Almanach cesarski

Kiedy chiński rolnik wychodził do pracy w pole?

Wtedy, gdy na podstawie obliczeń astronomów, cesarz w kalendarzu rolniczym ogłosił optymalne terminy poszczególnych etapów prac rolnych, celem uzyskania jak najwyższych plonów.

Chińczycy byli społeczeństwem agrarnym, dlatego od dokładności i niezawodności chińskiego kalendarza rolniczego zależał dobrobyt państwa, w konsekwencji czego - również trwałość dynastii. Jeśli uczeni coś źle wyliczyli, klęski żywiołowe dodatkowo spotęgowały kataklizm, a cesarz był niekompetentnym lub uwikłanym w kliki pałacowe oraz nie hołubił konfucjańskich myślicieli i urzędników - prawdopodobieństwo wybuchu powstania ludowego i utraty Mandatu Nieba, jakie otrzymała rządząca dynastia, było tylko kwestią czasu.

Pierwsze Almanachy Cesarskie istniały już w Epoce Walczących Królestw (445 – 221 p.n.e.), a więc jeszcze przed powstaniem scentralizowanego państwa chińskiego. Zakres publikowanych wiadomości był różnoraki; jednak będąc kalendarzem rolniczym, najważniejsze zawarte w nim informacje dotyczyły sezonowej pracy rolnika (orka, sadzenie, sianie, zbiór, przetwórstwo).

Tung Shu (wszechwiedzące książki) w okresie dynastii Qing zmieniły nazwę na Tung Shing (pinyin: Tong Sheng) ze względu na źle kojarzące się ich brzmienie w języku mandaryńskim i kantońskim.

Almanach składał się głównie z kalendarza opartego na roku księżycowym, w którym informacje dotyczyły czynności codziennych. Poczesne miejsce zajmowały przepowiednie, dlatego był używany przez wróżbitów i geomantów, którzy czerpali z nich wiedzę odnośnie wyboru daty i godziny ważnych wydarzeń życiowych; takich jak małżeństwa, oficjalne uroczystości otwarcia domów, podpisywania umów, urządzania imprez, rozpoczęcia remontu czy podróży.

Współczesne Tong Sheng dodatkowo umożliwiają konwersję daty pomiędzy kalendarzem księżycowym a gregoriańskim.

Tung Shu były, i nadal są, drukowane w wersji skróconej i rozszerzonej. Wersja skrócona przede wszystkim skupiała się na rolnictwie (szczegółowy kalendarz rolniczy) i finansach oraz na tym co danego dnia należy lub nie powinno się robić.

Natomiast rozszerzona wersja Tung Shu, oprócz powyższych treści, zawiera fachowe informacje z różnych dziedzin, stając się opasłym periodykiem. Są to przede wszystkim ważne myśli taoistyczne i konfucjańskie, informacje potrzebne wróżbiarzom i geomantom, przepisy służące utrzymaniu odpowiedniej diety... i wiele, wiele innych.

Na okładce przeważnie znajdują się: albo bogowie szczęścia Shou (długie życie), Lu (dobrobyt) i Fu (szczęście) albo Budda Maitreya (doskonale współczujący).

W shu ri (dziennych książkach), trochę podobnych do naszego zrywanego kalendarza, tylko o wiele lepiej rozwiniętych - najbardziej ogólnodostępnym periodyku - umieszczano, informacje istotne dla samopoczucia psychicznego, wróżby zawierające elementy astrologii i feng shui. Społeczeństwo chińskie, czczące wielu bożków; uwzględniające w życiu niezliczoną ilość przesądów; przestrzegające doktryn taoizmu, buddyzmu i konfucjanizmu – przed wyjściem z domu, potrzebowało przeczytać wróżbę na bieżący dzień. Dlatego w Kalendarzu Rolniczym określano jakie dni są pomyślne i niepomyślne, sugerowano jak postępować, jakie decyzje podejmować, aby uniknąć nieszczęścia. Doradzano jak prowadzić działalność, aby mieć powodzenie w finansach, biznesie, zdrowiu i życiu prywatnym. Tak jak każdy kalendarz, zawierały terminy obchodów sezonowych uroczystości, festiwali i świąt. Zawierały informacje nt. kaligrafii, czytania niezbędnych w życiu hieroglifów. Drukowano wiersze i porady odnośnie dobrego prowadzenia domu i utrzymania domowej harmonii, w co się ubrać w zależności od pory roku i sytuacji. Proponowano użycie amuletów zapobiegających wypadkom i chorobom. Również poczesne miejsce zajmowały - gdyż Chińczyk zawsze lubił dbać o dobre samopoczucie - porady medyczne i ziołolecznicze, a także zastosowanie zdrowotnych praktyk podwyższających kondycję psychiczną i fizyczną.

Ponad wszelką wątpliwość, podstawowym powodem drukowania Almanachów Cesarskich było zamieszczenie Kalendarza Rolniczego, który uwzględniał zoptymalizowanie terminów cyklicznych czynności na wsi, tak aby plony były jak najwyższe.

Kalendarz Rolniczy znany jako Nongli, dostosowany do bezwzględnie niezbędnych procesów agrarnych, dzieli rok na sezony rolnicze.

Tradycyjny chiński kalendarz jest księżycowo-słonecznym (Yinyangli), ponieważ obejmuje zarówno ruch Księżyca, jak i Słońca.

Kalendarz słoneczny (Yangli - solarny) jest oparty na cyklu zmian pór roku związanych z ruchem obiegowym Ziemi wokół Słońca. Rok ma 365dni - średnia długość roku słonecznego (zwrotnikowego) wynosi 365,2422dni, co wymusza wyrównanie roku kalendarzowego co pewien czas rokiem przestępnym, gdy miesiąc luty ma 29 dni.

Kalendarz księżycowy (Yinli - lunarny) jest oparty na fazach Księżyca. Rok księżycowy ma 354 dni i dzielony jest na 12 miesięcy synodycznych (po 29 lub 30 dni). Różnica około 11,25 dni w stosunku do roku słonecznego powodowała przesuwanie się pór roku w stosunku do miesięcy roku kalendarzowego – co było wyrównywane cyklem siedmiu przestępnych miesięcy w ciągu 19 lat.

Rok słoneczny i miesiące synodyczne to podstawowe elementy Kalendarza Rolniczego. Rok słoneczny to czasokres pomiędzy kolejnymi równonocami wiosennymi i trwa 365,2422 dni (365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund). Czas pomiędzy dwoma kolejnymi wystąpieniami nowiu (pełni Księżyca – data nowiu jest pierwszym dniem nowego miesiąca), to jest pełnej zmiany faz Księżyca, nazywa się miesiącem synodycznym i wynosi 29,5306 dni (29 dni 12 godzin 44 minuty 3 sekundy). Obserwacja kolejności poszczególnych faz Księżyca (nów > pierwsza kwadra > pełnia > ostatnia kwadra > nów) ułatwia liczenie dni. Miesiąc rozpoczyna się w nowiu, co oznacza, że Księżyc znajduje się między Słońcem a Ziemią, czyli jest w koniunkcji ze Słońcem patrząc z Ziemi. W tej pozycji cała strona Księżyca widoczna z Ziemi jest w cieniu, wobec czego Księżyc nie jest widoczny gołym okiem.

Jednakże cykliczne zmiany w przyrodzie nie zachodzą według kalendarza księżycowego, lecz zgodnie z kalendarzem słonecznym. Również rolnicy, posiadający mądrość pokoleniową, wykonują prace polowe zgodnie z kalendarzem słonecznym. Dlatego oprócz kalendarza księżycowego był także w użyciu słoneczny kalendarz rolniczy, w którym rok dzielił się na 24 okresy jieqi liczące po 15-16 dni i został wprowadzony za czasów Zachodniej Dynastii Han (206 p.n.e. – 9 n.e.). Natomiast za dynastii Zhou (1122 – 256 p.n.e.) używano ośmiu okresów, zaś za dynastii Shang (1750 – 1650 p.n.e.) – tylko czterech. Największe znaczenie w oznaczeniu porządku okresów mają: letnie i zimowe przesilenie oraz wiosenna i jesienna równonoc.

Poszczególne punkty słonecznych warunków są rozmieszczone co 15 stopni wzdłuż ekliptyki. W każdym miesiącu są po dwa słoneczne okresy; pierwszy jest powszechnie nazywany Jie Qi (główne słoneczne warunki), a drugi Zhong Qi (drobne słoneczne warunki). Każdy Jie Qi przypada na jedno z dwunastu miesięcy księżycowych, wyznaczonych przez 12 gałęzi ziemskich. Geneza określeń 24 okresów jieqi jest różnorodna - niektóre odzwierciedlają zmianę pór roku, inne uosabiają zjawiska powstające w naturze, a jeszcze inne zmiany klimatyczne zachodzące w ciągu roku. Aby bardziej uściślić uwarunkowania klimatyczne, każdy z 24 jiegi został podzielony na trzy pięciodniówki: początkowy pentad, drugi pentad i ostatni pentad.

Przykładowo: czwarty termin solarny (są liczone od początku wiosny tj. Li Chun) – Chu Fen, wiosenna równonoc - zaczyna się, gdy Słońce osiągnie długość geograficzną 0 °, a kończy przy 15 °. W tym roku będzie trwało od 20 marca do 3 kwietnia. Pierwszy pentad to: przyjechały ciemne ptaki, co odnosi się do przylotu jaskółek. Drugi pentad – dźwięki grzmotów – traktuje wiosenne burze. Ostatni pentad – zaczynają się błyskawice – dotyczy tychże burz, a także wydłużania się dnia i intensywniejszego promieniowania słonecznego.

CHIŃSKI KALENDARZ 7

POWIĄZANE NOTKI:

Kalendarz księżycowo-słoneczny

Cykl sześćdziesięcioletni