Pamiętaj, pamiętaj, bo data to święta,
Gdy spisek wykryto prochowy
5 listopada wydała się zdrada
W pamięci tę datę zachowaj
„Remember, remember the fifth of November
The Gunpowder Treason and Plot
I know of no reason,
Why Gunpowder Treason
Should ever be forgot“
5 listopada, w rocznicę wykrycia spisku prochowego, Brytyjczycy obchodzą dzień Guya Fawkesa. Niegdyś noszono wypchane kukły, później też palone, wykrzykując „pensy dla Guya!”. Obecnie poprzestaje się na pokazach sztucznych ogni i festynach w parkach. Jest to dość dziwaczne święto, ale skoro Marię uhonorowano drinkiem „krwawa Mary”, to nic zatem dziwnego, że dzień ocalenia króla i parlamentu nazywa się dniem Guya Fawkesa, czyli ich niedoszłego zabójcy.
W 1605 roku nadzieje katolików na powrót dominacji wiary katolickiej w Anglii rozwiały się z dymem. Następca Elżbiety I, Jakub I, był wprawdzie prezbiterianinem, ale miał katolicką żonę, początkowo nawet odnosił się z sympatią do katolików. Jednak Jakub I po objęciu tronu nie zamierzał zmieniać ustawodawstwa dotyczącego spraw wiary.
Wśród katolików wówczas dominowały dwa stronnictwa – jedno, łagodniejsze, było gotowe do ugody z królem w zamian za tolerancję religijną. Drugie, radykalne, absolutnie wykluczało ugodę i domagało się powrotu supremacji religii katolickiej. To wśród nich zrodził się wówczas plan zamachu. W wynajętej pod budynkiem Izby Lordów piwnicy, Guy Fawkes zdołał zgromadzić trzydzieści sześć beczek prochu. Miał odpalić lont podczas inauguracyjnego posiedzenia, w którym mieli uczestniczyć król, królowa i następca tronu, lordowie i biskupi, szlachta oraz członkowie Izby Gmin. Wszyscy oni mieli zginąć w jednej gigantycznej eksplozji i pogrążyć kraj w chaosie. Z tego właśnie mieli skorzystać katolicy, planując desant emigrantów z Flandrii na południowe wybrzeże, powstanie w środkowej Anglii oraz ukoronowanie córki Jakuba, Elżbiety, którą miano wychować na gorliwą katoliczkę.
Jednak spiskowcy popełnili błąd. Ostrzegli lorda Monteagle’a, katolika i członka Izby Lordów, o planowanym zamachu. Ów zaś nie omieszkał powiadomić władze o dziwnym liście, jaki otrzymał. 5 listopada 1605 roku schwytano trzymającego już w ręku krzesiwo i hubkę Guya Fawkesa, szybko też ujęto pozostałych członków spisku. Robert Catesby i dwóch innych nie poddało się i zginęło z bronią w ręku.
Wszyscy zostali straceni. Guy Fawkes zdołał jednak oszukać kata i „umknąć” surowej karze, jaka groziła za zbrodnię najwyższą, czyli powieszeniu, odcięci przed uduszeniem, wykastrowaniu i wypatroszeniu z wnętrzności, następnie ścięciu i poćwiartowaniu. Guy, gdy założono mu powróz na szyję, skoczył nagle z drabiny i złamał sobie kark.
Nieudany spisek wywołał szok wśród Brytyjczyków, dla których zabójstwo króla było nie do pomyślenia. Warto wspomnieć, że nawet Oliver Cromwell, by pozbyć się Karola I potrzebował wyroku sądu oraz parlamentu. Nawet wtedy, mimo iż wcześniej król spiskował z Francuzami i sprowadził wojska Szkocji na Anglię, reakcja tłumu była niezwykle wroga i doprowadziła do rozruchów.
Motyw Guya Fawkesa jest nieodłączną częścią kultury i nieustannie przewija się w literaturze, filmie, itd. Był obecny w przygodach misia Paddingtona, w Pamiętnikach Bridget Jones, u Harry’ego Pottera, no i końcu w komiksie „V jak vendetta” (oraz filmie na jego podstawie).
To właśnie z komiksu „V jak Vendetta” pochodzi owa sławna maska, wykorzystywana m.in. przez organizację Anonymus, czy też jako sprzeciw przeciwko ograniczaniu wolności. To dość zabawne, że twarz terrorysty ma być symbolem wolności, ale tak to już bywa:)
Wolter kpił ze spisku prochowego, publikując nawet swój List do jezuity Le Telliera, w którym radzi jak pozbyć się dwunastu parlamentów w Europie – po 36 beczek z prochem razy dwanaście, co daje 432 beczki, po 100 dukatów sztuka ...
Popularny dowcip mówi, że Guy Fowkes to jedyny człowiek, który udał się do Parlamentu z uczciwymi zamiarami:)
„Gunpowder, Treason & Plot” – bardzo ciekawy film, składający się z dwóch nakręconych w zupełnie inny sposób części. Zdecydowanie wart obejrzenia - Robert Carlyle świetnie gra króla Jakuba I, jako Guy Fowkes wystąpił Michael Fassbender.
Pełna treść sławnego wierszyka:
Remember, remember the Fifth of November,
The Gunpowder Treason and Plot,
I know of no reason
Why the Gunpowder Treason
Should ever be forgot.
Guy Fawkes, Guy Fawkes, ’twas his intent
To blow up the King and Parli’ment.
Three-score barrels of powder below
To prove old England’s overthrow;
By God’s mercy he was catch’d
With a dark lantern and burning match.
Hulloa boys, Hulloa boys, let the bells ring.
Hulloa boys, hulloa boys, God save the King!
Inne tematy w dziale Kultura
