Jak likwidowano "wojsko Szeremietiewa”

W czerwcu w 1996 r. powstała Akcja Wyborcza Solidarność. Jako jeden z jej organizatorów stworzyłem zespół programowy ds. bezpieczeństwa narodowego. We wrześniu 1997 r. przedstawiłem ostateczny kształt programu obronności. Władze AWS zaakceptowały program.

Po wygranych wyborach AWS utworzyła rząd wspólnie z Unią Wolności. W umowie koalicyjnej znalazły się postanowienia „stworzenia sprawnego systemu obrony terytorialnej” oraz „rozbudowania wojsk obrony terytorialnej”.

Ministrem ON w rządzie premiera Jerzego Buzka został polityk UW Janusz Onyszkiewicz. Piszący te słowa jako sekretarz stanu pierwszy zastępca ministra z zadaniem zrealizowania zapisów dotyczących OT. Wkrótce okazało się, że minister nie rozumie czym jest „obrona powszechna” i nie dostrzega potrzeby tworzenia obrony terytorialnej.

Kika miesięcy trwały moje staranie, aby podjąć pracę w kwestii OT. W maju 1998 r. powstał w MON zespół pod moim kierownictwem do opracowania „koncepcji zadaniowej i strukturalno – organizacyjnej systemu Obrony Terytorialnej”. W zespole znaleźli się m.in. gen. January Komański, szef zarządu OT w Sztabie Generalnym, profesorowie pułkownicy Józef Marczak i Ryszard Jakubczak, z Katedry Obrony Terytorialnej i Cywilnej Akademii Obrony Narodowej. Ponadto eksperci spoza MON. Zespół wykonał szereg ekspertyz i opracowań studyjnych. Odbyły się konsultacje i uzgodnienia z przedstawicielami Urzędu Obrony Cywilnej Kraju oraz komend głównych Policji, Straży Pożarnej i Straży Granicznej. Na początku 2000 r. zaprezentowałem opracowany program utworzenia OT parlamentarnym komisjom obrony wraz z propozycjami zmian legislacyjnych w ustawie o powszechnym obowiązku obrony. Plan zakładał realizację od końca 1999 r. do 2012.r.

Proces formowania brygad OT podjęliśmy już w końcu 1999 r. Zamierzaliśmy utworzyć Inspektorat Obrony Terytorialnej i dowództwa OT na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Miało powstać kilkanaście brygad, kilkadziesiąt samodzielnych batalionów i kilkanaście kompanii specjalistycznych OT.

W lipcu 2001 r. w mediach wybuchła wymierzona we mnie afera korupcyjna i na wniosek ówczesnego ministra Komorowskiego premier Buzek odwołał mnie ze stanowiska.

https://www.salon24.pl/u/szeremietiew/968118,7-lipca-2001-to-nie-byl-przypadek

To oznaczało w praktyce odstąpienie MON od tworzenia systemu OT. Powstało wprawdzie siedem brygad OT, ale zaczęto coraz głośniej mówić, że „wojsko Szeremietiewa” – jak złośliwie nazywano żołnierzy OT- nie jest Polsce potrzebne, a nawet, że rozwijanie sił OT jest sprzeczne z doktryną NATO (sic!).

Proces likwidacji jednostek OT rozpoczął Jerzy Szmajdziński, minister ON w rządzie premiera Leszka Millera. 30 września 2003 r. rozwiązał 23. Śląską Brygadę OT. Kolejną, 2. Mińsko-Mazowiecka Brygadę OT im. gen. dyw. F. Kleeberga zlikwidował Radosław Sikorski, minister obrony w rządzie PiS. Następnie kolejni ministrowie z PO-PSL przekształcali brygady OT w bataliony: 1. Gdańską Brygadę OT im. gen. Józefa Wybickiego, 22. Karpacką Brygadę Piechoty Górskiej Obrony Terytorialnej, 18. Brygadę Obrony Terytorialnej im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego i 14. Brygadę Obrony Terytorialnej Ziemi Przemyskiej im. Hetmana Polnego Koronnego Jerzego Lubomirskiego. W przypadku 14. Brygady jej żołnierze już w pierwszym roku istnienia jednostki brali bezpośredni udział w ratowaniu ludności cywilnej, kiedy na Podkarpaciu pod wodą znalazły się tysiące hektarów użytków rolnych, zniszczeniu uległo kilkaset kilometrów dróg i setki budynków. Brygada regularnie brała też udział w kierowanych przez wojewodę podkarpackiego wspólnych ćwiczeniach z Policją Państwową i Państwową Strażą Pożarną.

Objęcie urzędu ministra obrony przez Bogdana Klicha w listopadzie 2007 r. oznaczało koniec istnienia OT. W lipcu 2008 r. wszystkie istniejące dotąd bataliony OT zostały przeformowane w zmechanizowane. 1 Batalion OT (niedawna 1. Gdańska Brygada OT) 1 lipca 2008 , rozkazem dowódcy Wojsk Lądowych, został przekształcony w 1 batalion zmechanizowany, który włączono do 7 Pomorskiej Brygady Obrony Wybrzeża. Także 1 lipca 2008 r. 14 batalion OT (niedawna 14. Brygada OT) włączono w skład 21 Brygady Strzelców Podhalańskich jako 14 batalion zmechanizowany. Następnie 22 batalion piechoty górskiej Obrony Terytorialnej (przedtem 22. Karpacka Brygada Piechoty Górskiej OT) z dniem 1 lipca 2008 został podporządkowany 21 Brygadzie Strzelców Podhalańskich zamieniając nazwę na 22 batalion piechoty górskiej. Rozformowano 18 batalion OT (18. Brygada OT) tworząc na jego bazie 1 lipca 2009 r. 18 pułk rozpoznawczy. Zakończyła istnienie wybijająca się 3. Zamojska Brygada OT. W styczniu 2008 r. brygadę przeformowano w batalion OT, a 1 lipca 2008 r. włączono do 3 Brygady Zmechanizowanej w Lublinie z jednoczesnym przekształceniem w 3 batalion zmechanizowany. W ten sposób „wojsko Szeremietiewa” zostały całkowicie zlikwidowane.” Trzeba było dopiero zwycięstwa wyborczego PiS, aby podjęto na nowo projekt zbudowania OT. Zastanawiające, że podobne perturbacje z „moim” wojskiem wystąpiły w przypadku projektu armato-haubicy Krab nazywanej „działem Szeremietiewa”.