Inwestytura Bogów – fikcja i rzeczywistość

Fikcja bogów i demonów (Shénmó Xiǎoshuō神魔小说)jest podgatunkiem powieści fantastycznej, której tematykę powiązano z bóstwami, nieśmiertelnymi i stworami mitologii chińskiej. Sam termin shenmo xiaoshuo stworzył, na początku XX wieku, pisarz i historyk literatury Lu Xun. Jednak pierwsze utwory shenmo − jako gatunek literatury fantastyki ludowej, pisany w potocznym języku (hanyu), a nie klasycznym języku chińskim (guwen) – powstały w czasach dynastii Ming. Korzenie tego gatunku można znaleźć w ustnych przekazach bajek i legend, mitologii i religii (taoizm, buddyzm). Najbardziej znanymi utworami gatunku shenmo są: Podróż na Zachód (Xijouji 西游记) i Inwestytura Bogów (Fengshen Yanji 封神演義).

Opowieścią rozgrywającą się w upadającym królestwie Shang jest Inwestytura Bogów (Fengshen Yanji 封神演義), również znana pod tytułem Fengshen Bang(封神榜)autorstwa Xu Zhonglin. Żyjący w czasach dynastii Ming, chiński pisarz Xu Zhonglin(许仲琳,zm. 1560 r.), prawdopodobnie powieść tę napisał w posagu dla córki. Jego pseudonim brzmi Zhongshan Yishou (钟山逸叟), a pojawia się w drugim rozdziale Fengshen Yanji i bywa tłumaczony, jako „beztroski staruszek mieszkający w Foshan”. Niekiedy również podawany jest w roli autora lub współautora taoista Lu Xixing(陆西星), założyciel Wschodniej Sekty Alchemików, również żyjący w czasach dynastii Ming.

Powieść Fengshen Yanji zawiera 100 opowiadań o tym jak wielu bogów, bogiń i nieśmiertelnych przybywając na Ziemie zmieniło bieg historii, pomagając biednemu ludowi. W formie książki zostały po raz pierwszy opublikowane w 1550 r. n.e. Streszczenia poszczególnych rozdziałów można znaleźć pod linkiem.

Interesujący nas okres powieści Fengshen Yanji jest romantyczną opowieścią o obaleniu bezwzględnego i bezlitosnego króla-tyrana Zhou, ostatniego władcy dynastii Shang, przez króla Wu, ustanawiając w ten sposób dynastię Zhou. Treść jest połączeniem historycznych faktów tamtych czasów z mitologicznymi postaciami, współuczestniczącymi w walce dobra ze złem.

Król Zhou oczarowany konkubiną Daji, która w rzeczywistości jest lisicą w przebraniu pięknej kobiety, uciska swój naród, prześladuje, a nawet morduje oponentów. W Chinach od najdawniejszych czasów uważano, że lis jest zwierzęciem demonicznym, na którym jeżdżą dusze nieczyste. Jego pojawienie się traktowane jest, jako szczęśliwy znak, najczęściej kojarzony w kontekście erotycznym.

Król Wu Zhou (周武王), wspierany przez stratega Jiang Ziya (o którym szerzej będzie mowa w następnym wpisie), walcząc na śmierć i życie, próbuje obalić króla-despotę Zhou dynastii Shang oraz przywrócić ład i porządek. Wojujących po obydwu stronach wspomagają istoty nadprzyrodzone, bóstwa nieśmiertelne, demony, duchy i ludzie posiadający magiczne zdolności, a nawet przedmioty nieożywione jak jadeitowa pipa (琵琶 –szarpany instrument muzyczny, czasem nazywany lutnią chińską). Po stronie dobra opowiada się Yuanshi Tianzun (元始天尊)– również Yuqing (玉清),stojący na czele taoistycznej Triady Trojga Czystych (Sānqīng 三清),opisywany jako niezniszczalny, mieszkający na Nefrytowej Górze, utożsamiany z Nefrytowym Cesarzem − upoważniając Jiang Ziya do wykorzystywania mocy bogów Nieba. Po upadku dynastii Shang Jiang Ziya podejmuje się odprawić egzorcyzmy na nawiedzonej Daji.

W poszczególnych rozdziałach możemy znaleźć opis próby uwiedzeniaBo Yi Kao przez Daji, co kończy się śmiercią w męczarniach mężczyzny; o spotkaniu Jiang Ziya z tajemniczym starcem Ji Chang; o dole wypełnionym jadowitymi wężami i pająkami, podstawowym narzędziu tortur, które wypróbowano na siedemdziesięciu młodych dziewczętach; a także o okrutnej śmierci Bi Gan poprzez wyrwanie mu na żywca serca.

PowieśćFengshen Yanji miała ogromny wpływ na popularną kulturę chińską, japońska i koreańską. Szkice Hokusai (Hokusai Manga 北斎漫画)to zbiór szkiców krajobrazów, flory i fauny, życia codziennego i nadprzyrodzonego, japońskiego artysty żyjącego w latach 1760 – 1849, który między innymi ukazał legendę o lisicy-Daji. Słowo Manga w tytule nie odnosi się do współczesnych opowiadań czy komiksów mangi. Na kanwie Fengshen Yanji powstały filmy oraz gry wideo; do najbardziej znanych należą filmy: serial Legenda cesarzy (天子传奇,tianzi chuanqi), serial Legendy i herosi I i II, japońska manga Łowca dusz(仙界伝封神演義 Senkai-den Hōshin Engi)czy koreańska gra Wojownicy Orochi.