Ekumenizm jest ruchem, który ma na celu przywrócenie jedności pomiędzy różnymi wyznaniami chrześcijańskimi. Najbardziej znane jest „rozdarcie” między kościołem łacińskim a greckim, zapoczątkowane walką o supremację pomiędzy biskupem Rzymu i patriarchą Konstantynopola, którą wzmocniło wzajemne obrzucenie się klątwami w 1054 roku, a przypieczętowało ostatecznie zdobycie i złupienie Konstantynopola w 1204 roku.
Gdy Michał VIII Paleolog zdołał reaktywać w 1261 r. Cesarstwo Bizantyjskie (kończąc z Cesarstwem Łacińskim), okazało się, że jego „cesarstwo” nie tylko w niczym nie nawiązuje do dawnego okresu świetności, ale nieustannie znajduje się na krawędzi upadku. Największym problemem była działalność papieży (nieustanne wzywanie do krucjaty na Konstantynopol), oraz widoczna chęć Karola Andegaweńskiego do jej poprowadzenia.
Michał Paleolog był władcą bezwzględnym (pretendenta do tronu, 10-letniego chłopca pozbawił wzroku), sprytnym (Konstantynopol zdobył korzystając z usług kupców genueńskich) i bardzo inteligentnym.
Brak wojska zmusił cesarza, by w obronie posłużyć się orężem, który przez greckich basileusów był ulubiony – dyplomacją. Michał zdołał namówić papieża Grzegorza X do zwołania powszechnego soboru w Lyonie w 1274 roku.
Podczas tego soboru, oprócz przyjęcia i usankcjonowania zasad konklawe (doświadczenia w tym względzie były bardzo bolesne dla kardynałów), nawoływania do zwalczania herezji i rekonkwisty Ziemi Świętej, zajmowano się kwestią właśnie ponownego połączenia Kościoła Zachodniego ze Wschodnim. Michał Paleolog nie miał tak naprawdę wyjścia i zgodził się (poprzez swego wysłannika) na naukę o czyścu, zaakceptował formułę Filoque, uznał ważność siedmiu sakramentów, a przede wszystkim przyjął doktrynę o supremacji papieża. Jest to zatem pierwszy przypadek ekumenizmu, co prawda wymuszony, dokonany pod wpływem strachu i wyrachowania, ale zawsze.
Wydawać by się mogło, że w obecnej sytuacji owo porozumienie zaistnieje przynajmniej przez jakiś czas. Jednak Unia Lyońska został przez niemal całe społeczeństwo Biznacjum przyjęta ze wściekłością. Cesarz nie mógł sobie poradzić tak z oporem prostych ludzi podburzanych przez mnichów, jak i opinii wpływowych duchownych i filozofów. Jego próby utrzymania unii za wszelką cenę tylko wzmagały opór, ponieważ Grecy nie zapomnieli o roku 1204.
Papież Marcin IV widząc, że unia lyońska praktycznie nie funkcjonuje w Bizancjum a i na zachodzie nie znajduje poparcia, a przede wszystkim ulegając namowom Karola Andegaweńskiego, zerwał ją w 1281 roku i rzucił klatwę na cesarza Michała Paleologa. Tym samym Konrad dostał zielone światło do ataku na Konstantynopol. Michał jednak znowu okazał się znakomitym politykiem i wywołując na Sycylii powstanie przeciwko Francuzom, nie tylko ponownie uratował cesarstwo, ale też zlikwidował ostatecznie plany Konrada reaktywacji Cesarstwa Łacińskiego.
Mimo tych wszystkich zasług, w zasadzie nieustannego ratowania kraju, cesarz Michał VIII Paleolog pozostał do końca niemal powszechnie znienawidzony, także przez własną rodzinę. Po śmierci pochowano go bez żadnych uroczystości.
Steven Runciman „Upadek Konstantynopola 1453”
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sob%C3%B3r_lyo%C5%84ski_II
Inne tematy w dziale Kultura
