Skala zniszczenia Ukrainy polskiej dokonywana przez przybywających z ówczesnej lewobrzeżnej Ukrainy a szczególnie Siczy Zaporoskiej tzw. hajdamaków (oba te tereny znajdowały się wówczas pod władzą moskiewską, przy czym sama Sicz Zaporoska jeszcze do połowy XVIII wieku uznawana była za teren neutralny) były niewyobrażalne. Jak wynikało z raportu sporządzonego po listopadzie roku 1760 przez kanclerza koronnego, od ostatecznego ustalenia się na Siczy władzy moskiewskiej ok 1750 roku , w przeciągu 10 lat (tj. w okresie 1750-1760) dokonano wówczas zburzenia, spalenia lub spustoszenia kilkunastu miast i stukilkudziesięciu wsi. Do tego oczywiście dochodziły liczne rabunki. Dokładne inwentarze sporządzone na przełomie roku 1760/1761 przez kancelarię kanclerza koronnego wskazywały też "na ciągłe łupieże". Ogólna wartość szkód wyrządzonych na polskiej Ukrainie w okresie dziesięciu lat 1750-1760 przez moskiewskich hajdamaków obliczono zatem na 4 miliony ówczesnych złotych polskich. Oprócz powyższego kozacy siczowi zabili w tym czasie na terenie Rzeczypospolitej kilkaset osób.
Co więcej, "kozacy strony moskiewskiej udawali te wycieczki zbójecko-zbrojne i całemi bandami podejmowane za odwiedzanie krewnych lub chodzenie za kupnem/.../ łupami się dzielili z oficerami moskiewskimi, którzy mieli komendy na granicy". Jednocześnie carscy sędziowie graniczni odwlekali wydawanie wyroków na złapanych na rozbojach hajdamaków oraz "wynajdywali tysiące pozory aby wszystkie poszukiwania udaremnić".
Wreszcie "Moskale z swojej strony występowali z dziwacznymi uroszczeniami i likwidowali miliony szkód urojonych, a co zabawniejsza szkody poczynione przez własnych hajdamaków zaliczali do rzędu szkód zdziałanych niby przez zbiegłych z Polski hultajów".
Tak oto ustabilizowanie się władzy moskiewskiej na Siczy oznaczało wzmożenie najazdów tych kozaków na ziemie ukrainne pozostające pod polskim panowaniem.
Cytaty- H Schmitt, Dzieje Polski XVIII i XIX wieku, Kraków 1866, s. 295
Inne tematy w dziale Kultura
