Zabobony/przesądy pojawiają się, gdy nie potrafimy racjonalnie połaczyć skutku z przyczyną i dorabiamy sobie do tego fantastyczne teorie, nazywane zależnością magiczną. Cała masa ludzi używa przeróżnych amuletów, radzi się wróżek, leczy przy pomocy homeopatii i bioenergoterapii, czy też wierzy na najbardziej absurdalne religijne brednie i jest w tym absolutnie szczera.
Dlaczego tak się dzieje? Jak powstaja zabobony? Oczywiście gdy już istnieją, podobne wirusom umysłu, są częstokroć przekazywane następnym pokoleniom poprzez wychowanie, jak to mamy z wiarą – gdyby religię wpajać jedynie osobom dorosłym (nie tak podatnym jak dzieci), to liczba wierzących gwałtownie by spadła, choć z pewnością ten zabobon wciąż by trwał. I znowu pozostaje pytanie – jak powstają zabobony, dlaczego?
Derren Brown (iluzjonista, mentalista, hipnotyzer, specjalista od sugestii i wszystkich tych „magicznych oraz niewytłumaczalnych” zdolności:) przeprowadził swego czasu ciekawy eksperyment. Kilkorgu ludziom obiecał nagrody pieniężne (kilkaset funtów), jeśli ci zdobędą 100 punktów w czasie 30 minut (wówczas będą mogli przejść przez drzwi odgradzające ich od pieniędzy). Kłopot jednak w tym, że nie wiedzieli jak zdobywać te punkty:)
Tak naprawdę ich przyznawanie było całkowicie przypadkowe (zajmowała się tym złota rybka, przypływając w akwarium przed czarną linią) i uczestnicy eksperymentu nie mieli na to żadnego wpływu. Jednak mimo wszystko uparcie starali się znaleźć sposób na zdobycie tych wymarzonych punktów (i nagrody!), posuwając się do najbardziej absurdalnych zachowań – podskakiwali, śpiewali, nosili worki, kręcili hula-hop, itd. Ubaw na całego:)
Gdyby przyszło im do głowy spojrzeć nad ową bramę prowadzącą do bogactwa, ujrzeliby napis, który zdradzał, że drzwi zostały już otwarte, a dla tych, którzy nimi po prostu przejdą, jest nagroda w wysokości 150 tys. funtów …
Jak się skończył eksperyment? Gracze „zdobyli” owe 100 punktów i po kilkaset funtów. Żaden nie odkrył, iż to bzdura i przegapili większą nagrodę. A co najbardziej szokujące, byli oni święcie przekonani, że jakiś system (metoda, czy sposób) na wygraną naprawdę istniał – część nawet miała swoją teorię, odnoszącą się do swoich absurdalnych zachowań, część zaś uważała, że jedynie zapomniała, albo, że ów sposób pozostał tajemnicą, jednak naprawdę istnieje!
Ten eksperyment był powtórzeniem innego, przeprowadzonego przez Burrhusa Skinnera: amerykański behawiorysta testował zależności magiczne na gołębiach – były one karmione w przypadkowych odstępach czasu, mimo to uparcie szukały zależności pomiedzy pojawieniem się jedzenia a wykonywaną przez nich czynnością. Dlatego też podnosiły jedno skrzydło, kręciły się wokół własnej osi, nawet wykonywały prawdziwy taniec godowy, robiąc z siebie gołębich durniów. Zdumiewające jest to, że jeśli pominiemy fakt większej wyobraźni (ale tylko w robieniu z siebie durnia), to ludzie zupełnie nie odbiegali od gołębi! Jak widać wielu ludzi ma po prostu ptasie móżdżki.
Opis owego eksperymentu Skinnera:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Zale%C5%BCno%C5%9B%C4%87_magiczna
Program o eksperymencie Derrena Browna wyemitowano niedawno w BBC Entertainment. Niestety, nie znalazłem go na youtube. Jednak w innym filmie („Messiah”) Derren Brow sprawdza, dlaczego ludzie wierzą i demaskuje różnego rodzaju przesądy związane z religią, UFO, New Age, telepatią, łapaniem snów, itd. Polecam ten film, gdyż Derren posuwa się nawet do nawracania dotykiem:) Film (pierwsza część) z rewelacyjnym tłumaczeniem liberalatheist:
http://www.youtube.com/watch?v=Dcg6LfGieRc
Ciekawy jest też wywiad, jaki został przeprowadzony z Derrenem przez Richarda Dawkinsa:
http://www.youtube.com/watch?v=yl-H-edNGN4&feature=related
oraz inne filmiki z tej dziedziny. Jest co oglądać: mentalista płaci w sklepach papierem, okrada przypadkowego przechodnia nawet z krawata, czy chociażby (tu prawdziwa perełka) tak warunkuje grupę ludzi, by ta … dokonała napadu z bronią w ręku:
http://www.youtube.com/watch?v=5JWfdE9WLBk&feature=related
Filmiki są z polskimi napisami, jeśli ktoś ma problem z dźwiękiem:) Polecam też książkę Derrena Browna „Sztuczki umysłu” (można znaleźć w internecie)
Nazwa „zabobon” jest uzywana obecnie (co jest absolutnym szczytem obłudy:) w odniesieniu do różnego rodzaju wierzeń i praktyk religijnych niezgodnych z aktualnie uznawanym i obowiązującym … zabobonem.
Inne tematy w dziale Technologie
