Działalność Wincentego Witosa podczas I wojny światowej!

Kiedy w roku 1914, w Europie, wybuchła I wojna światowa, jak zauważa słusznie Norman Davis, wówczas w Europie nikt o Polsce nikt nie myślał, ziemie polskie w znacznej mierze stały się sceną, na której rozgrywały się wojenne wydarzenia, a Polacy byli niejednokrotnie zmuszeni do walki przeciw sobie w imię partykularnych interesów zaborców. W sierpniu, 1914 roku, na łamach Piasta Wincenty Witos publikuje artykuł, którego teza odwołuje się do konieczności podjęcia ponadpartyjnych działań na rzecz odzyskania przez Polskę Niepodległości. Rok później, na łamach tego samego czasopisma, Wincenty Witos publikuję artykuł, w którym jasno stwierdza, iż rezultatem I wojny światowej musi być odzyskanie suwerenności oraz zjednoczenie ziem Polskich.

Wiosną, 1915 roku, pismo „Piast”, w szeregu nieocenzurowanych artykułów, rozpoczęło akcję demaskowania dążeń niemieckich do wywłaszczenia drogą wykupu ziemi polskiej w Galicji. W treści artykułów Wincenty Witos podkreślał doniosłą i istotną rolę polskich chłopów w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym. Witos deklarował, iż konieczna jest ochrona praw ludności chłopskiej, przeprowadzenie reformy rolnej i dbałość zapewnienie chłopom pełnych praw politycznych. Jak można wywnioskować z treści artykułów, uchwał i przygotowywanych materiałów problematyka ta stanowiła jeden z priorytetów działań Witosa. W roku 1915, podczas pobytu w Szwajcarii, Witos podejmuję akcję mającą na celu organizację pomocy materialnej dla zniszczonych działaniami wojennymi wsi, podczas realizacji tych działań podejmuję współpracę ze środowiskami Narodowej Demokracji i Zjednoczeniem Narodowym, co stanowi jednoznaczny sygnał, iż Witos jako lider ważnego środowiska politycznego jest w stanie realizować interes narodowy ponad bieżącymi podziałami.

W październiku 1916 roku klub Poselski PSL, którego pracami kieruje Witos, uchwala rezolucję krytyczną wobec władz austriackich za ich antypolską postawę. Klub w swoich stanowiskach domagał się również uznania niepodległości Polski, odwołując się do krwi, jaką Polacy przelewali na froncie. Wincenty Witos, również, z dużą dawką sceptycyzmu i niechęci odnosił się do Aktu 5 listopada. Lider Ruchu Ludowego uznał akt ten za posunięcie taktyczne i „ochłap” rzucony dla zdobycia poparcia Polskiego społeczeństwa. Taka postawa wynikała z faktu, iż Witos jako przywódca polityczny deklarował bardzo jednoznacznie, iż tylko pełna niepodległość, suwerenność i zjednoczone ziemie są w stanie zaspokoić aspirację polskiego społeczeństwa. Pełna niepodległość była przez niego uznana za realizację interesu narodowego. Witos krytycznie odnosił się także do wydarzeń zachodzących w Rosji po obaleniu caratu. W żywiołowo rozwijającej się rewolucji dostrzegał zagrożenie dla polskiego ruchu ludowego, którego głównym celem była reforma rolna, lecz bez radykalnych bolszewickich wzorców. W maju 1917 roku, Wincenty Witos został jednym z autorów deklaracji o dążeniu do odzyskania niepodległości przez Polskę. Została ona przyjęta przez Sejm Krajowy Galicji we Lwowie.

W kolejnym roku Witos przystąpił do działania w ramach Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Jej głównym zadaniem stała się likwidacja stosunków prawnych i strukturalnych między Galicją a Austro-Węgrami. Na początku listopada 1918 roku stanął na jej czele, pełniąc funkcję przewodniczącego. Należy jednak stanowczo podkreślić, iż sam Wincenty Witos zdawał sobie doskonale sprawę z tymczasowego charakteru Polskiej Komisji Likwidacyjnej i zamierzał przekazać administrację w Galicji w ręce rządu wybranego przez społeczeństwo — było to jednym z elementów suwerenności narodu a w przyszłości podstawą państwa demokratycznego opartego na przestrzeganiu i poszanowaniu prawa. Zatem w procesie odzyskania przez Polskę Niepodległości należy uwzględniać znaczną i doniosłą rolę Wincentego Witosa jako jednego z mężów stanu i reprezentanta polskiego interesu narodowego.