Bezwarunkowy dochód podstawowy – wstęp do studium przypadku

     W maju tego roku, jakoś bez większego rozgłosu, przeszła informacja, że:

Komisja Europejska podjęła decyzję o zarejestrowaniu dwóch europejskich inicjatyw obywatelskich zatytułowanych: „Ustanowienie bezwarunkowego dochodu podstawowego w całej UE” oraz „Swoboda dzielenia się”. Komisja uważa, że obie inicjatywy są prawnie dopuszczalne, ponieważ spełniają niezbędne warunki. Na obecnym etapie Komisja nie przeanalizowała treści inicjatyw.

     Na oficjalnej stronie UE dostępny jest szkic drogi prawnej jaką muszą przejść tak zwane inicjatywy obywatelskie. Rejestracja to pierwszy krok. Do jego realizacji wystarczy, że siedem pełnoletnich (z wyjątkami) osób mieszkających (nie muszą być obywatelami) w siedmiu różnych państwach członkowskich (nie mogą być europosłami) założy tak zwaną grupę organizatorów i utworzona grupa wyznaczy przedstawiciela i jego zastępcę, którzy będą ją reprezentować przed Komisją Europejską. Grupa przedstawia projekt inicjatywy, którą rejestruje KE (nie ma takiego obowiązku).

Inicjatywa Ustanowienie bezwarunkowego dochodu podstawowego w całej UE jest więc na tym pierwszym, absolutnie początkowym etapie.

     Dalsze kroki, które mogą ewentualnie doprowadzić do sukcesu to w kolejności:

2. Uzyskanie poparcia co najmniej miliona obywateli przy czym w co najmniej siedmiu państwach UE musi zostać osiągnięta ustalona minimalna liczba podpisów. Zbieranie podpisów poparcia nie może trwać dłużej niż rok (na marginesie – ustalanie reguł wyłaniania składu PE, zgodnego z zapisami Traktatu Lizbońskiego, w którym za jego podstawę wskazano ogólnik nazwany degresywną proporcjonalnością, trwa już 11 lat; ale to nie jest inicjatywa obywatelska, więc wolno).

3. Przesłanie, w ciągu trzech miesięcy, zebranych podpisów do weryfikacji do właściwych organów w poszczególnych państwach.

4. Przedłożenie inicjatywy Komisji Europejskiej. Należy to zrobić w ciągu trzech miesięcy od otrzymania ostatniego poświadczenia weryfikacji. Należy dołączyć informację na temat otrzymanego do celów inicjatywy wsparcia finansowego.

5. Spotkanie z przedstawicielami organizatorów w celu szczegółówego wyjaśnienia kwestii związanych z inicjatywą.

6. Przedstawienie inicjatywy na forum Parlamentu Eurpejskiego.

     Na tym w zasadzie kończy się główna rola organizatorów inicjatywy. Teraz piłka jest po stronie Komisji Europejskiej. Jej działania to:

1. Wyjaśnienie KE jakie działania zamierza podjąć w związku z inicjatywą. Komisja ma prawo nie podejmowania żadnych działań. Odpowiedź będzie miała formę komunikatu.

2. Jeżeli KE uzna, że właściwą odpowiedzią na inicjatywę będzie akt prawny, przystąpi do jego opracowywania.

     Testowanie BDP trwa od wielu lat i bywa, że sprawdza się doskonale. Nie brak również chętnych do wzięcia w nim udziału. Różne są jednak reguły naboru do poszczególnych programów. Na przykład w pilotażu fińskim uczestników, spośród chętnych, wybierał lokalny system opieki społecznej KELA. Program trwał w latach 2017-2018 i według Finów nie sprawdził się. Najnowszy program został właśnie ogłoszony w Niemczech. Będzie trwał trzy lata i obejmie 1200 osób. Z kolei zapowiadany pilotaż we Włoszech ma być obwarowany drastycznymi ograniczeniami. Uczestnik będzie musiał się zobowiązać między innymi do nie picia alkoholu.  

     Praktycznie żadnych ograniczeń nie ma natomiast najdłuższy, ponadnarodowy pilotaż trwający (i ciągle rozszerzany) już niemal sześćdziesiąt lat. Jego uczestników wybierają całe społeczeństwa. Nie dość, że BDP jest w nim na kosmicznym dla większości ludzi poziomie, to dodatkowo uczestnikom są przydzielani osobiści asystenci, których zadaniem jest pomoc w zbyt skomplikowanych sytuacjach codziennych.