Jak podawał car Mikołaj I „uznawszy za konieczną przekształcić we wszystkich od Polski przywróconych guberniach wydział edukacyjny, stosownie do rzetelnych pożytków tamecznego kraju, zamyślaliśmy urządzić dla Okręgu [Naukowego] Białoruskiego wyższy zakład naukowy w Orszy, któryby, z czasem, w obszerniejszym rozwinieniu, mógł zastąpić zniesiony Uniwersytet Wileński.”
Wśród owych „rzetelnych działań” działań Liceum Wołyńskie zostało przeniesione z Krzemieńca do Kijowa. Ukazem zaś wydanym przez cara Mikołaja I do Rządzącego Senatu, w dniu 8/20 października 1833 roku, ustanowiono tam Uniwersytet św. Włodzimierza.
Projekt uczynienia ze sławnej ze zwycięstwa sił polsko-litewskich nad Moskwą roku 1514 Orszy ośrodka moskiewskiej kultury i nauki oraz rusyfikacji ziem białoruskich okazął się jednak trudny do zrealizowania. Jak skarżył się car na przełomie lutego i marca 1834 roku «
a)„skądinąd widzieć się dało, że wzniesienie gmachów w Orszy, na cel pomieszczenia liceum, z powodu odkrytych w tym mieście niedogodności, nie może być dokonane s pożądanym skutkiem”;
b)„że w ogólności urządzenie wyższego zakładu naukowego w Okręgu Białoruskim wymagałoby, obok wszelkich, łożonych na to kosztów, długiego czasu”
c)„gdy przeciwnie, w nowozałożonym Uniwersytecie Sw. Włodzimierza, wszystkie pilniejszej potrzeby kursa, w bieżącym jeszcze roku rospoczęte będą”
d)„że ten Uniwersytet, przy pomnożonych środkach, może zastąpić oba licea, zamierzane przedtem w Kijowie i Orszy;
e)„że Kijów, środkowe stanowisko handlu i przemysłu okolicznego kraju, powinien ze wszystkich tych względów służyć też za środek systematu naukowego wszystkich zachodnich gubernij, na cel ostatecznego kształcenia młodzi, przygotowanej ku temu w gimnazjach Okręgów [Naukowych] Kijowskiego i Białoruskiego.»
W związku z powyższym w ukazie skierowanym do Petersburskiego Rządzącego Senatu car Mikołaj I na przełomie lutego i marca 1834 roku nakazał odstąpić od projektu powołania do życia liceum ( w przyszłości Uniwersytety) Orszańskiego . Przeznaczone na wybudowanie tamże budynków uniwersyteckich kwoty (ponad 200 tysięcy rubli srebrem i ponad 3, 500 rubli asygnacyjnych) Mikołaja nakazał przekazać na wystawienie budynków Uniwersytetu Kijowskiego.
W ten sposób zrezygnowano na przełomie lutego i marca 1834 roku z budowy uniwersyteckiego ośrodka rusyfikacji naukowej na Białorusi, mającego przy okazji zaćmić pamięć sławetnego polsko-litewskiego zwycięstwa spod Orszy .
@copyright Marek Rutkowski
PS uwaga na ewentualne prowokacje, manipulacje i przekłamania, jakie mogą się pojawiać we wpisach na tym blogu
Inne tematy w dziale Kultura
