Aleksander IV (1254-1261) obłożył ekskomuniką Manfreda Sycylijskiego, odmawiając jednocześnie poparcia prawowitemu dziedzicowi Konradynowi. Jego działalność wobec Niemiec była także charakterystyczna – skutecznie doprowadził on do podtrzymania okresu wielkiego bezkrólewia w tym kraju. Dzieki zamętowi miał czas i możliwości, by rozwiązać sprawę sycylijską.
Gdy jednak Manfred koronował się na króla Sycylii w 1258 (po pojawieniu się pogłosek o śmierci Konradyna), i gdy pokonał papieskie wojska pod Monteparti w 1260, Aleksander IV musiał uciekać przed niechętnymi mu mieszkańcami Rzymu do Viterbo.
Papież próbował osadzić na sycylijskim tronie Edmunda Angielskiego (wówczas kilkuletniego chłopca), syna Henryka III. Henryk był bardzo pobożnym władcą (wysłuchiwał kilku mszy dziennie) i posłusznym wobec papiestwa (co widoczne było w tolerowaniu papieskiej polityki nadawania lenn Italczykom na angielskiej ziemi).
Jednak w przypadku Sycylii papieska chciwość przekroczyła wszelkie granice: Aleksander IV za koronę zażadał astronomicznej kwoty 135 tys. marek, na której wyegzekwowanie po prostu nie pozwalały możliwości płatnicze kraju, nawet gdyby znajdował się w dobrym stanie (a tak nie było). Król Henryk III jednak był tak zaślepiony chęcią osadzenia na tronie Sycylijskim syna, że zgodził się spełnić papieskie żądania, nawet pod groźbą papieskiej ekskomuniki:) Edmundowi oficjalnie nadano Królestwo Sycylijskie, a nuncjusz papieski Rostand Mason miał dopilnować zebrania i przekazania należnej sumy papieżowi.
Co ciekawe, świeccy dostojnicy stanowczo odmówili pomocy królowi i to na kler spadło to brzemię. U italskich bankierów zaciągano pożyczki pod zastaw dóbr kościelnych, a do ich wykupienia obciążano je wieloletnią dziesięciną. Po przewodnictwem Rostanda Masona rozpoczęto egzekucję długów, a każda kapituła czy klasztor, która wyłamałaby się z tego obowiązku, była zagrożona klątwą i interdyktem.
Jak się łatwo domyślić, taka sytuacja wywołała powszechne niezadowolenie i rosnącą wściekłość. Sam Rostand szybko zorientował się, że wyegzekwowanie należnej kwoty jest niemożliwe, więc wyruszył do Rzymu. Jednak papież wpadł w furię, ponownie zobowiązując duchowieństwo angielskie do kontynuowania poboru podatków. Król Henryk miał zadbać o wypłaty ze strony świeckich możnowładców, a w 1259 roku wylądować na Sycylii w sile co najmniej 8500 ludzi. Gdyby warunki nie zostały spełnione, król miał zostać ekskomunikowany a jego kraj obłożony interdyktem.
Przedstawienie woli Ojca Świętego spotkało się z gwałtowną reakcją: magnaci wtargnęli zbrojnie do pałacu, następnie (już odpasawszy miecze) do królewskich komnat i zażadali od władcy (powołując się na Magna Carta – Wielką Kartę Swobód), by ten zrezygnował z dalszego podnoszenia podatków. Utworzona rada baronów (nazwana „wściekłym parlamentem”) opracowała postulaty reform nazwane Prowizjami oxfordzkimi. Wybrano 15-osobową Radę Baronów, bez której królowi nie wolno było podejmowac ważniejszych decyzji, oraz 12 przedstawicieli baronów do kontroli urzędników królewskich w sprawach finansowych.
Ten wzrost władzy baronów zaniepokoił rycerstwo i miasta, i w 1259 wydano Prowizje westminsterskie, mające chronić rycerstwo i górną warstwę wolnych chłopów przed magnatami. To jednak musiało spowodować konflikt. Papież zwolnił króla z przestrzegania przysięgi, nakazał mu poskromić buntowników i wrócić do zbierania pieniędzy. Jednak siły królewskie zostały pokonane przez Szymona de Monfort, zaś król dostał się do niewoli. By zdobyć szersze poparcie Monfort zwołał w 1265 roku zgromadzenie, do którego obok baronów weszło po dwóch rycerzy z każdego hrabstwa i po dwóch mieszczan z niektórych miast.
W ten właśnie dość nietypowy sposób, na skutek absurdalnej chciwości papieża i wybujałych ambicji królewskich, w Anglii powstał historyczny pierwszy Parlament:)
P.S.
Papiestwo bardzo skorzystało na tej „Sycylijskiej awanturze” (jak ją nazwano w Anglii) – otrzymało za nic 60 tys. marek. W grudniu 1258 roku papież wydał bullę, w której cofnął nadanie Królestwa Sycylijskiego księciu Edmundowi, ale pieniędzy nie zwrócił:)
Aleksander IV jest znany też z nadania ciekawego przywileju – w 1256 roku inkwizytorzy otrzymali od papieża moc wzajemnego rozgrzeszania się ze stosowanych tortur …
Szymon de Montfort zginął w bitwie pod Evesham w 1265 roku.
Steven Runciman „Nieszpory sycylijskie”.
George Macualay Trevelyan “Historia Anglii”.
Henryk Zins “Historia Anglii”.
http://ryuuk.salon24.pl/355425,magna-carta-wielka-karta-swobod
Inne tematy w dziale Kultura
