Państwa zdrowe i chore, elity i antyelity, wzorce i antywzorce

Państwo zdrowe to takie, gdzie za uczciwość, pracowitość i talenty idzie się do góry, zyskując szacunek i dochody. Pracowitość i talenty rozwijają kraj.  W państwie chorym do góry idzie się za lenistwo, nieuczciwość i nie za talenty twórcze, lecz za talenty do kombinowania i cwaniactwa, za talenty do pasożytnictwa. Spora cześć pracowitości i talentów marnuje się wtedy albo służy innym, bardziej zdrowym państwom, do których pracowici i utelentowani uciekają lub emigrują. Państwo zdrowe ma elity będące wzorcami dla innych, zaś państwo chore ma antyelity i antywzorce. Od tego czy państwo jest chore czy zdrowe zależy wszystko: poziom lęku i agresji obywateli, poziom ich zaufania do siebie, liczba przestępstw, liczba chorób, szczególnie psychicznych i psychosomatycznych, tempo i jakość rozwoju gospodarczego, liczba wynalazków itd itd. Między opisanymi skrajnościami istnieją przejścia, państwa rzadko są całkowicie zdrowe lub chore, tylko są w różnym stopniu chore lub zdrowe. Niemniej pomiędzy poszczególnymi państwami istnieją kolosalne różnice w stopniu zdrowia i choroby. Wewnątrz państw istnieją branże i instytucje, gdzie  nie da się iść do góry za całkowite np. lenistwo - nie da się tego zrealizować np będąc robotnikiem na taśmie. Ale istnieją też dziedziny i instytucje, gdzie nic nie robiąc twórczego można, stosując niekiedy przy tym PR (czyli bezwstydne propagandowe samochwalstwo), czy służąc możnym, albo szkodząc uczciwym i twórczym, osiagać wciąż większe dochody i wpływy. Należy popierać tych polityków i te partie, które rokują, że dążyć będą do państwa zdrowego, a nie tych, którzy gwarantuja trwanie i rozwój państwa chorego. Niekiedy w bardzo chorych państwach w ogóle nie ma polityków z pierwszej grupy. Wtedy wyborca,pozornie wybierając, w rzeczywistości nie wybiera: kogo by nie wybierał, zawsze wybiera państwo bardzo poważnie chore - przerażajacy twór.