Bronić każdej grudki ziemi – Ruch Ludowy na Lubelszczyźnie w okresie II wojny światowej!

W lutym 1940 roku w Lublinie, w mieszkaniu Stanisława Wójcika, odbyła się pierwsza tajna narada wojewódzka ludowców, podczas której ustalono ich zadania w organizowaniu chłopskich sił do walki wyzwoleńczej. Powiat puławski w okresie okupacji niemieckiej pozostawał w granicach przedwrześniowego podziału administracyjnego. Na tym terenie o wybitnie rolniczym charakterze, zamieszkałym głównie przez chłopów - robotników, nie było większych ośrodków fabrycznych. Warunki geograficzne i urodzajna ziemia w części powiatu zwanej Powiśle pozwalały obok upraw polowych rozwijać sadownictwo i warzywnictwo, a bliskość Wisły umożliwiała transport i kontakt. Tym tłumaczy się dużą ruchliwość chłopów puławskich, którzy łatwiej i szybciej niż chłopi w innych częściach Polski zasięgali wiadomości o wydarzeniach w kraju. Kazimierz, Puławy, Opole, Nałęczów, miasta o bogatych tradycjach historycznych, wpływały na rozwój świadomości narodowej okolicznych chłopów. W 1931 roku dochodzi do scalenia stronnictw chłopskich w jedno Stronnictwo Ludowe. W powiecie puławskim przed wybuchem II wojny światowej stanowi prężną organizację. Potwierdzają to takie wydarzenia jak udział 12 tys. osób w Święcie Ludowym w Karczmiskach w 1934 roku. Przed samym wybuchem II wojny chłopi w powiecie puławskim byli już świadomi swej siły i roli, jaką powinni odegrać w państwie. Dzięki ich uczuciom patriotycznym i ogromnej ofiarności, działalność konspiracyjna chłopów w powiecie puławskim przybrała wielkie rozmiary i zachowała samodzielny charakter w czasie okupacji. W początkach października 1939 roku rozpoczęły się narady i nawiązywanie kontaktów. W połowie listopada tego roku do puławskiego dotarł pierwszy numer tajnego pisma „Biuletyn Polski.” Na naradzie w Lublinie w lutym 1940 roku ustalono, że najpilniejszym zadaniem ludowców jest organizowanie chłopskich sił do walki z okupantem. Postanowiono utworzyć tajną sieć organizacyjna oraz konspiracyjne władze SL i „Wici" dla woj. Lubelskiego.. Od czasu tej narady zaczęło się właściwe tworzenie zrębów konspiracji chłopskiej. Organizacja bojowa nosiła początkowo nazwę Straż Chłopska, przekształcono ją jednak w „Bataliony Chłopskie”. Rok 1941 był rokiem intensywnej pracy organizacyjnej. Bataliony chłopskie jako pierwsze w Polsce, stoczyły otwartą bitwę z oddziałami wysiedleńczymi armii hitlerowskiej. W dniu 30 grudnia 1942 roku pod Wojdą, a następnie 1 i 2 lutego 1943 roku pod Różą i Zaborecznem na Lubelszczyźnie. Te walki udowodniły, że w zniewolonej Polsce istnieje siła chłopska zdolna do zdecydowanej i bezkompromisowej walki, w obronie wysiedlanej ludności, zmuszająca Niemców do zaniechania kolonizatorskich planów. Walki na Zamojszczyźnie spowodowały ofensywę partyzancką w całej Lubelszczyźnie. W dniu 12 września 1943 r. Puławskie oddziały Batalionów chłopskich dokonały jednej z największych akcji, która stała się symbolem dywersji kolejowej. Było to wysadzenie w Gołębiu, jadącego na front wschodni, pociągu wojskowego z transportem amunicji artyleryjskiej i bomb lotniczych. W wyniku eksplozji podłożonego ładunku zniszczone zostały dwie lokomotywy i 36 wagonów oraz uszkodzono tory kolejowe na dwustu-metrowym odcinku. Zginęła cała obsługa pociągu. Oprócz wyżej wymienionych akcji przypomnieć należy rozbicie więzień i oswobodzenie więźniów w Krasnymstawie, Siedlcach i Opolu Lubelskim. Nie mówiąc o szeregu innych inicjatyw i starciach militarnych. Integracja AK i Batalionów Chłopskich pozwoliła na wykonanie akcji zbrojnych takich jak: zabezpieczenie lądowania samolotu angielskiego typu Dakota na polach wsi Matczyn gmina Bełżyce, walk w lasach janowskich, parczewskich oraz największej bitwy w dniach 22-25 czerwca 1944 r, w Puszczy Solskiej, stoczonej z 20 tysięczną armią żołnierzy trzeciej Rzeszy Niemieckiej.