W czasach paskiewiczowskich za niesienie pomocy osobom pozostającym w nagłej potrzebie odpowiadały władze policyjne. Gdy jednak nie spełniały one swego obowiązku, a wśród pewnej części „włościan” dawała się zauważyć „niezwykła obojętność na los i cierpienia współbliźnich”- dochodziło do niewyobrażalnych tragedii. Jedną z nich, niezwykle poruszającą ze względu na okrutny los wdowy i sierot, można przedstawić poniżej. Nie odda fragment tego opisu ogólnego zjawiska i nie jest on oczywiście typowy, jednak rzuca pewne światło na występujące wśród ówczesnych chłopów realia epoki.
„Mikołaj Taborek, mieszkaniec gminy J /…/, z żoną i trojgiem dzieci, za świadectwem przesiedlenia przeniósł się do gminy M/…/, i ugodzony przez dwór tamocznv za struża, obowiązki te od początku [roku 1847] sprawował, lecz po dwumiesięcznej ciężkiej chorobie, w końcu listopada [roku 1847] zszedł z tego świata, pozostawiwszy wdowę z trojgiem nieletnich dzieci. Biedna ta kobieta pozbawiona wszelkiego sposobu do życia, pragnęła wynieść się z M/…/ i szukać pomocy i wsparcia u rodziny, we wsi J/…/ zamieszkałej.
Mając jednak za pokrycie dla siebie lichy tylko kaftan a dla dzieci koszule, w /…/ tak przykrej porze zimowej, po trzykroć udawała się z prośbą do Jakubowskiego rządcy dóbr M/.../, o udzielenie podwody, której tenże dwukrotnie odmawiał. Wreszcie usilnemi naleganiami[zniewolony], aby ją na Święta Bożego Narodzenia do krewnych odesłał w dniu 11/23 Grudnia [roku 1847] spełnił jej żądanie, jakkolwiek odsyłającym nędza tej biednej kobiety i słabość jednego jej dziecka na krosty dostatecznie były wiadome.
Wyprawiona w ten sposób, przybyła do mieszkania Michała Walczyk, krewnego swego w J/…/, lecz źle przyjęta, udała do Franciszka Tabor brata męża jej, który będąc chorym, schronienia w zupełności odmówił. Przeszła zatem do Jana Fojki również swego krewnego; ten przenocował i doniósł o tem Soltysowi Antoniemu Kalińskiemu, nazajutrz jednak gdy Fojka nie chciał jej dalej trzymać, zniewoloną była udać się na wieś do komornic i u tych noc przepędziła.
W dzień Bożego Narodzenia udała się powtórnie do :Michała Walczyk :i tam do południa pozostała, gdy jednak tenże wrócił z kościoła, rozkazał jej wyjść z domu, radząc aby się do Franciszka Tabor przeniosła. Samym zmierzchem wieczornym ta nieszczęśliwa i opuszczona wdowa, wraz z dziećmi, przybyła pod dom Franciszka Tabor, a kołacząc do drzwi, błagała o nocleg, lecz Walenty Tabor syn tegoż. lat 20 wieku liczący, wyszedłszy z domu odepchnął ją, nie dozwliwszy nawet chwilowego ogrzania się w izbie. Wyrzucona bez litości z domu brata męża swojego, udała się powtórnie do mieszkania Michała Walczyk, który spał w oborze i słyszał kołatanie, lecz po długim czasie odmowną dał odpowiedz.
W tak okropnem opuszczeniu od własnych krewnycb, pozbawiona posiłku, skostniała od .zimna, patrząc na męki i bolesną śmierć swych trojga dzieci, na próżno płaczem i jękami usiłowała wzruszyć nieludzkie serca, na próżno błagała, zaklinając: ””Jeżeli Boga macie w sercu, puście mnie””
Na koniec, widząc skrzepłe zwłoki swych biednych dzieci, wołała jeszcze: ””Już nie mam dzieci!””” Ten ostatni krzyk rozpaczy nieszczęśliwej i umierającej matki, nie zdołał .jednak przeniknąć do serc, pozbawionych wszelkich uczuć litości, bowiem Franziszek Tabor, syn jego Walenty i Michał Walczyk, lubo takowy dobrze słyszeli, nie tylko nie przynieśli ginącym z głodu i zimna jakiejkolwiek pomocy, ale nawet się nie odezwali.
W poranku dnia następnego to jest: 14/26 Grudnia [roku 1847] przed domem Franciszka Tabor znaleziono martwe zwłoki biednej Matki i trojga jej dzieci, a opinia lekarska przyniosła to niewątpliwe przekonanie, ze głód i zmarznięcie stały się przyczyną tej gwałtownej śmierci”
Można postawić w tym konetkście zasadne pytanie o zakres znieczulicy wówczas i dziś.
@copyright Marek Rutkowski
Inne tematy w dziale Kultura
