niniejszy zbiór opisów historycznych dedykuję Intuicji oraz sympatykom OB-CIACHu ;)
Tezy przeciw amarantom, jako Barwie Narodowej
Jarosław Pych, kustosz zbiorów sztandarów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie utrzymuje:
"Początkowo był to karmazyn. W XIX wieku rozpowszechnił się amarant. Według jednej z hipotez, do barwienia tkanin, z których uszyte miały być mundury armii Księstwa Warszawskiego sprowadzono barwnik z Francji. W połączeniu z podobno żelazistą wodą z Wisły otrzymano amarant. Nie było już czasu ani możliwości na poprawki i mundury zostały uszyte z amarantowej tkaniny"
karmazyn Towarzyszy Kwalerii Narodowej wg. muzeumwp.pl
uwaga - na zdjęciu z natury poniżej - odcień wyłogów, kołnierza i czapki jest inny
Cytat z Kobylińskiego:
...
Opowiadają badacze(...), że chciano mieć albo czerwień cynobrową, jak tło naszego narodowego godła, albo karmazynową, która z granatem polowego munduru przypominałaby barwy „górnych chorągwi Rzeczpospolitej”. Jednakże importowany barwnik dał z żelazistą wodą warszawską niespodziewany odcień, onże amarant, a już brakło czasu i sukna na nową serię krawiecką. Ruszyło tedy bractwo, chcąc nie chcąc, w różowawych amarantach i dopiero somosierrska chwała uczyniła z tego koloru znak najwaleczniejszych, wchodząc do pieśni(...)i do tradycji naszej jazdy.
...
barwa karmazynowa w 1 Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej 1807-14
wg. portalu napoleon.org.pl
ale niektórzy, jak np. ekspert z Muzeum Wojska Polskiego - Andrzej Ziółkowski twierdzą w książkach o kawalerii polskiej z czasów napoleońskich, że rzeczywistość wcale nie wyglądała tak jakby chciał Kobyliński. Cytują naszego sławnego generała Dąbrowskiego, który zapewniał, że krój mundurów, barwy dodatków, czapek i kokard były bardzo szczegółowo opracowane w zamówieniach kontyngentu i jakiekolwiek rozbieżności wzorców z gotowym produktem nadesłanym przez wykonawców, kończyły się wielkimi awanturami oraz odsyłaniem sortów z powrotem do fabryk.
Czy zatem amarant na pewno był jedynie błędem w sztuce farbiarskiej?
Tezy za amarantem jako Barwie Narodowej
Amarant współcześnie:
„ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 4 maja 2009 r. w sprawie określenia innych znaków używanych w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej” wymienia amarant jako główną składową proporców dywizji dziedziczących tradycje kawalerii:
§ 24. 1. Proporcem rozpoznawczym dowódcy dywizji (równorzędny) jest prostokątny płat tkaniny gładki albo składający się z dwóch, trzech lub czterech pasów. Część przylegająca do liku przydrzewcowego ma postać trójkąta złożonego z trzech części trójkątnych barwy amarantowej, chabrowej i białej. Pośrodku długości płata, mierzonej od liku przydrzewcowego do tylnej krawędzi proporca, może być umieszczona oznaka rozpoznawcza dywizji (równorzędny).
...
§ 25. 1. Proporcem rozpoznawczym dowódcy dywizji dziedziczącej tradycje związku taktycznego kawalerii jest prostokątny płat tkaniny z umieszczonym na środku trójkątem, zakończony dwoma trójkątnymi językami na wolnym liku. Część przylegająca do liku przydrzewcowego ma postać kwadratu składającego się z czterech kwadratowych części w barwach amarantowej, białej, żółtej i chabrowej. Pośrodku kwadratu, na przecięciu linii łączących poszczególne części, może być umieszczona oznaka rozpoznawcza dywizji.
fot. G. Jakubowski / PAP
a jak było dawniej? otóż amarant pojawiał się w regulaminach i na najważniejszych elementach reprezentacyjnych Wojska Polskiego - sztandarach pułkowych:
-
Pierwszym mundurem generalicji polskiej był mundur saski – biały. Dla odróżnienia otrzymał zamiast pąsowych wyłogów – amarantowe, a zamiast haftów i epoletów złotych – srebrne. I tak już zostało. Kolor munduru w 1788 zmieniono na granatowy, ale amarant i srebro zostało. Poprzez Powstanie Kościuszki, Legiony, Księstwo Warszawskie czy Królestwo Kongresowe, hafty srebrne i kolor odznak amarantowy zostaną, amarant trochę ściemnieje, stanie się karmazynem, ale trwać będzie
obecna rekonstrukcja husarii, fot. slawek125 z portalu dobroni.pl
-
Kawaleria Narodowa–powstała w XVIII wieku na bazie starszych formacji jazdy jak husaria i pancerni- elita armii, kwiat narodu, o organizacji czysto szlacheckiej, zarezerwowała sobie amarant i karmazyn i nie tylko żaden z innych rodzajów broni ale nawet jazda o równie szlacheckiej organizacji jak pułki Przedniej Straży czy ułanów, marzyć nawet nie mogły by na swych oznakach zobaczyć te szlachetne barwy.
Towarzysz Kawalerii Narodowej z XVIIIw wg rekonstrukcji na portalu arsenal.org.pl
w środku zabytkowy mundur w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
uwaga - podobno to karmazyn, ale IMHO karmazynowy jest mundur piechoty obok
-
Reforma Sejmu Wielkiego zniosła dragonów ale utrzymała podział kolorów znaków : Kawaleria Narodowa – amarant.Kokardy rozdawane w Warszawie w czasie sejmu w 1812 roku były amarantowo-błękitne.
-
Wyjątki z przepisu mundurowego z 11 marca 1791 roku dot. Towarzysza 56 szwadronu Brygady Narodowej:
Mundur był taki: kurtka granatowa,kołnierz, wyłogi, mankiety i wykładane poły amarantowe, wcięta i do stanu zrobiona. fałdy jej tak długie, iż tylko dotykały się siedzenia, a poły zakrywały uda. Wyłogi szerokie od kołnierza ku połom zaokrąglone, gdy się rozepną, a gdy jak się należało do powinności zapną na haftki, od kołnierza do pasa, wtenczas formują dwa wyłogi proste, u których po 6 guzików białych numerowanych podług każdego szwadronu, a mego był numer 56.Czapka towarzysza i namiestnika amarantowa, z obłożeniem manszestrowym czarnym z daszkiem, mocno pikowana, na 10 cali wysoka. Przy której z lewej strony krzyż srebrny kawalerski, a za tem kita włosiana strzyżona, także 10 cali miała. Kordon karmazynowy z srebrem przerabiany, z dwoma kutasami srebrnymi. Ten spleciony i w koło czapki w festony zawieszony.
pułkownik w stroju paradnym, lekkokonny pułk polski Gwardii Napoleona I.
mal. Andrzej Jeziorkowski, wyd. Krajowa Agencjia Wydawnicza.
-
Znana jest sprawa zatargu Księcia Poniatowskiego z Napoleonem. Otóż Cesarz zażądał, by wojska polskie nosiły trójkolorową kokardę francuską. Poniatowski jako Wódz Naczelny oparł się temu, chcąc prowadzić wojsko pod znakami narodowymi amarantowo-białymi, nawiązując do tradycji ostatniej armii niepodległej Rzeczypospolitej - armii Powstania Kościuszki, kiedy to kolory te przyjęło za narodowe.[John R. Elting: "był to kolor buraczkowy (ang. beet root), który Francuzi nazywali amaranth"]
Régiment de lanciers de Berg(1809-1813)
Napoleonunikałokreślania narodowościw nazwie polskich pułków:(
-
Projektując mundury szwoleżerów Gwardii Cesarza Napoleona I wzorowano się na kawalerii narodowej sprzed 1794 r. Granatowa kurtka miała amarantowy kołnierz, mankiety i wyłogi. Obcisłe granatowe spodnie (rajtuzy) były podszyte skórą i ozdobione amarantowym, pojedynczym lampasem. Kołnierz i wyłogi munduru paradnego zdobił dodatkowo srebrny wężyk, a rajtuzy dwa amarantowe lampasy (mundury paradne oficerskie były biało-amarantowe).
Lance o długości 2,08 m z biało-amarantowymi proporczykami otrzymali dopiero na przełomie 1809 i 1810 r, po bitwie pod Wagram, gdzie odebrali lance austriackim ułanom i dalej szarżowali z nimi. Wtedy też zmieniono nazwę oddziału na lansjerów (fr. 1er Régiment de Lanciers de la Garde Impériale).
"Bitwa po Samosierrą", Horace Vernet (1808 )
-
tak opisuje sztandary okresu zaborów wikipedia:
W okresie Księstwa Warszawskiego Komisja Rządząca 16 marca 1807 uchwaliła wprowadzenie na wzór napoleoński orłów pułkowych. 3 maja 1807 w rocznicę uchwalenia konstytucji odbyła się uroczystość poświęcenia orłów i wręczenia ich wojsku. Jako pierwsze otrzymały je 1, 2 i 4 pułk z 1 Legii. Orły były darami społeczeństwa i miały na ogół jednolity wygląd. Na niewielkim amarantowym płacie o wymiarach ok. 50 x 50 cm koloru widniał orzeł biały w koronie z insygniami królewskimi w szponach. Obok znajdował się napis z nazwą i numerem pułku. Drzewce orła pułkowego wieńczył srebrny orzeł o wysokości ok. 20 cm i o rozpiętości skrzydeł do 30 cm Poniżej tabliczka z napisem: WOYSKO POLSKIE.
czako Polskiej Gwardii Narodowej we Lwowie 1848r
"Pościg ułanów krechowieckich za bolszewikami", Jerzy Kossak
i na koniec amarant jako natchnienie w liryce:
-
Witold Leszczyński "Polski sztandar"
Ojczyzno nasza święta
chrześcijańska przednia straż.
Niech każdy z nas pamięta,
że polski sztandar nasz.
Amarantowo-biały, Lechitów
wolny znak, ja wolny znak.
Królewskich wieńców chwały,
wolności biały ptak.
-
Cyprian Kamil Norwid „NA ZAPYTANIE: CZEMU W KONFEDERATCE? ODPOWIEDŹ”
...
Amarantową włożyłem na skronie
Konfederatkę,
Bo jest to czapka, którą Piast w koronie
Miał za podkładkę.
...
-
Jan Lechoń, (fragment "Piłsudski")
...
Aż nagle na katedrze zagrali trębacze!!
Mariackim zrazu cicho śpiewają kurantem,
A później, później bielą, później amarantem,
Później dzielą się bielą i krwią, i szaleństwem,
Wyrzucają z trąb radość i miłość z przekleństwem,
I dławią się wzruszeniem, i płakać nie mogą,
I nie chrypią, lecz sypią w tłum radosną trwogą
A ranek, mroźny ranek sypie w oczy świtem.
A konie? Konie walą o ziemię kopytem
Konnica ma rabaty pełne galanterii
Lansjery-bohatery! Czołem kawalerii!
...
Bibliografia
* Dezydery Chłapowski, Memoirs of a Polish Lancer, Chicago 1992, ISBN 0-9626655-3-3
* Marian Brandys, Koniec świata szwoleżerów, t. 1, Warszawa 1972
* Marian Brandys, Kozietulski i inni, Warszawa 1982, ISBN 83-207-0463-4
* John R. Elting, Napoleonic Uniforms, t. 2, New York 1993, ISBN 0-02-897115-9
* Eligiusz Kozłowski & Mieczysław Wrzosek, Historia oręża polskiego 1795-1939, Warszawa 1984, ISBN 83-214-0339-5
* Marian Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej 1795-1815, Poznań 1912
* Jan Pachoński, Generał Jan Henryk Dąbrowski 1755-1818, Warszawa 1981, ISBN 83-11-07252-3
* Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1825, Warszawa 1825
* Tradycja munduru Wojska Polskiego na przestrzeni lat 1717-1831, esej Leona Banaszewskiego
* Bronisław Gembarzewski.: "Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych", Biblioteka Muzeum Wojska, Warszawa 1925
* Kobyliński Szymon.: "Gawędy o broni i mundurze", Warszawa 1984
+ niepokorny mimo wielu banów od "niezależnych adminów".
+ oburzony na tysiące niewybrednych epitetów, które (wg tych samych "niezależnych modów") były, są i będą dopuszczalne wobec Polaków prezentujących myśl Narodową oraz Katolicką.
+ wytrwały w ignorowaniu wirtualnych kłód pod nogami, deszczu plwocin i kubłów łajna.
+ zdeterminowany po wielu latach upokorzeń na POgańskim POrtalu gry-online.pl do próby blogowania na Salonie24.
+ pełen nadziei, że ów "salon" wytrzyma zdecydowanie subiektywne komentarze naszej rzeczywistości oraz wirtualności ;)
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
