Wincenty Witos – gospodarz i społecznik!

Wielu historyków oraz komentatorów publicystycznych, odnosząc się do polityki prowadzonej przez Wincentego Witosa, skupia się wyłącznie na momentach, gdy Witos pełnił najważniejsze urzędy państwowe, zapominając o jego zaangażowaniu w aktywność społeczną, gospodarczą i publicystyczną w początkach aktywności publicznej. Początku aktywności politycznej Wincentego Witosa należy upatrywać w roku 1900, kiedy to, jako gospodarz, pełnił również funkcję asesora gminnego. W 1908 roku, mając poparcie wielu chłopów, Witos zorganizował kampanię wyborczą do rady gminy. Mimo kontrakcji ze strony zamożnych gospodarzy w radzie gminy znaleźli się wyłącznie zwolennicy ruchu ludowego. Już kilka dni po zdobyciu mandatu poselskiego w Sejmie Krajowym, 12 kwietnia 1908 roku objął urząd wójta i pełnił go formalnie przez pięć kolejnych kadencji, aż do 1931 roku.

Już w trakcie pełnienia zaszczytnego urzędu Wójta widoczna stała się gospodarska ręka Witosa, który swój urząd pełnił niezwykle aktywnie. Odzwierciedleniem tej aktywności stały się liczne inwestycje, które Witos nie tylko zainicjował, ale także osobiście nadzorował — do takich inwestycji należy zaliczyć m.in. rozwój dróg gminnych, meliorację gruntów oraz oddanie do użytku Domu Ludowego. Priorytetami Wincentego Witosa stały się wówczas poprawa sytuacji materialnej gminy oraz wprowadzenie realnych i skutecznych działań ograniczających patologiczne zjawisko korupcji. Wincenty Witos angażował się również w działalność organizacji społeczno-gospodarczych na wsi. Należy podkreślić również iż od 1893 roku Witos był stałym korespondentem „Przyjaciela Ludu”. Idąc za radą tygodnika, zaczął stawiać pierwsze kroki w działalności politycznej. W sierpniu, 1908 roku, został przewodniczącym Kółka Rolniczego w Wierzchosławicach. Przy Kółku zorganizowano bibliotekę wiejską, której księgozbiór liczył początkowo 50 tytułów, oraz niewielki sklepik i punkt pocztowy. Kółko Rolnicze w 1914 roku liczyło 1 500 członków. Dzięki zaangażowaniu Witosa w tymże roku założono we wsi spółdzielnię mleczarską. Witos zawiązał także Spółkę Przemysłowo-Rolniczą jej osiągnięciem było wybudowanie nowoczesnego dwupiętrowego młyna. Wincenty Witos przy pomocy dr. Franciszka Stefczyka, posła i twórcy spółdzielni oszczędnościowo-kredytowych w Galicji typu Raiffeisena, 8 lutego 1909 roku założył w Wierzchosławicach Kasę Oszczędnościowo-Pożyczkową. Przed I wojną światową Wincenty Witos pełnił również wiele innych funkcji w organizacjach państwowych i spółdzielczych, co świadczy o jego ogromnym zaangażowaniu i pracowitości.

W 1911 roku został delegatem do Rady Powiatowej w Radzie Szkolnej Okręgowej w Tarnowie oraz wiceprzewodniczącym Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w tym mieście. Był także członkiem zarządu Towarzystwa Kółek Rolniczych we Lwowie, członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie oraz aktywnym współpracownikiem Ludowego Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń „Wisła”. O jego zaangażowaniu w działalność narodową i patriotyczną świadczy między innymi to, że to właśnie na jego wniosek Rada Powiatowa w Tarnowie wyasygnowała w 1910 roku tysiąc koron na zorganizowanie uroczystości z okazji pięćsetnej rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem.

Witos często zabierał głos w sprawach dotyczących całej Galicji – kierował również liczne interpelacje dotyczące spraw nurtujących wyborców w Tarnowskiem. Społeczne zaangażowanie Wincentego Witosa stało się jednym z filarów rozwoju aktywności ruchu ludowego, który w latach późniejszych stał się największą siłą polityczną w Polsce. Wincenty Witos udowodnił swą postawą i determinacją, iż zarówno w sytuacji zniewolenia, jak i ograniczonych praw można realizować interes narodowy, pracując na rzecz wspólnoty. Jednocześnie Witos mimo pełnienia najważniejszych urzędów państwowych nigdy nie zapomniał o swoim pochodzeniu i nie utracił swej tożsamości.