach i krzywoprzysięzcach, zaś wyruszające na wyprawę wojska składały tam ślubowanie, że będą walczyć do ostatniej kropli krwi.

Centralny dziedziniec królewski był miejscem świętym, stanowiącym jednocześnie środek świata w mniemaniu chińskim. Tu odbywały się wszystkie obrzędy rytualne, nadania lenne czy godności, darowizny, przysięgi. Każdy z uczestników uroczystości miał z góry ustalone miejsce i wiedział jak ma się zachować.

Za panowania dynastii Zhou zapoczątkowano zastępowanie budynków glinianych konstrukcją drewnianą, natomiast dach kryty strzechą (słoma czy trzcina) zaczęto pokrywać płytkami ceramicznymi oraz elementami miedzianymi. Od tej pory głównym materiałem stosowanym przez Chińczyków w budownictwie stało się drewno, które z racji swoich właściwości jest materiałem nietrwałym i nieodpornym na działanie wilgoci, czasu, ognia i szkodników. Dlatego w większości przypadków niewiele się zachowało do dzisiaj ówczesnych budowli, a szkoda, bo były to obiekty monumentalne, świadczące o wysokim poziomie kultury i sztuki budowlanej. Przy budowie obiektów pałacowych i świątynnych używano kamienia pod platformy, na których stawiano słupy w kielichach kamiennych, uniemożliwiających podciąganie wilgoci z gruntu.

Podstawową jednostką konstrukcyjną pawilonu jest przęsło pomiędzy dwoma słupami wspierającymi pionowo, ustawionymi w pewnej odległości i połączonymi u góry belką, leżącą poziomo. Od tej pory przęsło stało się modułem, który był ograniczony długością dostępnego budulca. Mury domu, czyli jego ściany zewnętrzne, były tylko wypełnieniem pustych przestrzeni w obrębie przęsła.

W budynkach państwowo ważnych, belki i płatwie łączono z wierzchołkiem kolumny poprzez zastosowanie specjalnej struktury podtrzymującej, całkiem odmiennej od znanych w innych kulturach. Zawdzięczano to przegubowi dougong(斗拱), który pojawił się w Okresie Wiosen i Jesieni (770 – 480 r. p.n.e.), a w zależności od ważności budowli był mniej lub bardziej skomplikowany i mógł być stosowany tylko w pałacach i świątyniach. Specjalne gniazdo z czopem i rdzeniem przenosi obciążenie z płatew i krokwi, podpór i belek na kolumny. Z prostych detali powstawał złożony system wsporników, dający w końcowym etapie skomplikowane połączenie. Wszystkie elementy konstrukcji podtrzymującej składają się z modułów o ujednoliconych rozmiarach, co umożliwiało prefabrykację jeszcze przed rozpoczęciem budowy, a w trakcie użytkowania ułatwiało wymianę w razie uszkodzenia.

Dzięki dougong konstrukcje dachowe mogły być ciężkie i odporne na trzęsienia ziemi, pełniąc rolę amortyzatorów i równocześnie niepowtarzalnych ozdób, a ponadto umożliwiały znaczne wysunięcie okapu chroniąc ściany przed deszczem.

W budownictwie wiejskim powszechnie używano nadal gliny, natomiast cegły tylko podsuszano, nie stosowano wypalania w wysokiej temperaturze, aby zwiększyć ich trwałość.

Każde miasto ze swą strukturą, jak: miasto zewnętrzne, miasto wewnętrzne oraz pałac były otoczone odrębnymi murami, które przez stulecia niewiele się zmieniły, jeśli chodzi o technikę wznoszenia. Mury zawsze były wałem z ubitej ziemi o bardzo szerokiej podstawie i dość szerokiej koronie, umożliwiającej swobodne przemieszczanie żołnierzy i aprowizacji. W późniejszych czasach mury licowano cegłami niewypalonymi, wypalonymi lub kamieniem, co wpływało na podniesienie jego odporności na działanie czasu i rozmywaniu przez deszcze.

Życie miast koncentrowało się wokół pałacu, a działalność handlowa i rzemieślnicza była uzależniona od właśnie tego ośrodka religijnego i wojskowego. Poza pałacem, po stronie północnej znajdował się rynek, na południu mieszkali rzemieślnicy będący wytwórcami sprzętu przeznaczonego na wojnę i polowania (kołodzieje, płatnerze, wytwórcy łuków, wytapiacze brązu i garncarze) oraz otoczenie możnowładców, jak: intendenci, pisarze, wróżbici, mistrzowie ceremonii.