Do roku 1809 Finlandia była integralną częścią Szwecji, a po przegranej przez Szwecję wojnie roku stała się mniej lub bardziej autonomiczną (Wielkie Księstwo) częścią Rosji aż do roku 1917.
Tove Jansson była w długotrwałym związku z graficzką Tuulikki Pietilä, pierwowzorem postaci Too-tiki z Muminków. Pamiętajcie o tym, czytając Muminki waszym dzieciom indoktrynujecie je genderem i czymś tam jeszcze gorszym.
Zupełnie nie dla dzieci rysował Tom of Finland. Poczta fińska uczciła go serią 3 znaczków w 2014.
Dawno temu zbierałem znaczki i zastanawiałem się co obok "Finland" znaczy "Suomi". To proste - Finlandia jest oficjalnie krajem dwujęzycznym ze względu na dużą mniejszość szwedzką, zwłaszcza w Turku (Åbo) i Helsinki (Helsingfors)
Ojcem literatury fińskiej w języku fińskim był Aleksis Kivi a jego powieść założycielska "Siedmiu braci" (1870) otworzyła wrota językowi ludu, choć zjechana przez współczesnych mu krytyków literackich. Dla Finów i ich rodzącej się dumy narodowej (fiński był pogardzanym językiem chłopów i plebsu, w oficjalnym użyciu był szwedzki lub rosyjski) miała olbrzymie znaczenie.
Elias Lönnrot, starszy od Kiviego o pokolenie, zebrał, spisał i scalił w wydany w 1835 epos bohaterski "Kalevala" ludowe runy - ludowa poezję śpiewaną, runy, przekazywaną ustnie, mimo prześladowań Kościoła protestanckiego, z pokolenia na pokolenie.
Finlandia, jako pierwszy kraj na świecie (autonomia w ramach Cesarstwa Rosyjskiego), nadała kobietom bierne prawo wyborcze w 1906, a w roku następnym Finowie wybrali do swojego parlamentu 19 kobiet.
Dla Polaków może być szokujący widok pomnika cara Aleksandra II przed gmachem Senatu w Helsinkach. Uczynił wiele dla faktycznej autonomii Wielkiego Księstwa Fińskiego, nadał fińskiemu status języka oficjalnego i wprowadzał ostrożne reformy liberalne.
Finowie uważali, że Polacy wszczynając Powstanie Styczniowe zniszczyli wszelkie szanse niezależności uzyskiwanej polityką nacisków, małych kroków i ustępstw nie tylko dla siebie ale i dla Finów.
Finowie nigdy nie wzniecali z góry przegranych powstań. Z drugiej jednak strony, mimo miażdżącej przewagi przeciwnika w uzbrojeniu, spuścili łomot Sowietom w Wojnie Zimowej 1939/40.
Rosja na przełomie XIX i XX wieku postanowiła zdusić kłującą w oczy fińską autonomię, zlikwidować fińska konstytucję i wolność druku, wprowadzić cenzurę, zaprowadzić samodzierżawie, rosyjski jako język urzędowy, narzucić rosyjskie prawa i wprowadzić brankę na wzór rosyjski. Gwarantowaną przez konstytucję nieodwoływalność urzędników służby cywilnej zlikwidowano środkami administracyjnymi, a najwyższe stanowiska w administracji objęli Rosjanie lub inne osoby lojalne wobec reżimu. Finowie stawili bierny i czynny opór, nie poddając się represjom zarządzanym przez przysłanego z Petersburga gubernatora, Nikołaja Bobrikowa. Bobrikow został zastrzelony 16 czerwca 1904 w sali Senatu przez samotnego zamachowca, Eugena Schaumana. Schauman spędził kilka najwcześniejszych lat w Radomiu, gdzie jego ojciec, późniejszy generał, był dowódcą stacjonującej tam jednostki piechoty.
Rosjanie zaniechali programu rusyfikacji po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. Imperium chyliło się ku upadkowi i miało poważniejsze sprawy na głowie niż pognębienie peryferium państwa.
Podobnie jak 130 milionów użytkowników miałem i ja nokię 3310, a niedawno sprawiłem sobie nostalgiczną jej replikę do rozmów na wyjazdach. Znam pewną osobę, która kolejnych modeli nokii używa do dziś.
Linuksiarze i 90% zawodowców czczą czcią bałwochwalczą Linusa Thorvaldsa, twórcę Linuxa, z zupełnie przeciwstawnych powodów.
Jorma Kaukonen, wnuk fińskich imigrantów, był gitarzystą Jefferson Airplane. Nie żebym polecał te pigułki, (One pill makes you larger and one pill makes you small) ale warto posłuchać: https://youtu.be/ejKUJu9xct4
Paavo Nurmi zdobył 9 złotych medali olimpijskich, ustanowił 21 oficjalnych rekordów świata i drugie tyle nieoficjalnych, a ja niniejszym kończę ten maraton.
Bonus. Noże zwane “finka” trafiły do Polski za pośrednictwem rosyjskim, gdzie “finskij noż” był popularny wśród kryminalistów. Fiński pierwowzór, puukko, to nóż wielu zastosowań, głównie myśliwski lub dla amatorów spędzania czasu na świeżym powietrzu. Fińscy żołnierze mają prawo posiadać i używać prywatne finki i jest to jedyny dozwolony element cywilny w wyposażeniu wojskowym. Osobiście używam szwedzkiego noża morakniv z fabryki w Östnor.
Inne tematy w dziale Kultura
