W Chinach jako pierwsze kwitnie drzewo śliwy, jeszcze zanim rozwiną się jego liście - dlatego stało się symbolem pierwszego miesiąca kalendarza księżycowego, który rozpoczyna się na przełomie stycznia i lutego kalendarza gregoriańskiego. Na północy kraju, gdzie jest dużo chłodniej, jeśli chce się uzyskać kwitnienie o tak wczesnej porze roku, trzeba roślinę hodować w doniczkach w warunkach cieplarnianych.
Jedność kultury i natury jest ważną maksymą tradycji chińskiej, przez co elementy przyrody ucieleśniają istotne wartości kulturalne.
Pod koniec zimy, w jeszcze ośnieżonym surowym krajobrazie, pierwsze symbole wiosny jakie ludzie mogą dostrzec, to jaskółki i ukwiecone drzewa śliwy. Kwiat śliwy jest symbolem witalności, regeneracji, wytrzymałości i zwycięstwa życia w zmienności czasu.
Popularna chińska i japońska śliwa to Prunus Salicyna, małe rodzime drzewo chińskie, obecnie uprawiane również w Korei, Japonii, Stanach Zjednoczonych oraz Australii. Nie należy go mylić z Prunus Mume tj. połączenia śliwki z morelą - również uprawianą w tych krajach, a będącą symbolem drugiego miesiąca chińskiego; a także z Prunus Japonica czyli sławną japońską wiśnią. Nazwa tego gatunku śliwy pochodzi od łacińskiego określenia wierzby Salix.
Oprócz wykorzystania do przetworów (podobnie jak naszych śliwek), w Chinach sprzedawane są w postaci owoców kandyzowanych w cukrze, soli i lukrecji. Również z owoców jest produkowany likier. Natomiast w Japonii pół dojrzałe owoce są stosowane jako przyprawa w likierze o nazwie sumomo shu. Owoce ponadto mają zastosowanie w tradycyjnej medycynie chińskiej.
W literaturze śliwa ma zimną skórę i nefrytowe kości; jest symbolem zimy i niewinności; często porównywana do cnotliwej dziewczyny.
Pięć płatków śliwy symbolizuje pięciu bogów szczęścia (długiego życia, bogactwa, dobrego samopoczucia, cnoty i zdrowia).
Kwiat Śliwy (Mei Hua) to dawniej częste imię pokojówek i służebnych, zawierające aluzję do świadczenia swoim panom rozkoszy seksualnych.
Choroba wierzb i śliw (yang mei bing) to chińska nazwa syfilisu.
Nakrycie łoża nowożeńców nazywane jest narzutą z kwiatów śliwy, co w świetle powyższych symboli można niestety dwojako interpretować.
Bambus i śliwa ukazywane razem wyobrażają mężczyznę i kobietę.
Śliwa, sosna i bambus to trójka przyjaciół na zimną część roku.
Przedstawiana na obrazie kompozycja z bambusa, śliwy, bawiących się dzieci i starego mężczyzny ze służącą i dwiema kobietami wyraża następujące powiedzenie: Na śliwie zawiązuje się wiele pestek (czyli dzieci), zaś zielony bambus obdarza wieloma wnukami. Taka scena niestety znowu trąci wieloznacznością relacji pokazanego towarzystwa.
Kwiat śliwy to nazwa metody przewidywania losu ludzkiego, wymyślonej przez zwolennika taoizmu i buddyzmu, filozofa Shao Yong (1011 – 1077 r.).
Kwiat i gałęzie śliwy przez wieki działały na wyobraźnię poetów, malarzy i tancerzy. Plejada twórców, którzy je sobie upodobali nie ma końca. Niestety z powodu zbyt skromnego miejsca na ich przedstawienie, wymienię tych, którzy wydają mi się najciekawsi w tym kontekście. Zapewne przy innej okazji zaprezentuję kolejnych mistrzów poezji i malarstwa.
Sławnym dzięki wierszom na cześć śliwy stał się Lin Bu (967 – 1028 r.), np. Małe drzewo śliwy w moim górskim ogrodzie – Shanyuan xiaomei. Ekscentryk i odludek, zamieszkiwał nad Xi Hu (Jezioro Zachodnie) w Hangzhou. Nigdy się nie ożenił.
Poeta, pisarz, filozof i reformator dynastii Song, Wang Anshi (1021 – 1086 r.) tak napisał o śliwie (tłumaczenie Ferdynanda Lessinga, źródło: Symbole chińskie – Wolfram Eberhard):
W załomie muru kilka kwitnących gałęzi śliwy.
Kwitną cicho dla siebie na przekór mrozowi.
Widać, że nie może już być śniegu.
Nie wiadomo, skąd dochodzi słodki zapach.
Odę do kwiatu śliwy napisał Lu Sou (1125 – 1209 r.), bardzo płodny poeta, prozaik, patriota i strateg wojskowy dynastii Song. Ponieważ nie miał dzieci z pierwszą żoną, matka zmusiła go do rozwodu. Mimo, że się oboje pobrali po raz drugi, do końca życia kochał swoją Tang Wan. Ich historia miłosna była znana w całych Chinach dzięki Yue Operze (Yue Ju).
BOGINIE, ARTYŚCI I KWIATY 2
CDN – zapraszam na kolejną notkę ukazującą związek kwiatu śliwy z malarstwem i tańcem.
Powiązane notki:
Kalendarz kwiatowy
Kwiat śliwy a malarze i tancerze
Makijaż księżniczki Shouyang
Kwiat moreli
Kwiat morli w sztuce i symbolice
Konkubina Yang Gui Fei
Chiny u Europejczyka, który stara się poznać odrębność obyczajowości, bogactwo kultury i historii wywołują całkowity zawrót głowy.
POLECAM aplikację na Android "Odkryj Chiny" – poza Polską "Ancient China". Oprócz możliwości poznania pięknych okolic w Chinach, ściągnięcia na pulpit zdjęć w rozdzielczości HD, w formie gry sprawdzimy naszą wiedzę o tych miejscach.
Nagroda za rok 2014 „Poetry&Paratheatre” w kategorii: Popularyzacja Sztuki - Motywy przyrodnicze w poezji chińskiej
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
