W ogłoszonych we wrześniu 1975 roku materiałach na VII Zjazd PZPR zapowiedziano wprowadzenie zmian do Konstytucji PRL. Miały się w niej znaleźć zapisy o „socjalistycznym” charakterze państwa polskiego, o nierozerwalności „braterskich więzów” z ZSRR i innymi krajami socjalistycznymi, „o kierowniczej roli” PZPR w państwie oraz o powiązaniu praw obywatelskich z „rzetelnym i sumiennym wypełnianiem obowiązków wobec ojczyzny”. W Grudniu VII Zjazd PZPR wyraził pełne poparcie dla zmian, wkrótce potem powołano sejmową komisję nadzwyczajną, która miała je przygotować.
Jedyną formą sprzeciwu wobec proponowanych poprawek były listy protestacyjne. W styczniu 1976 roku Episkopat skrytykował projektowane zapisy w specjalnym memoriale przesłanym Jabłońskiemu, który był przewodniczącym specjalnej sejmowej komisji przygotowującej projekt ustawy o zmianie konstytucji. Biskupi krytykowali zasadę „przewodniej roli partii” oraz konstytucyjnego sojuszu z ZSRR, podkreślając konieczność wzięcia pod uwagę Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Aktu Końcowego KBWE. Naród żądał usunięcia z projektu zapowiedzi, że ,,nadużywanie wolności i sumienia i wezwania dla celów sprzecznych z interesem PRL będzie karane” oraz stwierdzenia, iż celem państwa PRL jest ,,budowa społeczeństwa socjalistycznego”.
Setki obywateli pisały zbiorowe oraz indywidualne listy protestacyjne do najsłynniejszych należał List 59, który zawierał daleko idący program demokratyzacji państwa, wśród sygnatariuszy znaleźli się reprezentanci wielu środowisk, zarówno osoby z komunistyczną przeszłością, jak i księża katoliccy. Nie zabrakło też członków AK i osób związanych z klubami inteligencji katolickiej, w ślad za tym protestem napłynęło wiele innych pism i listów. Akcje protestacyjne pokazały znaczny potencjał opozycji i ujawniły skalę niezadowolenia społecznego. Kampania konstytucyjna z przełomu lat 1975 – 1976 miała przełomowe znaczenie dla konsolidacji opozycji, przede wszystkim przyspieszyła integrację poszczególnych grup społecznych i środowisk opozycyjnych.
Wszystkie protesty opozycji wpłynęły na pewne złagodzenie niektórych sformułowań w ostatecznej wersji, ustawa została przegłosowana 10 II 1976 roku. Niemal jednogłośnie tylko jeden poseł koła Znak Stanisław Stomma wstrzymał się od głosu. Dokonano zmian w ponad trzydziestu artykułach, jednak w sprawach zasadniczych władze zdecydowały się pójść na pewne ustępstwa, osłabiając charakter proponowanych wcześniej zapisów. Wprawdzie stwierdzano, że Polska jest państwem socjalistycznym, niemniej o PZPR napisano już tylko, że jest „przewodnią siłą społeczeństwa w budowie socjalizmu”. Stwierdzano także, że PRL „umacnia przyjaźń i współprace z ZSRR i innymi państwami socjalistycznymi”.
Historyk, Nauczyciel, Doktorant KUL, Wychowawca.
Współpracownik Klubu Inteligencji Katolickiej i Instytutu Myśli Roberta Schumana.
Koordynator organizacji Młodzi Dla Polski w Lublinie.
W przeszłości: Przewodniczący Komisji ds. Ruchu Naukowego Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej.
Członek organizacji społecznych i charytatywnych.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
