Mimo zdobycia Jerozolimy i utworzenia państw krzyżowych, co spowodowało gwałtowny wzrost dość mizernego trzeba przyznać autorytetu papieskiego (w końcu I wyprawa doszła do skutku dzięki inicjatywie papieskiej), w samym Rzymie niewiele się zmieniło. Było po staremu
Pontyfikat papieża Paschalisa II (1099-1118) upłynął pod znakiem walki z cesarzem Henrykiem IV, następnie z jego synem, Henrykiem V, jak również walką ze schizmą i całą serią antypapieży. Antypapież Klemens III został (przy pomocy Normanów) ostatecznie wyrzucony z Rzymu i zmarł w Rawennie, gdzie do końca wydawał bulle i podpisywał się jako prawowity papież. Jednak na jego miejsce opozycja papieska szybko wybrała Teodoryka (1100), a następnie Alberta (1102). Obaj ci antypapieże zostali schwytani i zamknięci w klasztorach, gdzie nader szybko rozstali się z życiem. Jednak frakcja zwolenników cesarza nie zrezygnowała i wybrała Sylwestra IV, w 1105 roku.
Spór o inwesturę wydawał się nie mieć końca, jednak w 1111 roku papież Paschalis II i Henryk V (jeszcze król) doszli do porozumienia. Podczas jego podpisywania w Bazylice Watykańskiej doszło do rozruchów (wywołali je niemieccy duchowni, z powodu utraty praw i przywilejów) i wojska niemieckie opanowały Rzym oraz uwięziły papieża i jego zwolenników. Paschalis II bojąc się utraty papieskiej godności (na rzecz antypapieża Sylwestra IV), zgodził się uznać prawa Henryka do inwestury, a nawet koronował go na cesarza.
Układ zawarty pod przymusem został jednak skrytykowany przez wielu kardynałów, i papież pod ich wpływem potępił układ (co nie przeszkodziło mu zbyt krytycznych wobec niego pozbawić godności) i szybko musiał uciekać z Rzymu do Benewentu przez wojskami cesarskimi. Do Rzymu wrócił kilka dni przed swoją śmiercią.
Następny Papież, Gelazjusz II (1118-1119), również zmykał z miasta (wcześniej został nawet uwięziony przez Fragipanich, zwolenników cesarza), i został konsekrowany dopiero w Gaeta. Cesarz mianował swojego (anty)papieża, Grzegorza VIII, i w efekcie Gelazjusz II zmarł na wygnaniu.
Dopiero za pontyfikatu Kaliksta II (1119-1124) udało się zkończyć ostatecznie z cesarsko-papieskim sporem o inwesturę. Cesarz zrzekł się prawa do wpływu na wybór papieża i zrezygnował z inwestury urzedników duchownych, zachowując prawa do nadawania lenna wybranym przez duchownych dostojnikom.
Kaliskt II przywrócił dawny zwyczaj – schwytanego antypapieża Grzegorza VIII sprowadził do Rzymu, posadził na ośle i oprowadzał po miescie ku powszechnemu pośmiewisku. Jednak przynajmniej antypapież, osadzony w klasztorze, nie zmarł tak szybko jak zazwyczaj.
Wydawać by się mogło, że w obecnej sytuacji (koniec sporu o inwesturę, a po bezpotomnej śmierci Henryka V tron objął Lotar, gorący zwolennik reformy gregoriańskiej) nastanie pokój na papieskim tronie. Nic bardziej mylnego.
Honoriusz II (1124-1130), rozpoczął swój pontyfikat jako antypapież, ponieważ większość kardynałów początkowo wybrała Celestyna II (o brzydkim przydomku – Bucca pecus, czyli owczy łeb). Wybór zaś Honoriusza został dokonany jedynei przez rodzine Fragipannich z poparciem (prawdopodobnie) przekupionego kanclerza kościoła. Celestyn, bojąc się kolejnej schizmy, zrezygnował z urzędu. Mimo słabego zdrowia, Honoriusz II wydał masę bulli i dokumentów (między innymi zaaprobował regułe zakonną templariuszy). Po jego śmierci, ponieważ nastroje były nieciekawe (wystepowano przeciwko świeckiej władzy papieża, kierując się naukami Arnolda z Brescii) i spodziewano się wybuchu ponownej walki o tron papieski, ciało zmarłego papieża umieszczono w ufortyfikowanym klasztorze (także by je ochronić przed zbeszczeszczeniem), po czym przystąpiono natychmiast do elekcji nowego papieża.
Horiusz II znany był ze swej surowości odnośnie żonatego duchowieństwa. Ciekawą historię przytacza Nigel Cawthorne:
W sierpniu 1126 roku wysłał kardynała Jana z Cremy jako papieskiego legata do Anglii, w celu zdemaskowania konkubin kapłanów. Zgodnie z instrukcjami papieskimi miał oświadczyć, że jest wielkim świętokradztwem odprawianie mszy przez człowieka, który dopiero co opuścił łoże ladacznicy (ta „ladacznica” odnosiło się też, czy raczej głównie, do żon duchownych).
Kardynał ów zwołał synod w Londynie, i pomimo wielu protestów, ustalił kanon grożący zdegradowaniem wszystkich duchownych, którzy nie porzucą swych żon czy kurtyzan. Następnie odprawił uroczystą mszę i zgromadzenie się rozeszło.
Angielscy duchowni dobrze jednak zdawali sobie sprawę, czego można się spodziewać po swych włoskich braciach. Dlatego też uważnie przyglądali się miejscu zamieszkania kardynała. Tej nocy dostrzeżono, gdy pewna mocno opatulona postać wymykała się stamtąd tylnymi drzwiami. Śledzono ją aż do domu dobrze znanej prostytutki. Osoba ta zapukała, po czym weszła do środka. Po dłuższej chwili para angielskich duchownych wtargnęła do tego domu, zastając tam kardynała nudatus usque ad unguem – golusieńkiego od stóp do głowy – z „cudowną damą” znajdującą się w podobnym stanie. Po wzniesieniu toastu przed odpowiednio szkarłatną twarzą kardynała opuścili go, nie nachodząc go więcej.
Kardynała odprawiono go z powrotem do Rzymu ze wskazaniem dla papieża, by ten uczynił najpierw porządek we własnym domu.
P.S.
Jeżeli ktoś doczytał do końca i pogubił się w tych wszystkich papieżach i antypapieżach, nie ma powodu do niepokoju – wszyscy ówcześni chrześcijanie czuli się jeszcze gorzej. Nikt nie wiedział tak naprawdę kto jest w danym momencie prawdziwym papieżem, a kto antypapieżem (uzurpatorem), gdyż wszyscy oni rozsyłali po całej Europie dokumenty świadczące o ich właśnie prawomocnym pontyfikacie. Jedno nie ulega wątpliwościom – autorytet papieski ponownie zaczął upadać.
„Na tronie świętego Piotra. Historia papiestwa” William J. La Due
„Poczet papieży” Jan Wierusz Kowalski.
„Bardzo prywatne życie papieży” Nigel Cawthorne.
„Prawdziwe dzieje papieży” Mathieu Rosay.
Inne tematy w dziale Kultura
