Polska edukacja powinna być wspierana przez politykę rządową, która stwarza sprzyjające warunki dla rozwoju start-upów i wynalazczości. Programy grantowe i stypendia mogą znacząco wspierać młodych innowatorów w realizacji ich pomysłów, a także zwiększać dostęp do nowoczesnych technologii i zasobów badawczych.
W dzisiejszym, coraz bardziej zglobalizowanym i dynamicznie zmieniającym się świecie innowacje technologiczne są jednym z kluczowych elementów rozwoju gospodarki i zwiększania konkurencyjności państw. Kraje, które skutecznie wspierają swoich wynalazców i przedsiębiorców (a piszę to z pozycji samemu bycia przedsiębiorcą), odnoszą sukcesy na arenie międzynarodowej i przyczyniają się do wzrostu dobrobytu swoich społeczeństw. Polska, choć posiada duży potencjał intelektualny i twórczy, często napotyka trudności w tworzeniu środowiska sprzyjającego innowacjom. W związku z tym pojawia się pytanie: jak polska edukacja może lepiej przygotować przyszłych wynalazców i założycieli start-upów, aby skuteczniej wspierali krajową gospodarkę?
1. Rola edukacji w kształtowaniu postaw innowacyjnych
Edukacja odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu umiejętności niezbędnych do prowadzenia działalności wynalazczej i przedsiębiorczej. Według badań przeprowadzonych przez OECD (2019), systemy edukacyjne wspierające kreatywność i myślenie krytyczne w znacznym stopniu wpływają na rozwój umiejętności innowacyjnych u młodzieży. Polska edukacja, oparta w dużej mierze na systemie tradycyjnym i transmisyjnym, nie zawsze sprzyja rozwijaniu tych kompetencji, a uczniowie rzadko mają okazję uczestniczyć w projektach interdyscyplinarnych i problemowych, które są kluczowe dla rozwoju kreatywności i przedsiębiorczości.
Zgodnie z wynikami badania PISA, polscy uczniowie wypadają dobrze pod względem wyników w przedmiotach ścisłych, lecz w obszarze rozwiązywania problemów wymagających nieszablonowego myślenia ich wyniki są niższe niż średnia OECD (OECD, 2019). Brak rozwijania tych umiejętności sprawia, że młodzież jest mniej przygotowana do tworzenia nowych rozwiązań i podejmowania ryzyka — cech kluczowych dla wynalazców i przedsiębiorców.
2. Wzrost nacisku na STEM i edukację interdyscyplinarną
Jednym ze sposobów, by lepiej przygotować młodzież do tworzenia innowacji, jest zwiększenie nacisku na edukację w obszarze STEM (nauka, technologia, inżynieria, matematyka), co od lat przynosi efekty w krajach takich jak Finlandia, Korea Południowa czy Izrael (McKinsey & Company, 2020). Edukacja STEM rozwija kompetencje techniczne i analityczne, które są niezbędne dla wynalazców, a także stymuluje kreatywne podejście do problemów.
Przykłady takich działań można znaleźć w programach edukacyjnych w USA, gdzie projekty badawcze na poziomie szkoły średniej angażują uczniów w praktyczne zastosowanie wiedzy w laboratoriach oraz współpracę z lokalnymi firmami technologicznymi (National Science Foundation, 2021). W Polsce podobne programy mogłyby zostać wdrożone przy współpracy uczelni i sektora prywatnego, oferując uczniom możliwość pracy nad projektami badawczymi, które mogłyby stać się fundamentem dla przyszłych start-upów.
3. Rozwijanie umiejętności miękkich i mentalności przedsiębiorczej
Umiejętności miękkie, takie jak komunikacja, współpraca, zdolność adaptacji oraz myślenie krytyczne, są równie ważne jak kompetencje techniczne w procesie rozwoju wynalazcy i przedsiębiorcy. Badania przeprowadzone przez Harvard Business Review wykazują, że liderzy start-upów, którzy opanowali umiejętności miękkie, są bardziej skuteczni w zarządzaniu zespołem oraz w tworzeniu zaufania z inwestorami (HBR, 2018). W polskim systemie edukacji warto zwiększyć nacisk na rozwój tych umiejętności poprzez zajęcia z przedsiębiorczości, które byłyby obowiązkowe na wszystkich etapach edukacji.
Wprowadzenie modułów opartych na metodach aktywnego uczenia się, takich jak metoda case study, zajęcia z kreatywnego rozwiązywania problemów czy design thinking, pozwoliłoby uczniom lepiej zrozumieć proces tworzenia nowych rozwiązań i zmierzyć się z rzeczywistymi wyzwaniami (E. Mazur, 2015). Skuteczna edukacja przedsiębiorcza nie powinna ograniczać się tylko do teorii, ale angażować uczniów w praktyczne doświadczenia, które uczą elastyczności i umiejętności radzenia sobie z porażkami — elementów kluczowych dla przyszłych innowatorów.
4. Współpraca z sektorem prywatnym i instytucjami badawczymi
Kolejnym elementem, który może wspierać rozwój wynalazców i założycieli start-upów, jest bliska współpraca sektora edukacji z biznesem i instytucjami badawczymi. W krajach takich jak Niemcy czy Holandia funkcjonują systemy dualne, które łączą edukację z praktyką zawodową. Przykładowo, niemiecki system „Duales Studium” pozwala studentom na zdobywanie doświadczenia zawodowego równolegle z nauką, co znacząco zwiększa ich szanse na rynku pracy i umożliwia zdobycie umiejętności niezbędnych do prowadzenia działalności innowacyjnej (BMBF, 2021).
W Polsce model ten mógłby zostać zastosowany poprzez tworzenie lokalnych centrów innowacji i przedsiębiorczości, które współpracowałyby z uczelniami, szkołami oraz firmami technologicznymi, oferując młodzieży praktyczne wsparcie w rozwoju własnych pomysłów. Ponadto, fundacje i organizacje non-profit mogłyby angażować się w programy mentoringowe, które pomagają młodym ludziom w rozwijaniu ich projektów.
5. Finansowanie i polityka sprzyjająca innowacjom
Polska edukacja powinna być wspierana przez politykę rządową, która stwarza sprzyjające warunki dla rozwoju start-upów i wynalazczości. Programy grantowe i stypendia mogą znacząco wspierać młodych innowatorów w realizacji ich pomysłów, a także zwiększać dostęp do nowoczesnych technologii i zasobów badawczych. Takie inicjatywy są szeroko stosowane w krajach skandynawskich, gdzie młodzi wynalazcy mają dostęp do wsparcia finansowego i organizacyjnego na różnych etapach rozwoju swoich projektów (Nordic Innovation, 2020).
Podsumowanie
Polska edukacja stoi przed wyzwaniem dostosowania się do potrzeb przyszłości. Rozwijanie kompetencji technicznych, umiejętności miękkich, współpracy z sektorem prywatnym oraz zwiększanie finansowania dla innowatorów to kluczowe kroki, które mogą przyczynić się do kształcenia przyszłych wynalazców i założycieli start-upów. Dzięki odpowiednim reformom i wsparciu edukacyjnemu Polska ma szansę stać się krajem, w którym innowacje rozwijają się dynamicznie, a młodzi wynalazcy i przedsiębiorcy mają pełną możliwość realizacji swoich pomysłów, wspierając tym samym krajową gospodarkę.
Autor: Rafał Szczepanik jest prezesem Fundacji Training Projects i przedsiębiorcą - założycielem start upó'w
Źródła:
OECD. (2019). Results from PISA 2018.
National Science Foundation. (2021). STEM Education and Workforce.
Harvard Business Review. (2018). Soft Skills in Leadership.
BMBF. (2021). Duales Studium: A Model of Practical Education in Germany.
Nordic Innovation. (2020). Supporting Young Innovators in Scandinavia.
Mazur, E. (2015). Effective Methods in Active Learning.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
