Wykopaliska archeologiczne w Chinach okresu neolitu cz.1

Chiński homo sapiens pojawił się podczas ostatniej epoki lodowcowej, około 40.000 lat temu; długo po swoich praprzodkach – człowieku z Yuamou (około 1,7 – 1,6 mln lat temu), człowieku z Lantian (700 – 650 tysięcy lat temu) oraz człowieku z Pekinu (500 – 400 tysięcy lat temu).

Jednak warunki do normalnego życia ludzi rozpoczęły się w X – IX tysiącleciu p.n.e., gdy stopniowa poprawa klimatu spowodowała wycofanie się lodowców, a następnie podniesienie się temperatury oraz uformowanie się żyznych dolin sprzyjających bujnemu rozrostowi flory i fauny. Koczownicze wspólnoty myśliwych, rybaków i zbieraczy mogły zacząć tworzyć pierwsze wioski z uprawą ziemi, hodowlą zwierząt domowych no i przede wszystkim wytwarzaniem potrzebnych narzędzi.

Archeolodzy, aby móc skatalogować swoje znaleziska, zwykle nadają nazwy pochodzące od miejsc, w jakich dokonano głównych odkryć i klasyfikują je przede wszystkim na podstawie znalezionych typów ceramiki – jako najdłużej przechowywanego świadectwa bytności człowieka.

Najstarsze stanowiska neolityczne zlokalizowane są w południowych prowincjach: Fujian, Jangxi, Guangdong, Guangxi i Guizhou (X – IX tysiąclecie p.n.e.) oraz w regionach północno-wschodnich, wzdłuż rzeki Liao w Mongolii Wewnętrznej (8500 – 7000 p.n.e. – kultura Xinglongwa, a także 7000 – 5000 p.n.e. – kultura Xinle).

Jednak najbardziej dynamiczny rozwój warunków życia ludności jest bezspornie potwierdzony w dorzeczu Huanghe (Żółta Rzeka) oraz jej dopływie rzece Wei, a także na południe od nich, aż do rzeki Yangzijiang (Niebieskiej Rzeki lub inaczej Changjiang – Długiej Rzeki, czyli po polsku Jangcy). Już wtedy, ze względu na odmienne warunki klimatyczne obu terenów – w suchych regionach północnych uprawiano odmiany prosa, zaś wilgotnych terenach południowych ryż.

Młodsze kultury północne (prakolebka późniejszej kultury Yangshao), powstałe na terenach prowincji Henan (pomiędzy Luoyangiem a Zhengzhou), Hebei (na wschodnim stoku Świętej Góry Tai, na północ od miasta Anyang), Shaanxi i Shanxi odkryte w wykopaliskach Peiligang oraz Cishan (6500 – 4900 p.n.e.) posiadały przedmioty z kamienia, prostą ceramikę czerwoną i brązową, a także gospodarkę opartą na hodowli psów i świń oraz uprawie prosa.

Najlepiej udokumentowaną i poznaną, dzięki ponad tysiącu stanowisk archeologicznych jest, powstała w latach 5000 – 3000 p.n.e., kultura Yangshao rozciągająca się na wschód od prowincji Gansu i Qinghai wzdłuż doliny Huanghe.

Poznanie zachowanej prawie w całości wioski Banpo (4800 – 3600 p.n.e.) w Shaanxi, umożliwiło przyglądnąć się odtworzonemu życiu ludzi sprzed 6000 lat. Osadę zbudowano na planie dużego koła i otoczono głęboką fosą. Chaty o drewnianej, stożkowej konstrukcji, owinięto plecionką i oblepiono gliną, po czym przykryto słomą. Domostwa były zbliżone wielkością i wyglądem, a na środku umieszczono palenisko. Ówczesne wioski posiadały również prostokątne szałasy budowane na powierzchni ziemi. Rozmieszczenie domów wraz z zagłębionymi zagrodami dla zwierząt i pomieszczeniami pomocniczymi sugerują, że status społeczny wszystkich mieszkańców musiał być podobny. Na północ od osiedla odkryto cmentarzysko z 250 podobnymi grobami. Obiektami wspólnego użytku były spichrze i piece do wypalania ceramiki. Pośrodku, pomiędzy zgromadzonymi kilkoma chatami, stał duży prostokątny budynek, będący prawdopodobnie centrum religijno-kulturalno-administracyjnym rodu. Znalezione narzędzia wykonano z kamienia, kości lub rogów jelenich i były to: motyki, rydle, kopaczki i siekiery o przekroju owalnym, które służyły do karczowania. Natomiast do połowu ryb używano: haczyki, harpuny, oszczepy i obciążone kamieniami sieci. Prostokątne noże miały pośrodku otwór lub karby na umocowanie rękojeści. Ponadto odnaleziono kamienne i ceramiczne przędzarki oraz resztki tkanin. Ziarno przechowywano w dzbanach glinianych, a mielono je na mąkę w moździerzach. Znano już konopie i hodowano jedwabniki. Na terenie wykopalisk znaleziono z czerwonej ceramiki: miski, czarki, dzbany, wazy o kulistym kształcie brzuśca i szerokim wlewie, natomiast u dołu w kształcie uciętego stożka. Inne naczynia o nietypowych kształtach, to trójnogi i butle na wodę tzw. ping. Naczynia wykonywane bez pomocy koła garncarskiego, poddawano obróbce przez ręczne formowanie, powoli obracając i gładząc. Ozdabiano je motywami sznurowymi (linie poziome, pionowe i ukośne), przeważnie geometrycznymi lub spiralnymi, z twarzami ludzi, rybami i jeleniami, a także znakami przypominającymi prymitywne pismo.

Na stronie Narodowego Muzeum w Banpo umieszczono film pokazujący życie w tamtych czasach oraz zdjęcia znalezionej ceramiki.