Potrójny system kontroli ucieczek z KP podczas Wiosny Ludów

I. W okresie Wiosny Ludów, w grudniu roku 1848 wprowadzono w paskiewiczowskim Królestwie Polskim zasadę aby raz na tydzień władze powiatowe składały władzom gubernialnym informacje o zbiegłych spisowych. Władze gubernlane w dalszej kolejności przekazywłay te dane równie często do zarządzanej przez tajnego radcę Storożenko Komsj Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych (ministerstwa).

II. Chcąc zastosować niejako kolejny system kontroli ucieczek, carski namiestnik Królestwa Polskiego feldmarszałek Iwan Paskiewicz polecił wkrótce potem rosyjskim wojskowym naczenikom wojennym stancjonująym w kazdej guberni i powiecie, prowadzić listę osób, które "skutkiem terażniejszych okoliczności" zbiegły za granicę. Listy te następnie przesyłano raz na tydzień bezposrednio do kancelarii głównodowodzącego I armią czynną Paskiewicza.

III. Wreszcie Paskiewicz polecił na przełomie zimy 1848i 1849 roku Komsij Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych nakazać rządom gubernialnym aby o "wszyskich udających się potajemnie za granicę, czy to dla uniknięcia zaciagu wojskowego, czy też pod jakim bądż pozorem" donoszono do ministra spraw wewnętrznych, senatora Storożenko, celem zastosowana wobec zbiegów przepisów ustawy karnej.

IV. W zwiazku z powyższym zastosowano też specjalną procedurę postepowania sprawdzającego. Przede wszytskim przy każdym stwierdzeniu zbiegostwa z paskiewiczowskiego Królestwa Polskiego miejscowa władza miala obowiązek fakt ten "natychmiast ja knajdokładniej śledzić protokolarnie".

Daleko posuniętym wymogiem nałozonym na przełowiem roku 1848 i 1849 na władze admnistracyjne paskiewiczowskiego Królestwa było sprawdzenie czy ktoś (i ewentualnie w jaki sposób) dopomagał do zbiegostwa. Trzeba też było sprawdzić czy nie znazały się oosby namawiające do ucieczki lub rozsiewające jakiekolwiek "wieści". W wypadku stwierdzenia pomocy przy zbiegostiwe, oosby podejrzane należlao natychmiast zatrzymac w ścisłym areszcie. Takie zatrzymanie następowła oczywiście bezterminowo, az do wydania decyzji przez władze dochodzeniowe.

Konkluzja: Widzimy zatem wprowadznie podczas Wisony Ludów niejako potrójnego systemu kontroli ucieczek z zarządzanego przez namiestnika Paskiewicza Królestwa Polskiego. System ten, nie tylko wielowartwowy i wsieloszczeblowy, jednoczesnie obligował władze najezdnicze do bardzo częstej weryfikacji danych. Wprowadzenie odpowiedzlaności osób trzecich, w tym osób "'rozsiewająch wieści" swiadczyło zaś o bezwglednej determinacji wladz moskiewskich do mozliwie skutecznego zduszenia procesu ucieczek z Królestwa, szczególnie grożnego dla Rosjan w okresie Wiosny Ludów.