Pomoc samorządom miejskim w paskiewiczowskim Królestwie Polskim

Praktykowany w Królestwie Polskim do roku 1838 sposób administrowania funduszami miejskimi polegał przede wszystkim na tym, iż

po „zaspokojenu” wszelkich przewidzianych w budżecie municypalnym potrzeb o charakterze miejscowym
oraz po dokonaniu melioracji i pokryciu wymogów finansowych, związanych z upiększaniem danego miasta, pozostałe w kasach ekonomicznych ma tzw. „remanencie”
dochody każdego organizmu miejskiego Królestwa były odsyłane do Banku Polskiego na oprocentowany rachunek. Działo się tak zgodnie z postanowieniem Rady Administracyjnej z czerwca 1828 roku.

Uzyskane z tytułu przekazania na oprocentowaną lokatę do Banku Polskiego owego remanentu sumy, właściwe kasy miejskie pobierały na rzecz swoich dyrektorów jako „/.../procent po 3/00 oznaczony”. Sumy te jednak były pobierane jedynie sytuacji, gdy nie następowało pojawienie się nieprzewidzianych, wyższych od danego funduszu etatowego kasy miejskiej wydatków. W takiej sytuacji musiał nastąpić „/.../ zwrot złożonego w Banku funduszu”.

Jak stwierdzała Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego w swoim raporcie za rok 1838, wieloletnie doświadczenie unaoczniło mankamenty tego systemu, polegające na tym, iż wprowadzenie takiego właśnie rozwiązania było korzystne jedynie dla bardziej zamożnych organizmów miejskich, gdzie dzięki zastosowaniu ww. systemu można było zabezpieczyć stosowne, rzeczywiście odpowiadające lokalnym potrzebom sumy. Wprowadzony jednak w roku 1828 projekt „/.../ systemowi ogólnej melioracji miast w zupełności nie odpowiadał”.

Okazywało się, iż mniej zasobne w fundusze organizmy miejskie pozostawały w praktyce bez niezbędnego wsparcia, potrzebnego do podejmowaniu przez nie środków, które miałyby w przyszłości zapewnić ich wzrost i zwiększenie ogólnej zamożności ich mieszkańców.

Z tego powodu przyjęto i równocześnie od razu wprowadzono w roku 1838 w życie nowy system zarządu funduszami municypalnymi, polegający na zastosowaniu obowiązku wzajemnego wspierania się miast, gdzie organizmy zamożniejsze realizowały swoje obowiązki wobec miast „mniej zamożnych”.

Wprowadzone zmiany można było zrekapitulować, jak następuje. Pozostające w kasach ekonomicznych bogatszych miast po realizacji wszystkich lokalnych potrzeb tzw. „remanenty” przekazywano teraz bezpośrednio w formie pożyczki do innych, biedniejszych miast Królestwa; warunkiem było tu oczywiście respektowanie przez pożyczkobiorcę konieczności zwrotu pożyczonych sum, co miało następować relatywnie do stanu dochodów i potrzeb pożyczającego daną sumę organizmu miejskiego.

W ten sposób, jak to zaznaczała KRSWDiOśP, osiągnięto podwójną korzyść.

Przede wszystkim niewykorzystane przez bogatsze miasta Królestwa Polskiego sumy, które dotychczas lokowano na oprocentowanym rachunku w Banku Polskim, zaczęły przynosić tym właśnie organizmom miejskim większe niż dotychczas profity, jako że oprocentowanie tzw. pożyczek wewnątrzmiejskich było wyższe niż stopa procentowa uzyskiwana od sum lokowanych w Banku Polskim.

Z drugiej strony Ministerstwo zaznaczało, iż zyskają na tej zmianie również i uboższe miasta, które posiadając teraz łatwiejszy dostęp do potrzebnych na ich rozwój funduszy „/.../ stopniowo wzrastać i wzmacniać się będą”.