W skład korpusu oficerskiego sił zbrojnych II RP wchodziło również duchowieństwo wojskowe. Władze wojskowe przyznały duchownym prawo noszenia munduru i oznak oficerskich.
W siłach zbrojnych II RP byli oficerowie kapelani wszystkich wyznań. Żołnierze katolicy mieli ordynariat na czele którego stał biskup polowy w randze generała dywizji i dziekani generalni (odpowiednik generała brygady), dla innych wyznań ustalono odrębne struktury kierowane przez duchownych w randze pułkownika WP.
Wśród zamordowanych przez Niemców i Rosjan znaleźli się także duchowni polscy wyżsi wojskowi.
-----------------
ks. Józef Prądzyński (65 lat)
Dziekan Generalny Wojska Polskiego
Virtuti Militari
Działał w tajnej organizacji samokształceniowej, skazany przez sąd niemiecki. W 1897 wstąpił do Seminarium Duchownego w Poznaniu, w 1901 otrzymał święcenia kapłańskie. Prowadził intensywną działalność narodową i społeczną. Od 1914 należał do Ligi Narodowej. Podejmował aktywne działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. W latach 1918-19 należał do Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, odpowiadał za Wydział Prasy i Propagandy.
Podczas powstania wielkopolskiego dziekan generalny Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim. W II RP organizator Powszechnego Towarzystwa Pedagogicznego do repolonizacji szkolnictwa w byłym zaborze pruskim. Senator, działacz Stronnictwa Narodowego.
Po kampanii polskiej 1939 współtworzył w Poznaniu konspiracyjną organizację „Ojczyzna”, prowadził tajne nauczanie i akcje charytatywne wśród Polaków na ziemiach wcielonych do Rzeszy.
Aresztowany przez Gestapo 3.05.1941 osadzony w KL Dachau. Zamordowany prawdopodobnie 20.05.1942 r. w komorze gazowej.
Ks. Bogucki Karol (73 lat)
Dziekan generalny Wojska Polskiego
Po studiach teologicznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie otrzymał święcenia kapłańskie i posługiwał w diecezji lwowskiej, m.in. jako wikariusz parafii i katecheta szkoły w Stanisławowie. Od 1903 w armii austro-węgierskiej, kapelan przy dowództwie korpusu we Lwowie. W czasie I wojny światowej starszy kapelan dywizji piechoty na froncie galicyjskim.
Od 1919 w Wojsku Polskim, kapelan w Szpitalu Garnizonowym we Lwowie. Od 1921 dziekan generalny WP. W latach 1923-28 szef duszpasterstwa wojskowego we Lwowie, a następnie w Poznaniu.
W 1929 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie, kapelan w zakonie i katecheta w szkole. Prezes wydziału wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów we Lwowie. Zamieszkał w Brodach, zajmował się działalnością charytatywną i społeczną.
Po agresji sowieckiej na Polskę w 1939 aresztowany przez NKWD. Oskarżony o „aktywne działania przeciw klasie robotniczej i ruchowi rewolucyjnemu w czasie pełnienia odpowiedzialnego stanowiska”. Skazany na uwięzienie w łagrze niewolniczej pracy. Zesłany do Chersonia, przebywał w jednej celi z gen. Mariuszem Zaruskim. Zmarł z wycieńczenia organizmu w 1941. Najpierw zmarł gen. Zaruski, następnie gen. Bogucki. Obydwaj pochowani zostali w zbiorowych mogiłach na cmentarzu więziennym, którego już nie ma.
Szymon Fedorońko (lat 47)
Naczelny kapelan wyznania prawosławnego Wojska Polskiego.
Srebrny Krzyż Zasługi
Po prawosławnym seminarium duchownym w Żytomierzu (1914), od 1922 w duszpasterstwie wojskowym WP, kapelan, szef duszpasterstwa prawosławnego w Okręgu Korpusu w Przemyślu, dziekan OK w Lublinie, później w OK w Warszawie. W 1934 w Głównym Urzędzie Duszpasterstwa Prawosławnego w Biurze Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych, następnie szef tego urzędu i naczelny kapelan prawosławny Wojska Polskiego. W 1937 uzyskał godność protoprezbitera.
W 1939 po agresji ZSRR na Polskę został wzięty do niewoli przez sowietów. Aresztowany i przetrzymywany w więzieniu w Moskwie, stanowczo odrzucił ofertę NKWD przejścia na stronę rosyjską. Osadzony w obozie w Kozielsku został zamordowany w 1940 w Katyniu.
Syn Aleksander por. pilot dotarł do Anglii, został przydzielony do 300. Dywizjonu Bombowego im. „Ziemi Mazowieckiej”. Brał udział w wielu lotach bojowych. Zginął 25.04.1944 zestrzelony nad Niemcami. Pośmiertnie
odznaczony Krzyżem Walecznych.
Syn Orest żołnierz AK z oddziału ochronnego Kwatery Głównej AK, zginął 1.08.1944 w Powstaniu Warszawskim.
Syn Wiaczesław kapral podchorąży AK zginął 18.08.1944 w Powstaniu Warszawskim.
Jan Józefat Potocki (lat 52)
Szef Głównego Urzędu Duszpasterstwa Ewangelicko-Reformowanego Wojska Polskiego
Krzyż Niepodległości
Wydalony z gimnazjum kieleckiego po strajku szkolnym w 1905; więziony za druk i kolportaż skryptów do nauki polskiego. Działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Aresztowany w 1908, więziony 4-lata w rosyjskim więzieniu, następnie skazany na dożywotnie zesłanie na Syberii. Zbiegł z Syberii do USA, był działaczem polonijnym, redaktorem gazety, należał do Komitetu Obrony Narodowej.
Absolwent Wydziału Teologicznego (1928), pastor w Baltimore. Do Polski powrócił w 1934, powołany do duszpasterstwa wojskowego jako kapelan WP w Dowództwie Korpusu Okręgu w Toruniu. W 1939 szef Głównego Urzędu Duszpasterstwa Ewangelicko-Reformowanego w WP.
Po agresji sowieckiej na Polskę aresztowany, więziony wraz z innymi duchownymi obrządków rzymskokatolickiego i prawosławnego w moskiewskim więzieniu na Łubiance. Zamordowany przez NKWD 9.04.1940 w Katyniu.
Baruch Steinberg (lat 43)
Naczelny Rabin Wojska Polskiego
Złoty Krzyż Zasługi
Członek Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako rabin wziął udział w wojnie polsko-ukraińskiej w obronie Lwowa w 1919. Był studentem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.
W 1928 został kapelanem wyznania mojżeszowego Wojska Polskiego rabin Okręgu Korpusu w Grodnie. W marcu 1932 został przeniesiony na stanowisko rabina Okręgu Korpusu Warszawie. W 1933 objął obowiązki szefa Głównego Urzędu Duszpasterskiego Mojżeszowego, a w latach 1935-1939 – szefa Głównego Wojskowego Urzędu Duszpasterskiego Mojżeszowego Biura Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1936 został naczelnym rabinem Wojska Polskiego. Działał w Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski.
1.09.1939 został szefem Duszpasterstwa Wyznań Niekatolickich dla Armii „Kraków”.
Po najeździe sowieckim na Polskę 17.09.1939, wzięty do niewoli sowieckiej, przebywał w obozie w Starobielsku, skąd wywieziono go 24.12.939 do więzienia na Butyrkach w Moskwie. 12.04.1940 został wywieziony do Katynia i zamordowany.
Więziony w Starobielsku Bronisław Młynarski pisze: Jak wielką i potężną była potrzeba wspólnej modlitwy dowodzi, iż jeńcy wyznania mojżeszowego, protestanckiego, prawosławnego – masowo uczestniczyli w nabożeństwach katolickich (...). Innym razem szliśmy w piątkowe wieczory pod przyzbę mizernej szopy (...), gdzie setki Żydów wznosiło gorące modły po hebrajsku, pod przewodnictwem kapelana dra Steinberga
Inne tematy w dziale Kultura
