Komu biły dzwony

Legendarne dzwony bezsercowe (Zhong) wiązane są z mitycznym cesarzem Shennong (Płomienny Cesarz), który za pomocą ich dźwięku miał zostać poinformowany o buncie w stolicy.

Najwcześniejszym dzwonem w Chinach był Taozhong zwany również Taoling lub inaczej dzwon ceramiczny, pojawił się w okresie neolitu prymitywnego społeczeństwa chińskiego jako instrument akompaniujący ludziom pracy.

Pierwsze dzwony z brązu dynastii Shang (1700 – 1046 r. p.n.e.), zwane Nao inaczej Tongnao, były to instrumenty z których korzystało się w odwrotnym ułożeniu tj. otworem do góry. Osadzone na trzonku, mniejsze trzymano w ręce a większe ustawiano na stojaku. Ponieważ były bezsercowe, dźwięk wydobywano poprzez uderzanie większym lub mniejszym drewnianym młoteczkiem. Stosowane były w zestawie Biannao od trzech do pięciu sztuk w połączeniu Tongling (małe dzwonki, wcześniej wypalane z gliny) i Tongzhong (brązowe dzwony).

W czasach Zachodniej Zhou (1046 – 771 r. p.n.e.) stopniowo zaczęto wprowadzać zawieszane dzwony (Zhong) z otworem do dołu. Zawieszone dzwony dzielą się na dwie główne kategorie: z prostym uchwytem i występem na górze, które zawiesza się ukośnie na drewnianej ramie, nazywane yongzhong oraz mające pierścień umożliwiający pionowe zawieszenie, nazywane niuzhong. Najwcześniejsze znalezione yongzhong pochodzą z X w. p.n.e., natomiast niuzhong z VIII w. p.n.e. Oba rodzaje dzwonów w przekroju nie są koliste lecz eliptyczne.

Dzwony te wyróżniają się wystającymi na obwodzie 36 wypustkami (w trzech rzędach) – rzadko 24. Dzięki specyficznemu przekrojowi można z nich wydobyć dwa rodzaje dźwięków, pierwszy gdy uderzyło się z przodu (w dużych ze specjalnym miejscem do tego przeznaczonym), natomiast drugi z boku czaszy dzwonu. Wydawały czysty i donośny dźwięk, dzięki czemu doskonale się nadawały podczas uroczystości na dużych przestrzeniach cesarskiej świątyni przodków. Dzwony pełniły ponadto funkcję instrumentu, a ich pięciostopniowa skala muzyczna odpowiadała pięciu elementom boskich osobowości. Podobnie jak w Nao, Zhong były bezsercowe, dlatego dźwięk wydobywano poprzez uderzanie drewnianym młoteczkiem (rzadko metalowym), a z tych bardzo dużych kłodą.

Z V w. p.n.e. pochodzą zestawy odpowiednio dobranych i zestrojonych dzwonów, zwane bianzhong. Zawieszano je na drewnianej ramie czaszą do góry i rozmieszczano w zależności od wielkości i skoku w tonacji. Zhong z dynastii Zhou najprostsze były grupowane po 3 a przeznaczone na wyjątkowe uroczystości i dla bogaczy po 9, 11, 12 i 13 sztuk.

Również w tym okresie wprowadzono, jako instrument uzupełniający, bianling – zestaw różnej wielkości płyt brązowych zawieszonych na ramie – kamienie muzyczne.

Wraz z rozwojem społecznym dzwony oraz naczynia ofiarne stały się symbolem pozycji i statusu feudalnej klasy rządzącej. Według zapisów historycznych cesarz mógł mieć dzwony w czterech stronach swojego pałacu, książę – w trzech, a minister – w dwóch.

Od dynastii Qin (221 – 206 r. p.n.e.) eliptyczne w przekroju dzwony zaczęto zastępować kołowymi, zwieńczonymi uchwytem pierścieniowym umożliwiający pionowe zawieszenie. Trzymadła te najczęściej wykonywano w formie dwugłowego smoka obróconego w przeciwnych kierunkach, ale patrzącego w górę i do tyłu. Równie popularnym zawieszeniem dzwonu od dynastii Ming (1368 – 1644 r. n.e.) był czwarty syn smoka – Pulao. Przebywał on nad morzem i bardzo się bał wielorybów, dlatego gdy był przez nich zaatakowany krzyczał ze strachu. Ludzie wierząc w to, uważali zamontowanie haka dzwonu w kształcie Pulao jako pomoc zwiększającą siłę i zasięg dzwonu.

Powierzchnia dzwonu brązowego była dzielona na pięć do sześciu sekcji ozdobionych różnymi motywami, guzami, tekstem, datą budowy oraz nazwiskami sponsorów.

W późniejszych czasach funkcja dzwonów się częściowo zmieniła. Dzwony zawisły w świątyniach taoistycznych oraz buddyjskich, i nadal korzystano z nich podczas obrzędów państwowych. Ponadto każde większe miasto miało wieżę dzwonów, która sygnalizowała zmianę czasu, ważne uroczystości, a także służyła do celów ochronnych wzywając mieszkańców do obrony miasta przed najeźdźcą oraz jako alarm pożarowy.

Najbardziej imponujące bianzhong z 433 r. p.n.e. znaleziono w grobowcu markiza Yi z państewka Zeng (Zeng Hou Yi) - o którym szerzej w następnym wpisie - w obecnej prowincji Hubei. Zestaw składa się z 64 dzwonów zamontowanych na trzech poziomach konstrukcji ramowej w kształcie litery L. Górne dzwony to niuzhong, zaś środkowe i dolne to yongzhong. Łącznie ważą 5 ton a największy 447 kilogramów. Zakres wysokości waha się od 20 cm do 5 metrów. Dla porównania dzwony ponad 2 metrowe w Europie pojawiły się dopiero około 1000 r. n.e. Skład stopu dzwonów z grobowca: 12,5 % cyny, 2 % ołowiu, reszta to miedź.

W zestawie (po środku dolnego, dłuższego ramienia L) znajduje się prezent od księcia Chu (suzerena). Jest to jeden duży Zhong, odmienny od pozostałych, zwany bo o bardzo rozbudowanej i ozdobnej górnej pętli, płaskiej części dolnej i przekroju okrągłym – jest uważany za tezhong (specjalny dzwon).

EPOKA BRĄZU 6

CDN

Koncert na bianzhong urywek