Shuai Jiao - chińskie zapasy - blog wen fang si bao

Największym przeciwnikiem scalenia domeny chińskiej − pod zwierzchnictwem Huang Di − był Chi You, przywódca terenów obecnie północnej Henan, południowej Hebei i zachodniej części Shandong. Nie chcąc się poddać władzy wodza Państwa Środka – stojąc na czele plemion: Li, Dongyi, Hmong, Miao, a nawet Man – w wieloletniej wojnie pod Zhuolu próbował obronić się przed potęgą Huang Di. Chi You posiadając odpowiednich rzemieślników, metody wytopu metali i dostęp do ich kruszców; wyposażył swoich najbitniejszych wojowników w metalowe elementy uzbrojenia oraz mosiężne hełmy ze sterczącymi rogami. Wojownicy ci, nazywani miedzianogłowymi braćmi, w trakcie walki starali się przebić przeciwnika uderzeniem rogów. Podczas kilkukrotnych przerw w prowadzeniu walk Żółty Cesarz miał czas, aby wyćwiczyć swoich żołnierzy w technice unikania zwarcia z rogatym przeciwnikiem oraz kontrataku na nietypowego nieprzyjaciela.

Ten sposób walki stał się genezą tradycyjnych zapasów przepychania rogami, Jiao Di(角抵), a później prekursorem walki bez użycia broni, Shuai Jiao (摔跤 lub 摔角). Uczestnicy zmagań zapaśniczych byli dzieleni na dwie grupy, z których jedna nosiła hełmy ozdobione rogami, natomiast druga starała się uniknąć pchnięć nimi, a swoimi podrygiwaniami wytrącić przeciwnika z równowagi.

Za panowania dynastii Zhou (1046 – 256 r. p.n.e.) zapasy te przybrały nazwę Jiao Li (角力) stanowiąc metodę szkolenia armii, oprócz której praktykowano strzelanie z łuku oraz strategię gier wojennych.

Kolejna dynastia Qin (221 – 206 r. p.n.e.) kontynuowała tę tradycję w sferze wojskowej, rozwijając ją równocześnie dla cywilów w specyficzną formę dramatu Jiao Di tj. inscenizacji zawierającej umiejętności starożytnych zapasów z pokazami akrobacji muzyczno-tanecznej (o czym opowiem w kolejnym wpisie). Występy te pierwotnie popularne wśród zwykłych ludzi, bardzo szybko zostały wprowadzone na dwór i wśród arystokracji.

Jiao Liw końcu stał się sportem rekrutującym najbardziej sprawnych zawodników dając rozrywkę ludowi. Zawodnicy walczyli na podeście zwanym Lei Tai pod okiem sędziego będącego instruktorem sztuk walki, a i niejednokrotnie nawet cesarza. Jiao Li na przestrzeni wielu wieków było podstawą szkolenia żołnierzy, aby z czasem mieć wpływ na późniejsze chińskie sztuki walki.

Lei Tai(:擂台,dosłownieuderzająca platforma) jest podwyższoną areną bez barierek, gdzie odbywają się turnieje − bez broni i na gołe pięści, niejednokrotnie na śmierć i życie – nierzadko nie podlegające żadnym regułom. Jednak oficjalne mecze toczyły się pod okiem sędziego głównego i dwóch bocznych; ostatecznie nieraz nie mieli oni zbyt wiele do powiedzenia, gdy zwycięzca zrzucił swojego rywala z platformy i nadal pozostawał na scenie, stając się oczywistym mistrzem zawodów.

W obecnej formie platforma Tai Lei istnieje od czasów dynastii Song i jest stosowana na całym świecie podczas zawodów sportów walki Sanshou (tj. wolna ręka lub Sanda – wolna walka) i Kuoshu.

W czasach dynastii Han (206 r. p.n.e. – 220 r. n.e.) równolegle do Jiaodi, które traktowano jako formę rozrywki, istniała walka wręcz, Shoubo. Stanowiła ona element egzaminów wojskowych i szkolenia armii będąc rodzajem treningu ogólnorozwojowego, przygotowującego do nauki posługiwania się bronią.

W końcowym okresie dynastii Han działał słynny lekarz Hua Tuo (ok. 141 – 208), uważany za pioniera tradycyjnej chirurgii. Przywiązywał on dużą wagę do higieny i profilaktyki chorób, zalecając fizykoterapię i gimnastykę. Sam opracował zestaw ćwiczeń wuqinxi (五禽戲), oparty na ruchach pięciu zwierząt – żurawia, małpy, jelenia, niedźwiedzia i tygrysa – mające wpływ na wykształcenie się później zwierzęco-podobnych form wykorzystywanych w treningu sztuki walki .

Należy wspomnieć o jeszcze jednym terminie, a mianowicie Xiangpu (co oznacza walczą ze sobą), który powstał w czasach dynastii Jin (226 – 420). To rodzaj łagodniejszych zapasów, które mogła uprawiać jedynie arystokracja, a prawdopodobnie od nich wywodzi się sumo. Ćwiczenia zawodników miały naśladować ruchy pięciu zwierząt z zestawu wuqinxi doktora Hua Tuo. Powyżej pod nr 08 znajdują się szkice ułożenia ciała, które są również stosowane w praktyce qigong (zestaw ćwiczeń zdrowotnych). Xiangpu współistniało z Jiaodi, gdzie pierwsze bardziej dotyczyło rozrywki, zaś drugie zawodów sportowych.Za panowania dynastii Północnej Song (960 – 1127) zawody Xiangpu odbywały się dwa razy do roku w stolicy, a udział w nich brały również kobiety, co wywoływało wielką sensację. Tłoczący się ludzie mogli zobaczyć zmagania kobiet ubranych w strój bez kołnierza i w krótkim rękawie, co w feudalnym społeczeństwie, gdzie kobietom nie było wolno odsłaniać ciała, musiało być niebywałym zjawiskiem. Mimo sprzeciwu męskiej części społeczeństwa i wielu petycji do cesarza, kobiece Xiangpu było kontynuowane, przyciągając liczną widownię.

Od dynastii Qin moda na konkursy z udziałem zawodników kompleksowo określając Shuai Jiao rozwinęła się bardzo szybko. Z czasem rozdzielając się na dwa nurty: zapasów z rzucaniem przeciwnika (Shuai) oraz boks (Quan). Turnieje potrafiły trwać nawet i miesiąc, a były nierzadko rozgrywane w obecności cesarza. Kolejne dynastie przywiązywały dużą wagę do Shuai Jiao.

Shuai Jiao zastąpiło termin Xiangpu za czasów dynastii Ming (1368 – 1644) i jest używany do dzisiaj. W czasach dynastii Qing częściej używano terminu mandżurskiego Buku, a najważniejsze zawody przed obliczem cesarskim odbywały się w miesiącu grudniu na placu Zakazanego Miasta przed Yang Xin Dian (Pałac Kształtowania Umysłu).

Oficjalnie określenie Shuai Jiao zostało wprowadzone w 1928 r. przez Centralną Akademię Guoshu (Zhong Yang Guo Shu Guan中央国术馆) jako standaryzacja sztuki i zasad konkurencji nauczanych w milicyjnych i wojskowych uczelniach Chin. Ta wersja chińskich zapasów jest konglomeratem Jiao Di, Jiao Li, a także Bökh które wprowadziła mongolska dynastia Yuan, a mandżurska dynastia Qing zaadoptowała do swojego Buku.

Współczesne Shuai Jiao przejęło większość akcji oraz zwrotów z mandżurskiego Buku, i w tej wersji jest nadal bardzo popularne w swojej ojczyźnie. Co cztery lata odbywa się Turniej Narodowy Shuai Jiao. Rozgrywanych jest również wiele imprez o lokalnym i prowincjonalnym charakterze w wersjach zapasów etnicznych. Poza Chinami Shuai Jiao rozwija się z powodzeniem na Tajwanie, w Ameryce Północnej i Europie.